6. NLPZ (NSAID). Leki przeciwreumatyczne. Leki stosowane w dnie moczanowej. Flashcards
1
Q
nieopioidowe leki p-bólowe
A
paracetamol
flupirtyna
nefopam
fenspiryd
2
Q
kwas acetylosalicylowy
A
- król leków p-płytkowych
- 1-2 g/dobę (500-800 mg)-> p-zapalny
- > 400 mg/dobę -> p-bólowy
- 75-300 (100) mg/dobę -> p-płytkowy
- 300-400 mg -> p-gorączkowo
- nieenzymatycznie modyfikuje białka (acetyluje):
COX1 - nieodwracalnie inaktywuje
COX2 - zmienia funkcjonowanie -> lipoksyny
ale acetyluje też inne np. iNOS, lipidy błon - zmiana płynności i funkcji kaweoli,
acetylując blokuje reszty aminokwasowe białek, zapobiegając innym groźnym modyfikacjom np. acetylacja Lys zapobiega jej nieenzymatycznej glikacji w cukrzycy - działanie pleotropowe - wielokierunkowe - hamuje czynniki transkrypcyjne (zapalny czynnik NF kB), szlaki wewnątrzkomórkowego przekazywania sygnałów zależnych od kinaz MAPK, ERK, JNK (szlak kinazy p38 jest zwykle przez kwa aktywowany), w śródbłonku hamuje ekspresję na pow. kom. zapalnych molekuł adhezyjnych
- moduluje ekspresję białek regulujących przebieg cyklu komórkowego, sprzyja apoptozie (zwłaszcza nowotworów)
- hamuje replikację HIV w limfocytach
- zapobiega gromadzeniu amyloidu u zwierząt z Alzheimerem
3
Q
mechanizm działania NLPZ
A
- hamowanie aktywności różnych izoform COX -> hamowanie tworzenia prostaglandyn, które biorą udział w zapaleniu, bólu, gorączce
- odwracalne inhibitory (wyjątek: kwas acetylosalicylowy)
- kwas acetylosalicylowy - acetylacja Ser w centrum aktywnym; względnie wybiórczy wobec COX1 (głównie w płytkach - działanie p-płytkowe)
4
Q
dodatkowe mechanizmy działania NLPZ
A
- indometacyna, ketoprofen, diklofenak
hamują powstawanie leukotrienów - kwas acetylosalicylowy
acetylując COX2 sprzyja wytwarzaniu p-zapalych lipoksyn - kwas acetylosalicylowy, salicylan sodu, sulindak, flurbiprofen
hamują aktywację czynnika transkrypcyjnego NF kB w komórkach zapalnych - NLPZ, zwłaszcza inhibitory COX2
zapobiegają nowotworom j. grubego
nasilają apoptozę nowotworów
hamują aktywność czynników transkrypcyjnych biorących udział w angiogenezie wokół guza
leczenie zagrażającego porodu przedwczesnego (dojrzewanie ujścia macicy zależy od COX2) - indometacyna, ibuprofen, fenoprofen, kwas flufenamowy
w większych dawkach pobudzają rec. PPARy i PPRa - sprzyja p-zapalnie i nasila ustępowanie zapalenia
p-depresyjne?
5
Q
efekty kliniczne NLPZ
A
p-bólowo
hamowanie uczulającego działania prostaglandyn na zakończenia bólowe i wpływ na transmisję bólu w rogach tylnych rdzenia i w OUN
p-gorączkowo
hamowanie powstawanie PGE2 w ośrodku termoregulacji w podwzgórzu
p-zapalnie
blokowanie tworzenia prostaglandyn w ognisku zapalenia
działania niepożądane:
z COX1: uszkodzenie śluzówki żołądka (bo to słabe kwasy, niezjonizowane w żołądku), hamowanie funkcji płytek, zatrzymanie Na+ i H2O, upośledzenie skurczów macicy
z COX2: zakrzepica, zatrzymanie Na+ i H2O, upośledzenie owulacji i skurczów macicy
i inne
6
Q
preferencyjne inhibitory COX1
A
kwas acetylosalicylowy (w dużych dawkach hamuje COX2 w śródbłonku i PGI2 - słabsze działanie p-płytkowe) indometacyna acemetacyna ketoprofen kwas tiaprofenowy ketorolak flurbiprofen suprofen
7
Q
leki podobnie działające na COX1 i COX2
A
ibuprofen naproksen tolmetyna fenoprofen kwas nifluminowy kwas mefenamowy kwas tolfenamowy salicylan sodu diflunisal piroksykam meklofenamat etofenamat sulindak diklofenak nabumeton
8
Q
preferencyjne inhibitory COX2
A
nimezulid
meloksykam
etodolak
celekoksyb
9
Q
wybiórcze inhibitory COX2
A
rofekoksyb waldekoksyb parekoksyb eorykoksyb lumirakoksyb
10
Q
wskazania dla NLPZ
A
- ostry i przewlekły ból o małym i średnim nasileniu
- leczenie ogólne i miejscowe schorzeń zapalnych i zwyrodnieniowych stawów
- leczenie p-zapalne w zapaleniu ucha środkowego i innych zapaleniach gardła i zatok
- gorączka
- hamowanie agregacji płytek
- zamknięcie Botalla
11
Q
NLPZ w leczeniu bólu
A
- ostry i przewlekły o małym i średnim nasileniu
- najlepiej w bólu nocyceptywnym, pourazowym, mięśniowym, po ekstrakcji zębów i zabiegach chirurgicznych
- dobrze też w: zap. stawów, dyskopatiach, migrenie, miesiączce, przerzutach do kości
- oprócz metamizolu (lekko rozkurczowy) nieskuteczne w kolkach
- paracetamol - I w drabinie analgetycznej
- działanie wzmacniane przez małe dawki kodeiny i leków uspokajających (zwłaszcza barbituranów) - nie EBM
- w długotrwałym stosowaniu nie ma tolerancji i zależności fizycznej (u niektórych uzależnienie psychiczne)
12
Q
NLPZ w leczeniu zapaleń i zwyrodnień stawów
A
- w długotrwałej terapii ważny wpływ na chrząstkę stawów
- stymulują tworzenie macierzy chrząstki: tenidap, aceklofenak
- hamują tworzenie macierzy chrząstki: indometacyna, ibuprofen, naproksen
- nie maja wpływu na chrząstkę: kwas tiaprofenowy, piroksykam
- oprócz małych dawek kwasu acetylosalicylowego (hamuje wydalanie kwasu moczowego) i tolmetyny (nieskuteczna), NLPZ mogą byc używane w napadach dny moczanowej
13
Q
NLPZ w leczeniu zapaleń ucha środkowego, gardła i zatok
A
ucho - ibuprofen (ogólnie)
gardło i zatoki (ogólnie i miejscowo)
14
Q
NLPZ w gorączce
A
- istotne w wysokiej gorączce u dzieci - paracetamol, ibuprofen
- często z dodatkowymi lekami obkurczającymi naczynia np. pseudoefedryna w zwalczaniu objawów przeziębienia
15
Q
NLPZ w hamowaniu agregacji płytek
A
- małe dawki kwasu acetylosalicylowego
- prewencja choroby niedokrwiennej serca, udarów niedokrwiennych mózgu
- stan przedrzucawkowy z trombofilią
16
Q
działanie niepożądane NLPZ
A
- zab. żołądkowo - jelitowe, uszkodzenie śluzówki żołądka i 12nicy, wrzody, perforacja wrzodu (objawy z zahamowania COX1)
(STOP PG -> mniej śluzu i HCO3-, spadek przepływu krwi, STOP śluzówkowych czynników wzrostu -> bezobjawowe wrzody
podczas NLPZ ochronnie mizoprostol i ew. małe dawki inhibitorów pompy H+ (omeprazol)) - zahamowanie agregacji płytek
(unikać NLPZ w okresie okołooperacyjnym, ew. wybiórcze inhibitory COX2) - zatrzymanie Na+, H2O, obrzęki, wzrost CTK
(typowe dla wszystkich NLPZ, bo w nerkach są obie COX) - enteropatie
(biegunka, bóle brzucha, zaostrzenie zap. j. grubego) - reakcje skórne
(osutka, rumień, odczyn alergiczny) - wpływ na układ rozrodczy, ciążę, zdrowie płodu
(wzrost ryzyka poronienia, możliwość działania embriotoksycznego i teratogennego, upośledzenie kurczliwości macicy, wydłużenie porodu, przedwczesne zamykanie Botalla
wybiórcze inhibitory COX2 (owulacja) - zespół LUF (lutenized uruptured follicle) - zab. płodności u kobiet, ustępuje; - pogorszenie funkcji nerek (hiperkaliemia)
(u pacjentów z chorobą nerek) - astma aspirynowa
(NLPZ hamuje PGE2, która hamuje kurczące oskrzela leukotrieny cysteinylowe
bezpieczne: paracetamol, wybiórcze inhibitory COX2) - z OUN
(zawroty, bóle głowy) - oko
(wzrost ciśnienia śródgałkowego, też z inhibitorów COX2, bo w ciele rzęskowym są obie COX)
17
Q
działania niepożądane kwasu acetylosalicylowego i salicylanów
A
- zatrucie (salicylismus): szum w uszach, wymioty, zawroty głowy, hiperwentylacja (alkaloza oddechowa), gdy skrajnie dużo: porażenie ośrodka oddechowego, mieszana kwasica (bo kwaśne metabolity salicylanów);
wzrost temp. ciała (rozprzęganie łańcucha oddechowego), wzmożenie metabolizmu (nasilenie hormonów tarczycy i układu adrenergicznego)
NAJCZĘSTSZE ZATRUCIE LEKAMI - większe dawki przez długi czas: niedokrwistość hemolityczna, zab. gospodarki Fe, u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy6P - ostra hemoliza
- u dzieci kwas - z. Reye’a - stłuszczenie wątroby i mózgu
<2g/dobę - upośledza wydalanie kwasu moczowego i pogarsza dnę
>2g/dobę - urykozurycznie
18
Q
działanie niepożądane - rofekoksyb
A
i inne koksyby
- zakrzepica - zawały, udary niedokrwienne
- celekoskyb - groźne reakcje skórne - toksyczna nekroliza naskórka, z. Stevensa-Johnsona
- lumirakoksyb - ciężka niewydolność wątroby
19
Q
działania niepożądane - indometacyna
A
- splątanie
- objawy psychotyczne
- omamy
- depresja (bo indometacyna przypomina 5HT)
- niedokrwistość aplastyczna
- trombocytopenia
20
Q
działania niepożądane - ibuprofen. flurbiprofen, fenoprofen, ketoprofen
A
- szum w uszach
- zawroty głowy
- jałowe zap. opon (szczególnie gdy jest SLE)
- śródmiąższowe zap. nerek
- zespół nerzcycowy
- wysypki skórne
21
Q
działania niepożądane - sulindak
A
- z. Stevensa-Johnsona
- agranulocytoza
- małopłytkowość
- cholestaza
