Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Tíreolas junior cycle > 7) tírdhearc cósta > Flashcards

7) tírdhearc cósta Flashcards

1
Q

Tonnta

A

Tonnta =an ngaoth ag gluaiseacht thar dhromchla na farraige.​

Braitheann cumhacht na tonnta ar;​

Luas na gaoithe​

Réim na gaoithe (fad séidte na gaoithe)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Borruisce

A

uisce a ghuaiseann suas ar an gcladach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Cúlchaise

A

uisce a bhogann anuas an cladach arís

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Tonnta tógála

A

Borrusice láidir agus cúlchaise níos laige.​

Déanann siad sil-leagan​

Aimsir shocair

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Tonnta Scriosacha

A

Borruisce lag agus cúlchaise níos láidre​

Déanann siad creimeadh​

Droch aimsir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Gníomhú hiodrálach

A

fórsa mór na dtonnta ag buaileadh an aghaidh an chósta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Aer comhbhrúite

A

nuair a bhruann na tonnta aer isteach i mbearnaí sa charraig. Bíonn pléascadh beag nuair a chúlaíonn na tonnta siar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Scríobchaitheamh

A

nuair a bhriseann na tonnta clocha, srl. i gcoinne an imeallbhord

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Cnaí

A

clocha, srl. atá á n-iompar ag an bhfarraige ag cuimhilt i gcoinne a chéile. Éiríonn siad níos lú agus níos míne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Tuaslagan

A

nuair a thuaslagan an fharraige an charraig ar an gcósta.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

scríobadh fad cladaigh

A

Iompraíonn an fharraige dríodar trí phróiseas síobhtha feadh cladaigh (longshore drift)​

​

Tonnta ar teacht isteach ar uilinn toisc treo na gaoithe​

Briseann an borruisce ábhar suas an cladach ar uilinn​

Iompraíonn an cúlchaise cuid den ábhar ar ais ar an trá ar dronuilinn​

Cruthaíonn sé seo cruth zig-zag d’ábhar a ghluaiseann fad an trá

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Bánna agus Cinn Tíre msh

A

Sampla; Bá Thrá Lí agus Leithinis Dhaingean Uí Chúis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

An chaoi a ndéanann an fharraige sil-leagan

A

Déanann an fharraige a hualach a shil-leagan nuair a chailleann na tonnta fuinneamh​

Tarlaíonn sé seo;​

In uisce éadomhain (shallow water)​

Sa samhradh nuair a bhíonn tonnta níos laige ann

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

AIILTE

A

Éadan de charraig ghéar nó ingearach ar an chósta​

Toisc creimeadh foirmíonn eang thonngheartha (wave-cut notch)​

Thar am éiríonn an eang níos mó. Cruthaítear clár tonnghearrtha (wave-cut platform)​

Ar deireadh toisc scéimhghearradh (undercutting) titeann na carraigeacha ar barr = Aill​

Sil-leagtar an dríodar amuigh san fharraige ag foirmiú léibheann tonndéanta (wave-built terrace)​

Sampla; Aillte an Mhóthair, Co. an Chlár

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Bánna agus Cinn Tíre

A

Ceann tíre = carraig chrua a ghobann amach san fharraige​

Bá = ceantair atá creimthe idir dhá cheann tíre​

Cruthaítear iad in áiteanna ina bhfuil meascán de charraig bhog agus carraig chrua​

Creimtear carraig bhog níos tapúla​

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Pluaiseanna mara, stuanna mara, stacaí farraige agus stumpaí farraige

A

Tús le foirmiú eang​

Thar ama forbraíonn an eang ina pluais mhara​

Má leantar creimeadh is féidir leis an pluais gearradh tríd go taobh eile an ceann tíre = stua mara​

Cruthaítear staca farraige nuair a thiteann díon an stua mhara​

Ar deireadh déanann an fharraige creimeadh ar an staca ag foirmiú stumpa

14
Q

Poll séideáin msh

A

Sampla; Bá Mhic Shuibhne, CO DHún na nGall

14
Q

Trá

A

Trá = sil-leagan gainimh agus scaineagáin (shingle) a chruthaíonn tonnta tógála​

Sil-leagann an borruisce a n-ualach gainimh agus scaineagáin suas an cladach.​

Thar ama meadaíonn an méid ábhar. Faightear ábhar níos míne ar an urthrá agus ábhar níos gairbhe ar an gcúltrá​

Cruthaítear duirling stoirme le linn aimsir stoirme. Chaithtear bolláin os cionn an ghnéthmhairc lán mara

14
Q

Pluaiseanna mara, stuanna mara, stacaí farraige agus stumpaí farraige msh

A

Sampla; Rinn Duáin, Co Loch Garman

15
Q

Poll séideáin

A

Poll a théann trí dhíon na pluaise mara go dtí an dromchla​

Bíonn aer comhbhrúite ar chúl na pluaise - pléascadh beag nuair a chúlaíonn na tonnta​

Déantar po; I ndíon na pluaise a thagann uisce amach as

16
Q

Dumcha

A

Dumcha = Bailiú mór gainimh a shil-leagtar ar chúl na trá​

Triomaíonn gaotha gaineamh ar an trá​

Séideann an ghaoth an gaineamh éadroime seo intíre. Bíonn sé gafa ag fásra agus bailíonn sé le chéile​

Fásann muiríneach, fear tiubh, sa dumcha ag greamú breis gaineamh.

17
Q

Dumcha msh

A

Sampla; Trá Inse, Co. Chiarraí

17
Q

Goba Gainimh agus Murlach (sand spit and lagoon msh

A

Trá inse, Co. Chiarraí. Loch Tóchair, Co. Loch Garman

18
Q

Goba Gainimh agus Murlach (sand spit and lagoon

A

Gog Gainimh = trá gainimh nó scaineagáin atá ceangailte leis an mórthír ar taobh amháin​

Cruthaithe nuair a shroicheann síobadh feadh cladaigh casadh ar an chósta ar nós bá​

Sil-leagtar ábhar san uisce. Thar ama meadaíonn sé ​

Ar deireadh sroicheann an gob taobh eile den bá ag cruthú murlach taobh thiar

18
Q

Tambaló msh

A

Binn Éadair agus Cill Fionntain, BÁC.

19
Q

Tambaló

A

Iomaire caol gainimh nó scaineagáin a nascann oileán leis an mórthír​

Cruthaithe nuair a shil-leagann an fharraige ualach san fharraige toisc síobadh feadh cladaigh

20
Q

Conas a úsáideann daoine an fharraige

A

Turasóireacht agus fóillíocht
Bia agus fuinneamh
Iompar

21
Q

Iompar

A

Iompraítear earraí agus daoine ar longa móra​

Trádaíl idirnáisiúnta ag braith ar loingseoireacht​

m.sh Calafort Ros Láir, Co. Loch Garman

22
Q

Turasóireacht agus fóillíocht

A

Tugann turasóirí cuairt ar chóstaí chun dul ag snámh​

Gníomhaíochtaí fóillíochta ar nós spóirt uisce – iascaireacht agus seoltóireacht​

Bailte cois trá ar nós Cionn tSáile, Co. Chorcaí

22
Q

Bia agus fuinneamh

A

Iascaireacht agus trálaeireacht bia a sholáthar agus postanna a chruthú. M.sh Na Cealla Beaga, Co. Dún na nGall​

Faightear ola agus gás faoin bhfarraige. M.sh Seanncheann Cionn tSáile​

Foinse fuinneamh in-athnuaite – feirmeacha gaoithe

23
Q

crua-innealtóireachta

A

Gradhana
Armúr Carraige/Bolláin
Ballaí Mara
Gaibiúin

24
Q

Gradhana

A

Sampla; Eochaill Co. Chorcaí​

Ballaí concréite nó adhmaid a thógtar ar dhronuillinneacha leis an bhfarraige​

Úsáidtear iad chun stop a chur le síobadh feadh cladaigh

25
Q

Armúr Carraige/Bolláin

A

Sampla; Ros Láir, Co. Loch Garman​

Bolláin mhóra a chuirtear ag bun na n-aille nó dumcha chun iad a chosaint.​

Buaileann na tonnta ina gcoinne, ag úsáid roinnt dá fuinnimh

26
Q

Ballaí Mara

A

Sampla; Trá Mhór Co. Port Láirge​

Ar chúl tránna chun bailte cósta a chosaint​

De gnáth bíonn cuar ar an mbarr – briseann tonnta siar ar a chéile

27
Q

Gaibiúin

A

Sampla; Baile na Cúirte, Co Loch Garman​

Cáis sreinge ina bhfuil cloche​

Cuirtear iad os comhair dumcha nó ar chúl trá​

Laghdaíonn siad fuinneamh na dtonnta agus an méid creimeadh a déantar

28
Q

Tionchar brúnna fóillíochta

A

Is féidir damáiste a dhéanamh tríd an iomarca brú a chur ar acmhainní​

Damáiste ar dhumcha trí shiúl orthu​

Camras ó thithe agus monarchanna cuirthe san fharraige trí phíobáin

Tíreolas junior cycle (20 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions