1) structúir an domhain Flashcards

1
Q

3 saghas lomairt (Denudation)?

A

Síonchaitheamh
Creimeadh
Ollghluaiseacht

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Cad é síonchaitheamh?

A

Seo briseadh síos carraigeacha de bharr an aimsir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Cad é creimeadh?

A

Seo briseadh síos carraigeacha de bharr uisce ag ghluaiseacht

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Cad é ollghluaiseacht?

A

Seo bogadh ábhar síos fána (slope)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

2 saghas síonchaitheamh?

A

Meicniúil
Ceimiceach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Mínigh Gníomhacht Reo is Coscartha

A

I rith an lae, bailíonn uisce sna scaoilteanna
I rith an oíche roinn an uisce, ag méadú 10%
Tar éis tréimhse fada, briseann an charraig go dtí píosaí béaga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Mínigh síonchaitheamh meicnúil?

A

Seo nuair a bhíonn carraigeacha briste síos I bpíosaí beaga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Cathain a tharlaíonn síonchaitheamh ceimeacach?

A

Tarlaíonn sé nuair bhíonn charraig tuaslagtha i uisce le tamaill fada

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Cad a glaotar nuair a thógann charraig de-ocsáid charbóin isteach, ag déanamh aigéad?

A

Carbónaitiú

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Sampla de charraig ata síonchaiteamh ceimeacach comónta

A

Aolchloch

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Sampla de tírdhíreach carst

A

An Bhorinn, An Chláir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Mínigh tírdhíreach carst?

A

Ceantar déanta suas de aolchloch gach mórán cludaithe air

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Cad é an ainm ar sraitheanna aolchloch?

A

Cisealchláir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Ainmnigh 2 tírgnnéithe aolchloch

A

Pábháil Aolchloch
Poll Slogadh agus Gleann Tirim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Mínigh pabháil aolchloche

A

Seo píosa mhór aolchloch gan aon clúdach ar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Cén fath gur tharlaíonn pabháíl aolchloch?

A

Síonchaitheamh ceimaceach ag déanamh scaoilteanna ar an aolchloch

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Cad é an ainm ar na scaoilteanna?

A

griog

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Cad é an ainm ar na blocanna?

A

clint

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Ainmnigh 2 tírgnéithe faoine dromchla?

A

Pluais agus Uaimh
Aolchuisne, Aolchoinnle agus colún

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Mínigh uaimh?

A

Nuair a éiríonn pluais níos mó, foirmíonn saghas seomra a glaotar uaimh

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Mínigh pluais?

A

Nuair bhíonn síonchaitheamh déanta faoin talamh déantar páisáite a glaotar pluais

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Conas a foirmíonn aolchuisne (stalictite)?

A

Téann uisce tríd dian an uaimh. Bíonn píosa uisce fagtha ar an uaimh. Tarlaíonn galú, bíonn cailcít fágtha ar an uaimh, fásann aolchuisne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Conas a foirmíonn aolchoinnle (stalagmite)?

A

Bíonn uisce ar urlár ar uaimh freisin. Tarlaíonn galú, tá cailcít fágtha agus foirmíonn aolchoinnle

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Conas a foirmíonn colún?

A

Má fhásann aolchuisne agus aolchoinnle isteach ar a chéile, foirmíonn colún

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Cad an cás stáidéar le aolchloch?

A

Páirc Náisiúnta an Bhorinn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

3 fáth a téann turasóir go dtí an Bhorinn?

A

Fásra (plandaí)
An stair
Tírdhíreach agus tírgnéithe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

3 buntaistí de turasóireacht go dtí an Bhorinn?

A

Postanna
Airgead
Seirbhísí

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

2 míbuntaistí de turasóireacht go dtí an Bhorinn?

A

Trualliú
Damáiste don timpeallacht

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

3 páirt de ‘Ná Fág Aon Rian’?

A

Ná chaith aon bruscar
Ná tóg plandaí ón talamh
Fhág an áit mar a raibh sé

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Conas a tharlaíonn fillsléibhte?

A

Tarlaíonn sé nuair a bhuaileann 2 phlataí le chéile. Bogann an talamh suas agus bíonn fillte déanta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Sampla de fillsléibhte?

A

Fillsléibhte Alpach san Eoraip, déanta timpeall 30-35 milliún bhliain ó shin

32
Q

Na 3 príomhsléibhte fillsléibhte ar domhain?

A

Na fillsléibhte Caladónach
Na fillsléibhte Armaracha
Na fillsléibhte na hAlp

33
Q

Na thréimhse ama de fillsléibhte Caladónach le sampla?

A

400 milliún bhliain ó shin m.sh sléibhte Dún na nGall

34
Q

Na thréimhse ama de fillsléibhte Armaracha le sampla?

A

250 milliún bhliain m.sh Sléibhte na mumhan, na Gaibhlte

35
Q

Na thréimhse ama de fillsléibhte Alp le sampla?

A

30-35 milliún bhliain ó shin m.sh Na sléibhte Creagracha Meiriceá

36
Q

Cad é an dronnchaonlas agus cuaschaonlas?

A

I fillsléibhte, tá an dronnchlaonlas a bhogtar suas agus tá an cuaschaonais an píosa a bhogtar síos

37
Q

Riail le aois an fillsléibhte?

A

Tá na fillsléibhte óga níos airde ná na fillsléibhte sean, de bharr an creimeadh nó síonchaiteamh déanta ar an ceann sean

38
Q

2 buntaistí de a bheith i do gconaí ar fillsléibhte?

A

Ní bhíonn mórán truailliú, bíonn aer glan.
Bíonn an tírdhíreach go hálainn

39
Q

2 míbuntaistí de a bheith i do gcónaí ar fillsléibhte?

A

Ní bhíonn an ithir torthúil
Tá sé deacra chun taistil go dtí/ó an fillsléibhte

40
Q

Cá bhfuil fillsléibhte ar domhain?

A

Imeall na plataí

41
Q

Cá tharlaíonn gníomhaíocht bolcáin?

A

Tarlaíonn sé ar na teoranna bplátaí

42
Q

3 gníomhaíocht bolcáin?

A

Iomaire Lár Aigéanach
Oiléan Bolcáin
Sléibhte bolcánach

43
Q

Cad é oiléan bolcánach?

A

Seo oileán atá déanta nuair a éiríonn magma fuar ag cruthú talmh

44
Q

Cathain a tharlaíonn bolcáin?

A

Tarlaíonn sé nuair a scarann 2 plataí óna chéile. Ardaíonn magma, éiríonn sé crua, bíonn oiléan déanta

45
Q

Sampla de oiléan bolcáin?

A

Íoslainn

46
Q

Cad é iomaire lár aigéanach?

A

Seo sliabhraon faoin uisce. Tarlaíonn sé nuair a scarann dhá plataín óna chéile, san bhfarraige

47
Q

Cad a tharlaíonn i iomaire lár aigéanach?

A

Éiríonn an magma fuar agus crua ag déanamh sliabh ar a glaotar iomaire

48
Q

Sampla de iomaire lár aigéanach?

A

Iomaire an Atlanaigh Láir

49
Q

Céimeanna de sléibhte bolcánach?

A

Tagann magma suas tríd craos ó seomra magma
Glaotar laibhe ar magma nuair a thagann sé amach
Bailíonn an laibhe i sruthanna agus ar deireadh bíonn sliabh déanta

50
Q

Na 3 saghasanna bolcáin?

A

Gníomhach
Suaineach
Marbh

51
Q

Mínigh bolcáin gníomhach le sampla?

A

Seo bolcáin a phleascann go rialta m.sh Mt St.Helens

52
Q

Mínigh bolcáin suaineach le sampla?

A

Bolcáin nach bhfuil tar éis pleascadh le linn stáire ach d’fheadfadh sé phleascadh arís m.sh Baken S.A.M

53
Q

Mínigh bolcáin marbh le sampla?

A

Bolcáin nach bhfuil tar éis le linn stáire m.sh Sliabh Mis in Co Aontroma

54
Q

3 buntaistí bolcáin den Íoslainn?

A

Fuinneamh geotermeach
Turasóireacht
Ithir torthúil

55
Q

3 pointí de fuinneamh geoteirmeach den Íoslainn?

A

Bíonn fuinneamh geotermeach ar fáil ó uisce te
Úsáidtear an leictreachas le haghaidh teas
Déantar leictreachas ón gal

56
Q

Dhá pointe de turasóireacht?

A

Tagann a lán turasóirí chuig an Íoslainn chun na bolcáin a fheiscint.
Freisin tagann siad chun na spanna (spa)

57
Q

Conas a dhéanann an laibhe ithir torthúil?

A

Tá laibhe lán de mianraí a dhéanann an ithir thorthúil

58
Q

Cad a raibh an cás stáidéar le haghaidh bolcáin?

A

Mt St.Helens

59
Q

Mínigh an phleascadh i Mt.St Helens?

A

Phléasc mt St.Helens i 1980, tar éis nach phléasc sé ar feadh tamaill fhada. Bhí craitéar nua déanta ar an bolcán

60
Q

Iarmhairt den phleascadh i Mt St.Helens?

A

Fuair na crainn bás, fuair 57 daoine bás

61
Q

Cad é crith talúin?

A

Tá crith talúin gluaiseacht tobann i dromchla an domhain

62
Q

Cá tharlaíonn crith talúin?

A

Ar imeall na plátaí, an áit a bhuileadh nó a scarann na plátaí

63
Q

Cad é an FÓCAS de crith talúin?

A

An áit a thosnaíonn crith talúin

64
Q

Cad é an eipealár?

A

An pointe ar an dromchla, díreach os cionn an FÓCAS

65
Q

Trí iarmhairt de crith talúin?

A

Básanna
Damáiste de foirgnimh
Tsunami

66
Q

Cad é iarchreathanna?

A

Tá siad creathanna a tharlaíonn nuair a bhíonn an crith talún thart

67
Q

Cad a úsáidtear chun crith talúin a thomhas?

A

Seismeagraf

68
Q

Conas a oibríonn seismeagraf?

A

Tosnaíonn sé ag crith nuair a bhíonn crith talúin
Tá meachan ar sprionga le peann a bhogann
Déanann an peann taifeada den crith talún

69
Q

Cad é an scála Richter?

A

Scála chun cur síos cé chomh láidir atá crith talúin?

70
Q

Mínigh conas a oibríonn an scála Richter?

A

Téann sé ó 0-10. Níos airde an uimhir, níos láidre an crith talún

71
Q

Cad a raibh an cás stáidéir de crith talúin?

A

Crith talúin Sichuan, an tSín

72
Q

Déan cur síos ar an crith talúin Sichuan? (gan dámaiste)

A

Meitheamh 2008. 7.9 ar an scála Richter. 50+ iarchreathanna. Bhí an platá India greamaithe le Pláta Eoraiseach

73
Q

Cur síos na damáiste an crith talúin Sichuan?

A

70,000 bas (10,000 leanaí). 5 milliún fágtha gan tithe. 12 milliún ainmhí bás. Easpa uisce glan

74
Q

Cad é súnámaithe?

A

Is ea tonn mhór a tarlaíonn de bharr crith talúin san bhfarraige

75
Q

An súnámaithe a clúdann muid?

A

Súnámaithe 2004 in oirdheisceart an Áise

76
Q

Na iarmhairt den súnáithe 2004 in oirdheisceart an Áise?

A

200,000+ duine bás. 1+ milliún fágtha gan tithe. Deireadh le turasóireacht