6) abheanacha Flashcards
Mínigh an téarma ‘foinse’?
An áit a tosnaíonn abhainn
Mínigh an téarma ‘cursa’?
An bealach a théann abhainn agus í ag sreabhadh go dtí an farraige
Mínigh craobh abhainn?
Abhainn beag a shreabadh isteach in abhainn níos mó
Mínigh an téarma ‘cumar abhainn’?
An ait a shreabhann an craobh-abhainn isteach sa príomhabhainn
Mínigh an téarma ‘béal’?
An ait a buaileann an aibheann an fairrige
Mínigh an téarma ‘inbhear’?
Chuid de béal an abhainn a dtagann taoide isteach ann
Mínigh an téarma ‘abhantrach’?
An limistéar talún a dhraenálann abhainn agus a cuid craobh-abhainn
Na trí chéim i saol abhainn?
Céim na hóige
Céim na haibíochta
Céim na seanaoise
Mínigh an téarma ‘dobhar-droim’?
An talamh ard a scarann abhantrach amháin ó abhantrach eile
2 tascaire de chéim na hóige?
Gleannn v cruth
Eas
Speireacha comhtreasnacha
2 taiscaire de chéim na aibíochta?
Fána níos reidh
Gleann níos leithne, taobhanna níos reidhe
2 tascaire de chéim an seanaois?
Fána beagnach léibhealta
Gleann leithne, taobhanna réidhe
Na trí prósis a tharlaíonn in abhainn?
Creimeadh
Iompar
Sil-leagain
Cad a tharlaíonn na prósis seo go dtí?
Creimeadh: Céim na hóige + aibhíocht
Iompair: Gach ceann
Sil-leagain Céim na haibíochta + Seanaoise
Mínigh creimeadh?
Briseadh síos carraigeacha de bharr uisce ag sní
Na 4 saghas creimeadh abhainn?
Gníomh hiodrálach
Scríobhchaiteamh
Cnaí
Tuaslagadh
Mínigh gníomh hiodrálach?
Fórsa an uisce sa abhainn ag baint carraig ón buachanna + an grinneal
Mínigh scríobhchaitheamh?
Carraigeacha ag buaileadh na carraig sa abhainn, ag baint abhair
Mínigh cnaí?
Carraig ag buaileadh lena chéile ag déanamh carraig níos lú
Mínigh tuaslagadh (creimeadh)?
Carraigeacha cosúil le aolchloch ag briseadh/ ag tuaslagadh sa uisce
Mínigh ‘iompar’?
Iompraíonn an abhainn ó thalamh ard go talamh íseal. Iompraíonn sé rudaí eadrom agus trom
4 ceithre saghas iompar?
Tarraingt
Preabaireacht
Fuaidreamh
Tuaslagadh
Mínigh tarraingt?
Clocha mór a tharraingt ar grinneal na bhfarraige
Mínigh preabaireacht?
Púróga a iompar agus iad ag preabadh ar grinneal na bhfarraige
Mínigh fuaidreamh?
Píosaí éadrom á iompar mar go bhfuil siad ag crocadh san uisce
Mínigh tuaslagadh (iompar)?
Clocha á tuaslagadh san uisce
Na ceanglais maidir le sil-leagain a tharlóidh in abhainn?
An luas laghdaithe
An toirt laghdaithe
Na fanaí reidh
Dhá tírgnéithe in abhainn céim na hÓige?
Gleann V cruth
Speireacha Comhtrasnacha
Cad é gleann V cruth le sampla?
Seo gleann cung le taobhanna an-géar m.sh An Laoi - Gúgan Barra
Conas a foirmíonn gleann v cruth?
Éiríonn gleann níod doimhne de bharr creimeadh ingéarach. Tarlaíonn síonchaiteamh agus titeann píosaí ag déanamh taobhe géar
Cad é speireacha comhtrasna le sampla?
Píosa talamh crua atá ag gobadh amach agus féachann sé cósúil go bhfuil na píosa ag trasna a chéile m.sh An Laoi ag Béal Átha an Gaoithre
Conas a foirmíonn speireacha comhtrasna?
Tarlaíonn sé mar ní féidir an abhainn creimeadh a dhéanamh ar talamh crua. Lubann sé timpeall píosaí, ag fágaint iad ag gobadh amach
2 tírgnéithe de abhainn i céim na haibíocht?
Gleann níos leithne
Tuilemhá
Mínigh gleann níos leithne le sampla?
Nuair a nach raibh taobhanna an gleann chomh géar is a bhí m.sh Cúrsa Lárnach den Laoi
Cad é tuilemhá le sampla?
Talamh léibhealta ar taobh amháin/dhá taobh den abhainn. Bíonn sé clúdaithe le glár (silt) m.sh Na Gort Laoi, Corcaigh
Conas a foirmíonn gleann níos leithne?
Tosnaíonn an abhainn ag sní ó taobh go taobh. Tarlaíonn síonchaiteamh agus ollghluaiseacht, mar sin éiríonn na taobhanna níos réidh
Conas a foirmíonn tuilemhá?
Briseann abhainn a bruachanna agus bíonn uisce le fáil ar an dtalamh in aice an abhainn
2 tírgnéithe i céim an seanaois?
Léibheanna
Deilt
Cad é léibheanna le sampla?
Píosa talamh ard, déantar de ghlár, a bhíonn ar fáil ar na 2 taobh den abhainn m.sh Seanois an Life
Conas a foirmíonn léibheanna?
Briseann abhainn a bruachanna. Sníonn an uisce síos ag leagtha glár síos. Má tharlaíonn sé seo go rialta bíonn bailiú de ghlár, sin léibheanna
Cad é deilt le sampla?
Foirm talún i gcruth triantáin a fhoirmíonn ag béal na habhann, áit a nascann an fharraige leis an bhfarraige. m.sh Deilt an Níl
Conas a foirmíonn deilt?
Cruthaítear é trí sil-leagan dríodair a iompraíonn an abhainn agus a théann isteach in uiscí a ghluaiseann níos moille
Mínigh an caidrimh idir daoine agus aibhneacha?
Is minic a athraíonn daoine an córás nádúrtha a bhíonn ag abhainn m.sh damba
Cad é damba le sampla?
Is bacainn mhór é abhainn a théann trasna abhainn cósúil le balla mhór. Stopann an balla seo an abhainn m.sh Iniscarra, Co. Corcaí
2 míbuntaistí de damba?
Níos mó tuillte ón damba
Talamh caillte ón damba á thógáil
Cad a chruthaítear le damba?
Cumhacht hidrealeictreachas
2 buntaistí de damba?
Leictreachas glan
Taiscumar (storage tank) d’uisce
Cad a raibh an cás stáidéar le tuillte?
Tuillte i gCorcaigh i 2009
Mínigh an tuillte i gCorcaigh i 2009?
Bhí báisteach an-trom le tréimhse fhada. Thóg an B.S.L cinneadh an damba a oscailt agus bhí oll-thuillte sa chathair da bharr
Iarmhairtí de tuillte i gCorcaigh i 2009?
Bhí 387 cásanna dlítheacha i gcoinne an B.S.L
An-damáiste m.sh in ollscoil nó an Kingsley
Cad a raibh an cás stáidéar le tuillte?
Tuillte Mississippi i 2001
Mínigh an tuillte Mississippi?
Bhí sé droch tuillte. Thit thrí oiread báistí mar a thiteann de ghnáth. Bhris bruachanna an abhainn
Cad a raibh an damáiste déanta sa tuillte Mississippi 2001?
fuair 60 daoine bás
Bhí tithe + síopaí + monarcháin loite
Bhí barraí loite
Ní raibh long abalta an abhainn a úsáid
