7. The female athlete Flashcards

Steyaert

1
Q

Wat zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen op vlak van lichaamsbouw? (7)

A
  • Lengte (1m82 vs 1m65 gemiddeld - 10-16cm kleiner)
  • Gewicht
  • Vetmassa (vrouwen meer vetmassa)
  • Spiermassa (mannen meer type 2 vezels(?), kracht per cm² spier, vrouwen minder spiermassa)
  • Botmassa (hoger bij mannen)
  • Verhouding OL/BL (vrouwen langere romp en kortere benen)
  • Vrouwen breder bekken, mannen bredere schouders
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Wat is het verschil tussen mannen en vrouwen op vlak van lichaamswerking? (4)

A
  • Cardiovasculair (cardiac output, hartvolume, slagvolume man hoger; vrouw hogere rusthartslag en DBD)
  • Respiratoir (VC, grootte long, VO2max bij man hoger,vrouw andemt minder diep in-uit bij inspanning)
  • Biomechanica (meer blessures bij vrouwen, meer X-benen, meer femorale anteversie)
  • Bloed (Hemoglobine, hematocriet en bloedvolume kleiner bij vrouwen)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Wanneer vind de groeispurt van meisjes plaats en wanneer die van jongens?

A
  • Meisjes: 11-12j (eerste menstruatie is eindsignaal groeispurt)
  • Jongens: 14-16j
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hoe evolueert de botmassa doorheen het leven?

A

Hoogtepunt rond 30j (zowel mannen als vrouwen)
Post-menopauzaal sterke afname bij vrouwen wat risico geeft op osteoporose en breuken

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wat is het verschil in VO2max tussen mannen en vrouwen?

A

VO2max lager bij vrouwen, maar hier is verschil relatief kleiner dan bv. Spiermassa -> bij duursporten is het verschil relatief kleiner dan bij krachtsporten

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wat is het gevolg van femorale anteversie/retroversie? Wat heeft een sporter als balletdanser best?

A

Femorale anteversie vrouwen: zien we klinisch door vergrootte endo en gedaalde exo heup = Toe-in gate
Omgekeerd voor femorale retroversie

Balletdanser: best retroversie want meer toeing-out (exo) nodig

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat is het gevolg van een breder bekken bij vrouwen?

A

Meer valgus (X-benen) knie, daardoor dus meer blessures als ACL letsels

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Waarom zijn vrouwen meer vatbaar voor ACL-letsels dan mannen?

A
  • Meer valgus (X-benen)
  • Zwaartepunt lager bij vrouw
  • Minder lichaamscontrole bij vrouwen
  • Kracht wordt anders opgenomen (vrouwen Qceps dominant, minder flexie bij landing)
  • Core stability
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Wat is RED-S? (afkorting)

A

Relative energy deficiency in sport

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Wat is de female triad van RED-S? (3 belangrijkste gevolgen van RED-S)

A
  • Lage energiebeschikbaarheid
  • Menstruele problemen
  • Gedaalde botdichtheid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Wat is het gevolg van menstruele cyclus op sportprestatie?

A
  • Weinig invloed op fysiologische parameters en inspanningstesten
  • Wel invloed op psychologische parameters
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Wat zijn de voordelen van contraceptiva? (4)

A
  • Regelmatige cyclus
  • Minder risico op ijzertekort en anemie
  • Minder premenstrueel stress syndroom
  • Minder risicio op osteoporose en afwezige menstruatie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Wat zijn de nadelen van contraceptiva? (5)

A
  • Vochtophoping
  • Gewichtstoename
  • Hoofdpijn
  • Gevoelige borsten
  • Risico thrombose
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Wat zijn de oorzaken van lage energiebeschikbaarheid? (RED-S)

A
  • Balans inname - vebruik verstoord
  • Kan door eetstoornis (AN, BN, binge eating disorder)
  • Soms bewust, soms niet: atleet traint meer maar past voeding niet aan
  • Na sporten te weinig energie voor basaal metabolisme
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Wat zijn de gevolgen van lage energiebeschikbaarheid? (RED-S)

A
  • Invloed op groei, lichaamstemperatuur, reproductieve functies
  • Risico op ontstaan depressie, angststoornis, andere psychologische aandoeningen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Welke soorten menstruele dysfunctie zien we? Leg uit.

A
  • Functionele hypothalame amenorrhea (er is niets anders aan de hand)
  • Oligomenorrhea (Verlengde cyclus, >45d tussen menstruatie)
  • Primaire amenorrhea (Geen menses op 14j en geen secundaire geslachtskenmerken als borstgroei)
  • Ook primaire amenorrhea (geen mensen op 16j)
  • Secundaire amenorrhea (afwezige menses >= 3 opeenvolgende cycli)
17
Q

Wat zijn de gevolgen van een gedaalde botdensiteit bij een atleet? Hoe screenen we dan? (RED-S)

A

Gedaalde botdensiteit => te weinig energie => stressfracturen (vaak atypische stressfracturen zoals heup, sacrum, pubis,…) => hiervoor komt atleet wel bij ons want ze kunnen niet meer lopen (itt secundaire amenorrhea)
Screening -> DEXA scan (botdichtheid, lichaamssamenstelling) -> kijken Z-score (vgl leeftijdsgenoten) -> maar DEXA niet voor 18j lft

18
Q

Naast de triade van energietekort, menstruele problemen en gedaalde botdichtheid; wat zijn nog 8 belangrijke gevolgen van RED-S op het lichaam?

A
  • Immunologisch (vaker ziek)
  • GI (last van de maag, geen eten kunnen verdragen, gevoelige darmen)
  • Cardiovasculair (bradycardie; pericarditis bij extreme gevallen)
  • Psychologisch (belangrijk: wat trekt alles op gang?)
  • Groei en ontwikkeling (geen groei, openstaande groeischijven op latere leeftijd)
  • Hematologisch
  • Schildklier
  • Urine incontinentie
19
Q

Wat is de invloed van RED-S op de sport? (9)

A
  • Mindere prestatie
  • Minder kracht
  • Minder uithouding
  • Minder snelheid
  • Slechtere coördinatie
  • Minder aandacht in het spel
  • Meer blessuregevoeligheid
  • Slechtere trainingsrespons
  • Minder glycogeen opslag
20
Q

Welk type atleten zijn at risk voor RED-S?

A
  • Duursporters
  • Esthetische sporters
  • Sporten met gewichtsklassen
  • Sporten waarbij atleten denken -> hoe minder ik weeg, hoe beter ik presteer
21
Q

Geef 8 onrechtsreekse fysieke tekenen van RED-S.

A
  • Lage BMI (< 17.5 kg/m²)
  • Gewichtsverlies
  • Orthostatische hypotensie (makkelijk flauwvallen)
  • Lanugo (haargroei vanachter op rug)
  • Hypercarotinemie (oranje tint)
  • Zwelling speekselklier
  • Callus PIP
  • Exceem thv hand (handrug MCP)
22
Q

Hoe stellen we de diagnose van RED-S?

A
  • DEXA scan (bij laag BMI, eetstoornissen, stressfracturen, menstruatieproblemen,…)
  • Opletten: atleet niet altijd even eerlijk
  • Eetstoornis
  • Status menstruatie
  • Stressfracturen geweest?
23
Q

Hoe behandelen we RED-S?

A
  • Zeker multidisciplinair: dietist, sportpsycholoog,… -> belangrijk dat atleet goede relatie heeft met therapeuten, coach en ouders
  • Aangeven: mag atleet sporten ja of nee? -> je MOET voldoende energie hebben, eerste prioriteit)
  • Herstel energie-intake (> 45 kcal / kg vetvrije massa / dag)
  • Psychologische begeleiding om eetstoornis aan te pakken
  • Lange follow-up (Variabele herstelduur: achtervolgt mensen vaak lang)
24
Q

Wat zijn risicofactoren voor RED-S?

A
  • VG menstruele onregelmatigheden
  • VG stressfracturen
  • VG depressie
  • VG diëten
  • Persoonlijkheid: perfectionisme, obsessie
  • Overtraining
  • Vroege start sportsepcifieke training
  • Recidiverende blessures
  • Entourage; onaangepast coachingsgedrag, thuissituatie,…
25
Q

Hoe kunnen we RED-S voorkomen?

A
  • Voedingseducatie, info female triad voor sporters, coaches, ouders
  • Educatie gezond sporten en intensiteit
  • Belang van recuperatie
  • Stelselmatige opbouwen van belasting
  • Optimaliseren energiebalans
  • Screening: voeding, gewicht, locomotoor onderzoek
26
Q

In welke situaties zien we urine-incontinentie bij vrouwen?

A
  • Krachtsporten
  • Sprongsporten
  • Bij vrouwen die al bevalling hebben gehad (post-natale kine is zeer belangrijk – Bekkenbodem re-educatie)
  • Zwaarlijvigheid
27
Q

Wat zijn de verschillen tussen zwangere en niet-zwangere vrouw?

A

Zwanger:

  • Cardiovasculair (hogere HF, slagvolume, bloedvolume; BD stabiel)
  • Laxere ligamenten
  • Zwaartepunt naar voor (anteversie, grotere borsten)
28
Q

Welke sporten doe je best niet vanaf begin zwangerschap?

A
  • Sport met risico vallen (skiën) - want RX, operatie niet mogelijk
  • Contactsporten
  • Diepzeeduiken
  • Hitte
29
Q

Wat zijn de voordelen van sporten tijdens de zwangerschap?

A
  • Minder gewichtstoename
  • Fysiek
    o Minder risico hoge BD
    o Minder risico vroeggeboorte
    o Minder risico LBP, PGP
    o Minder risico urine-incontinentie
  • Mentaal (minder angst, depressie,…)
  • Minder zwangerschapsdiabetes
30
Q

Wat zijn mogelijke nadelen van sporten tijdens zwangerschap?

A
  • Trauma
  • Hyperthermie (bv bij hot-yoga enzo)
  • Gedaalde uteroplancentaire bloodflow
31
Q

Welk type inspanningen geeft de beste outcome bij zwangerschap?

A

Combinatie van:

  • krachttraining -> maar krachttraining nooit in ruglig (vena cava druk)
  • Aërobe fitheid (Hartslag tot 70% max, zorgen dat je kan blijven babbelen, RPE 11-14 max)
32
Q

Hoelang kan je blijven sporten tijdens zwangerschap?

A
  • Topsport: eerste trimester
  • FA: hele zwangerschap lang
33
Q

In welke situaties stop je best met je sportactiviteit tijdens zwangerschap?

A
  • Bij bloeding
  • Bij buikpijn/rugpijn
  • Bij vochtsverlies
  • Duizeligheid, flauwvallen
  • Hoofdpijn
  • Kuitpijn/-zwelling
34
Q

Welke aandachtspunten geef je een zwangere vrouw die wilt sporten?

A
  • Sport die ze graag doen (geen ruglig na 1e trimester)
  • Combinatie kracht en aerobe fitness
  • 3-5x/week
  • Afwisseling ook goed
  • Voldoende drinken
  • Goede WU en CD
  • Goede sportBH belangrijk
35
Q

Hoe frequent laat je actieve zwangere vrouwen sporten vs vrouwen die voor de zwangerschap niet actief waren?

A
  • Actieve: schema behouden maar intensiteit aanpassen: 4-7x/week matig intensief (mag langer dan 30min)
  • Niet actieve: Start met 3x/week 15min matig intensief. Dan langzaam opbouwen tot 4-7x/week 30min
36
Q

Hoe bouwen we sporten best opnieuw op postnataal?

A
  • Bekkenbodemoefeningen, Krachtoefeningen, Stretching, Wandelen
  • Opletten met sporten met hoge zwaartekrachtinwerking op de bekkenbodem (bv. lopen)
  • Individueel aanpassen aan situatie
  • Vanaf 4-6w postpartum
37
Q

Wat is het gevolg van het geven van borstvoeding op sport? Wat met de timing van beide?

A
  • Geen negatief effect als je genoeg voedsel en vocht inneemt
  • Best eerst borstvoeding/kolven geven, daarna sporten (gewicht borsten)
38
Q

Wat zijn de voordelen van sport voor een postmenopauzale vrouw?

A

Positief effect:

  • bot (hogere densiteit)
  • spieren (minder sarcopenie)
  • cardiovasculair
  • metabool (minder metabool syndroom)
  • gewicht
  • cognitief (minder alzheimer, dementie enz)
  • preventie borstkanker
  • QoL
39
Q

Welke sporten zou je aanbevelen aan postmenopauzale vrouwen?

A
  • Aërobe sporten: wandelen, tennis, fietsen, dansen (5x/week matige intensiteit 30’, 3x/week hoge intensiteit 20’)
  • Spierkracht (2x/week niet-opeenvolgende dagen, 60-75% 1RM)
  • Lenigheidsoefeningen
  • Evenwichtsoefeningen (Valrisico)
  • Intervaltraining
  • Pilates