6: Airway & Spine Flashcards
Het protocol airway & spine bestaat uit twee onderdelen, waarbij we eerst airway zullen behandelen. Wat is het doel van het protocol airway?
Of de luchtweg van het slachtoffer vrij is
Er zijn twee verschillende situaties waarbij je de airway kan behandelen. Wat zijn deze?
Of het slachtoffer bij of buiten bewustzijn is
Wat is het protocol om de luchtweg te beoordelen bij iemand die bij bewustzijn is
Beoordelen of er sprake is van een vrije of bedreigde luchtweg. Volg het subprotocol luchtwegobstructie indien de luchtweg niet vrij of bedreigd is. Vraag of het slachtoffer iets in de mond heeft en vraag om dit eruit te halen (zodat het alsnog in de keel schiet)
Wat is de eerste stap van het protocol om de luchtweg te beoordelen bij iemand die buiten bewustzijn is?
beoordelen of het slachtoffer een mogelijk nek-/wervelletsel of geen sprake van ongevalsslachtoffer
Na een ernstig ongeval mag een slachtoffer niet bewogen worden. Dit is met uitzondering van 2 situaties, welke?
Om een vrije luchtweg te creëren en bij gevaar
Indien er sprake is van abnormale ademhaling, welke positie moet het slachtoffer naartoe gedraaid worden?
op de rug
Welke handeling moet worden gedaan indien een slachtoffer op de rug ligt en de luchtweg te openen / open te houden bij verdenking nek-/wervelletsel?
Jawthrust
Stelling: Indien een slachtoffer geen ongeval heeft gehad met een normale ademhaling beweeg je het slachtoffer niet
Fout, dit slachtoffer met in de stabiele zijligging worden gelegd
Een slachtoffer ligt in de stabiele zijligging en gaat slechter ademen (sneller/langzamer/stoppen), in dit geval moet het slachtoffer op de rug worden gelegd. Waarom?
Om de ademhaling te controleren. Indien deze normaal moet het (niet-ongevalsslachtoffer) op de andere zij in de stabiele zijligging worden gelegd OF luchtweg wordt vrij gehouden met chinlift
Wat zijn synoniemen van de chinlift?
head-tilt, hoofdkantel-kinlift-methode
Wanneer wordt een chinlift gebruikt?
Deze manoeuvre wordt gebruikt wanneer een slachtoffer bewusteloos is en luchtwegobstructie door de tong heeft
Wanneer wordt een jawthrust gebruikt?
Deze manoeuvre wordt gebruikt wanneer een slachtoffer bewusteloos is, een luchtwegobstructie door de tong én een verdenking op nek-/wervelletsel heeft.
In het kort maar met alle stappen, wat is het protocol van airway & spine bij bewustzijn?
Vrije luchtweg
- nee: ga naar subprotocol luchtwegobstructie
- ja: volgende stap
Bedreigde luchtweg?
- ja: ga naar subprotocol luchtwegobstructie
- nee: volgende stap
Iets in de mond:
- ja: mond leegmaken
- nee: volgende stap
Verdenking op nek-/wervelletsel?
- ja: voer nekstabilisatie uit en voorkom bewegingen van wervelkolom
- nee: ga naar Breathing
In het kort maar met alle stappen, wat is het protocol van airway & spine buiten bewustzijn?
- is er verdenking op nek-/wervelletsel: voer jawthrust uit en voorkom bewegingen van wervelkolom
zo niet, voer de chinlift uit
ga daarna naar Breathing
Stelling: vraag een omstander te assisteren bij de eerstehulpverlening door de chinlift / jawthrust van je over te nemen
Juist
Stelling: als je doorgaat naar Breathing hoeft de jawthrust/chinlift niet meer worden uitgevoerd
Onjuist, dit moet de rest van het protocol uitgevoerd worden
Onder welke omstandigheden moet het nek van het slachtoffer gestabiliseerd worden?
Indien
- er sprake is van een ongeval dat aanleiding kan geven tot nek-/wervelletsel (bv rechtstandige val op de hakken/suit, flexie/extensie
- er sprake is van een hoog-energetisch trauma
- het slachtoffer pijn heeft in rug/nek
- het slachtoffer de vingers en tenen niet kan bewegen
- het slachtoffer tintelingen of een dof gevoel heeft in armen/benen
Welke vragen moet je o.a. stellen om te inventariseren of de nek van het slachtoffer gestabiliseerd moet worden?
- ‘Heeft u pijn in rug/nek’
- ‘Kunt u uw vingers en tenen nog bewegen’
- ‘Heeft u tintelingen of een dof gevoel in uw armen en/of benen’
Wat zijn omstandigheden waarbij de luchtweg bedreigd/volledig geobstrueerd kan raken?
- corpus alienum
- terugzakken van epiglottis bij bewusteloos slachtoffer
- zwelling van weke delen (tong, slijmvliezen van de keelholte, stembanden)
- vloeistof in de luchtpijp (bv bloed/maaginhoud)
Waarom is het garanderen van een vrije luchtweg noodzakelijk?
Om ademhaling mogelijk te maken en daarmee alle vitale organen van zuurstofrijk bloed te voorzien. Bij volledige obstructie van de luchtweg leidt dit in een korte tijd tot de dood
Vul in: Bij een volledige obstructie van de luchtweg zal er geen lucht in de longen terecht komen waardoor de zuurstofspanning in de longen en vervolgens in het bloed …
Daalt
Waar zal een lage zuurstofsaturatie verder toe leiden?
schade aan organen, dit gebeurd binnen enkele minuten
Hoe lang duurt het bij obstructie totdat een slachtoffer bewusteloos is?
Na enkele seconden tot 1 minuut
Na hoeveel minuten is er irreversibele schade aan de hersenen?
4 minuten
Door welke symptomen wordt een vrije luchtweg door gekenmerkt?
als een slachtoffer praat (met genoeg kracht), zonder bijgeluiden ademhaalt en niets in de mond heeft
Wat zijn symptomen van een gedeeltelijke luchtwegobstructie
Gierende inademing (inspiratoire stridor), rochelende ademhaling, blauw-paarse verkleuring (cyannose) van het mondslijmvlies en rond de lippen (of als de kleur anders is dan je zou verwachten), enorme kleurvan de huid. Het slachtoffer is gewoonlijk in paniek en grijpt naar de keel
Wat zijn symptomen van een volledige luchtwegobstructie?
Dan kan het slachtoffer niet meer praten/hoesten, blauwe (cyanose) verkleuring van het mondslijmvlies en rond de lippen, rode kleur van de huid en bewustzijnsverlies, slachtoffer is in paniek en grijpt naar de keel
Waar moet je op letten bij inhalatietrauma?
Op tekenen van verbranding rondom de neusgaten (bv verschroeide neusharen) en mond. Zwelling van slijmvliezen kan enige tijd later optreden
Waar moet je op letten bij aangezichtsletsel?
Dat het bloed in de keel van het slachtoffer kan lopen
Wat zijn drie manieren om de bedreigde luchtweg van een bewusteloos slachtoffer veilig te stellen?
Stabiele zijligging, of de chinlift of jawthrust
In welke gelegenheden mag je een slachtoffer niet in de stabiele zijligging leggen of een chinlift uitvoeren?
Bij verdenking van een nek-wervelletsel
(m.u.v. het slachtoffer moeten verlaten om 112 te bellen)
Vul in: Bij een luchtwegobstructie door een corpus alienum moet er beoordeeld worden of er sprake is van een … of niet-…. hoest
effectieve
Wat is het protocol bij iemand die een effectieve hoest heeft?
Effectief hoesten aanmoedigen, 112 bellen als hoesten geen effect heeft
Wat is het protocol bij iemand met een niet-effectieve hoest?
Vraag een omstander 112 te bellen. Indien je alleen bent, doe eerst poging zelf de belemmering op te heffen door vijf (forse) rugslagen te geven, met (v.t.) vijf buikstoten. Als dit niet werkt 112, en blijf de rugslagen en buikstoten afwisselen
Wanneer moet/mag je stoppen met rugslagen en buikstoten geven?
- als de luchtweg vrij is
- als de ambulance arriveert
- als het slachtoffer bewustzijn verliest
Waarom moet een slachtoffer standaard door een arts onderzocht worden na het geven van buikstoten?
Omdat door de buikstoten inwendig letsel kan ontstaan, zoals abdominaal en thoracaal letsel en letsel aan de grote vaten
Wat moet je doen als er een bewusteloos slachtoffer geen ademhaling heeft?
- in rugligging op de grond leggen
- 112 (nogmaals) bellen/controleren
- start reanimatie
In welke hoeveelheden moeten er compressies en beademingen worden gegeven bij reanimatie?
30 compressies en 2 beademingen
Op welke twee manieren heeft reanimatie als doel om de luchtweg vrij te maken?
- door drukverhoging door borstcompressie kan het voorwerp de luchtweg uitschieten
- door de beademingen kan het voorwerp in 1 long terecht komen (ipv dat het beide blokkeert)
Stelling: Laat slachtoffer altijd na een luchtwegobstructie naar de huisarts gaan
Juist
Bekijk stroomschema subprotocol luchtwegonstructie
figuur 3
Wat zijn kenmerken van effectieve hoest? (5)
- slachtoffer kan huilen/spreken
- luid hoesten
- slachtoffer kan diep inademen voor hoesten
- soms stemverandering
- slachtoffer volledig bij bewustzijn
Wat zijn kenmerken van niet-effectieve hoest? (5)
- slachtoffer kan niet spreken
- zacht of stil hoesten
- slachtoffer kan niet ademen
- cyanose
- verminderd bewustzijn of bewusteloos slachtoffer
Wat is een hoog-energetisch trauma (HET)
Bij een HET is er sprake van een hoge energieoverdracht die tot inwendig letsel, nek-/wervelletsel en hoofdletsel kan leiden. Het ongevalsmechanisme (verkeersongelukken) speelt een belangrijke rol
Wat zijn criteria voor een HET?
- Val van grote hoogte (2-3 maal eigen lichaamslengte van patiënt)
- Aanrijding van voetganger door voertuig >10km/u
- Aanrijding in voertuig met snelheid >35km/u (zonder autogordel)
- Aanrijding met snelheid >45km/u (met autogordel)
- Aanrijding van (brom/snor)fietser of motorrijder door voertuig bij snelheids-verschil >35km/u
- Ongeval waarbij voertuig >7m is verplaatst
- Uit voertuig geslingerd / voertuig over de kop
- Ernstig gewond of overleden slachtoffer in voertuig
- Forse deformiteit van voertuig
- Vrijkomen van airbags
- Een ster in voorruit veroorzaakt door inzittende(n)
- Haren en/of bloed op binnenspiegel; en
- Helmbeschadiging
Letsel aan de wervelkolom omvat het letsel van zowel de benige en weke delen van de wervelkolom. Wervelletsel kan gepaard gaan met…
neurologische uitval
Welk onderdeel van nek-/wervelletsel is het meest gevoelig voor letsels?
Cervicale wervelkolom, ook wel C-spine genoemd
Welke nekwervel is het meest gevoelig bij acuut traumatisch letsel?
C5
In welke hoeveelheden komt letsel in de verschillende onderdelen van de wervelkolom voor?
55% cervicale
15% thoracale
15% thoracolumbale
15% lumbosacrale wervelkolom
Wat zijn de verschillende functies van de zenuwen die in het ruggenmerg lopen (3)?
- Motorisch: het bewegen van spieren
- Gnostische sensibiliteit (bewegingsafhankleijk): fijne tastzin, vibratiezin, bewegingszin en positiezin (propriocepsis)
- Vitale sensibiliteit (bewegingsonafhankelijk): pijnzin, temperatuurzin en grove tastzin
Stelling: fracturen kunnen alleen voorkomen in de cervicale en thoracale regio van de wervelkolom
Fout, kan in alle onderdelen voorkomen
Fracturen in welk onderdeel van de wervelkolom kunnen vooral het ruggenmerg beschadigen?
Fracturen in de wervelboog
Waardoor kan letsel aan de wervelkolom ontstaan?
Door een bloeding/zwelling die door beperkte ruimte druk op ruggenmerg geeft, of 1 of meerdere wervels gebroken of verschoven wd ruggenmerg onderbroken wordt
Wat is een dwarslaesie?
een onderbreking van het ruggenmerg met uitval van neurologische functies. Deze uitval bevindt zich onder het niveau van het ruggenmergletsel
Hoe kan het onderscheid tussen gedeeltelijke of complete dwarslaesie gemaakt worden?
O.b.v. neurologische functies, bij een gedeeltelijke is een deel aangedaan en valt een deel uit, bij een complete zijn alle neurologische functies uitgevallen
Bij welk type vallen moet men denken aan wervelletsel?
Bij een rechtstandige val op de hakken, val waarbij de rug gedraaid werd (rotatiecomponent), flexie/extensie trauma van de nek en een rechtshandige val op de stuit. Bij een val waarbij de rug gedraaid werd heeft het slachtoffer schaafwonden op de schouders
Waar wordt thoracaal en lumbaal wervelletsel door gekenmerkt?
Door lokale pijn rond de wervels van de rug. Kan variëren van geen/nauwelijks klachten tot ernstige pijnklachten of volledige neurologische uitval. Uitstralende pijn, sensibiliteitsstoornissen (tintelingen/verminderd gevoel) in de ledematen en/of romp en verlammingen kunnen duiden op schade aan het ruggenmerg
Wat zijn symptomen van een gedeeltelijke dwarslaesie:
sensibiliteitsstoornissen (tintelingen/vermidnerd gevoel) in de nek/rug/ledematen onder het letsel
Wat zijn de symptomen van een complete dwarslaesie?
Gevoelloosheid en verlamming onder het niveau van het ruggenmergletsel, incontinentie, urineretentie en pijn in de nek/rug boven/ter hoogte van het letsel
Stelling: een slachtoffer met een gedeeltelijke dwarslaesie heeft altijd pijn
Nee? (vraag dit in de les!)
Als er uitval is van de armen en benen is er letsel te hoogte van …
C5 en Th1
Als er ademhalingsstilstand is, is er letsel ter hoogte van…
C4 (en boven)
Stelling: bij verdenking op een nek-/wervelletsel moet je het hoofd recht leggen en stabiliseren
Fout, je moet het hoofd houden in de positie dat je het hebt aangetroffen
