11: Exposure + Letsels aan bewegingsapparaat Flashcards
Wat is het meest voorkomende botletsel in de eerst hulp?
Fractuur
Hoe kan een fractuur ontstaan?
Door een op het lichaam ingewerkte kracht zoals trauma, maar ook door indirect trauma
Wat is een open fractuur?
Dan is het bordeel zodanig verplaatst dat het door de huid steekt, wordt ook wel gecompliceerde fractuur genoemd (gezien groot letsel omringend weefsel en verhoogde kans infectie)
Een voorbeeld van een fractuur die bij minder ernstig geweld ontstaat is een pathologische fractuur. wat is dit?
Een fractuur die ontstaan is na een gering trauma omdat het bot ernstig verzwakt is door onderliggende ziektes
Wat zijn stressfracturen?
Deze ontstaan door herhaalde extreme belasting
Een fractuur van een middenvoetsbeentje ontstaat door het vele marcheren in het leger (vorm van stress-fractuur). Hoe heet deze fractuur ook wel?
Marsfractuur
Op welke plaats komen fracturen and e algemene populatie het meest voor?
Pols, hand- en vingerfracturen
(daarna onderbeen)
Wat zijn oorzaken/redenen dat fracturen vaker bij oudere mensen voorkomen?
Ze zijn vaak slechter ter been waardoor ze frequenter vallen en er is vaak sprake van osteoporose.
Hierdoor komen pols- of heupfracturen en inzakkingsfracturen van de wervel relatief vaak voor bij ouderen
Waar worden fracturen door gekenmerkt?
Hevige pijn, drukpijn en asdrukpijn
Wat is drukpijn
Pijn eter plaatse van de plek waar druk wordt uitgeoefend
Wat is asdrukpijn
Door het bot bij de uiteinden te pakken en deze over de lengteas voorzichtig naar elkaar toe te drukken (wordt alleen gedaan als er geen duidelijke standsafwijking/verwonding zichtbaar is)
Hoe kan men een fractuur uitwendig herkennen?
Doordat het aangedane lichaamsdeel een afwijkende stand vertoont en gezwollen is door de bloeduitstorting
Wat is crediteren?
Soms hoort men de bordelen tegen elkaar aanwrijven wanneer ze over elkaar bewegen
Hoe kan je een heupfractuur herkennen?
Het aangedane been is vaak verkort t.o.v. gezonde been en het been ligt in exorotatie (voet naar buiten)
Bij een fractuur met veel bloedverlies kan men in … shock raken
hypovolemische (m.n. femurschacht en bekken)
Wat zijn de drie vormen van direct trauma?
Pareerfractuur, comminutieve fractuur en penetrerende verwondingen
Wat zijn de vijf vormen van indirect trauma?
Avulsiefractuur, compressiefractuur, angulatiefractuur, torsiefractuur en greenstickfractuur
Wat is parkeerfractuur?
Een dwarse fractuur t.g.v. een kleine kracht die inwerkt op een klein gebied (klassiek is een trap tegen scheenbeen of onderarm met een fractuur van respectievelijk tibia of ulna)
Wat is een comminutieve fractuur?
Na een grote krachtinwerking op een groot gebied waardoor het bot verbrijzelt en veel schade kan veroorzaken aan omringend weefsel
Wat zijn penetrerende verwondingen?
Schotwonden die het bot kunnen breken en bij zeer hoge snelheid zelfs verbrijzelen
Wat is een avulsiefractuur?
Een stuk bot breekt af omdat een pees of ligamen het met grote kracht als het warre eraf scheurt
Wat is een compressiefractuur?
Door druk in de lengte kan het bot splijten
Wat is een angulatiefractuur?
Bij een dwarse kracht buigt het bot waardoor aan de ene kant het bot samengedrukt wordt en aan de buitenkant het bot onder trekspanning komt te staan
Wat is een torsiefractuur?
Door draaien van het bot ontstaat een fractuur vergelijkbaar met een spiraal
Wat is een greenstickfractuur?
Komt alleen voor bij kinderen. Het betreft vaak de pols. He tot is nog zo soepel dat het breekt als een twijgje. Dat wil zeggen dat het niet geheel doorbreekt
Bij een fractuur kunnen vetdeeltjes uit het beenmerg vrijkomen en in de circulatie terecht komen. Hoe wordt dit genoemd?
Vetembolieën (m.n. berucht bij femur- en bekkenfractuur)
Waarom zijn vetembolieën problematisch?
Omdat als ze in de longen en hersenen terecht komen ze ademhaling-problemen of een CVA kunnen veroorzaken
Als bot breekt ontstaan scherpe randen die omliggende structuren (zenuwen/vaten) kunnen beschadigen en evt zelfs nabij gelegen organen. Bij welk type fracturen moet men hier rekening mee houden?
Romp- en bekkenverwondingen
Welke (klinische) symptomen ontstaan bij schade aan het omliggend weefsel door een fractuur?
bloeduitstortingen, oedeemvorming en tractie van het bot zelf
Waarom is het belangrijk om als eerste hulpverlener het slachtoffer te behandelen alsof er sprake is van een ‘ernstige’ diagnose?
Omdat alle letsels van het bewegingsapparaat lijken op elkaar aangezien er vrijwel altijs sprake is van pijn, drukpijn en zwelling, en er op straat niet te bepalen of en welk lichaamsdeel gebroken is (of kneuzing)
Hoe moet je handelen bij een fractuur?
Beweeg de fractuur zo min mogelijk. Kleding laat je vooral aan, schoenen of laarzen werken heel goed als spalk. De aangedane extremiteit kan je ook stabiliseren door aan weerszijde van de aangedane extremiteit een stevig opgerolde jas, kussen of deken aan te brengen. Hierdoor wordt manipulatie van de aangedane extremiteit beperkt. Voor fracturen aan de armen kan je het slachtoffer de arm zal laten ondersteunen of een mitella/brede das aanleggen. Slachtoffers met fracturen aan handen, polsen, armen, sleutelbeen en enkel kunnen zelf naar de SEH
Wanneer bel je wel een ambulance (bij fracturen?)
Fracturen aan onder- en bovenbenen en bekken
Wat is belangrijker? Koeling of immobilisatie?
Immobilisatie
Als extremiteiten met de fractuur bleek en koud wordt, waar is dan zeer waarschijnlijk sprake van?
vascllarisatie stoornis
Waar is sprake van bij tintelingen, dof gevoel of sensibiliteitsverlies?
Beknelde zenuw (cruris fractuur)
Wat kan ontstaan als in het onderbeen zowel de tibia als de fibula gebroken zijn?
Compartiment syndroom. Door de bloeding in de loges van het onderbeen is de vascularisatie van het been bedreigd en worden zenuwen bekneld. Dit wordt m.n. gekenmerkt door zeer veel pijn en kan gepaard gaan met functieverlies en sensibiliteitsstoornissen (indicatie: acute operatie)
In welke twee groepen kunne gewrichtsletsels worden onderverdeeld?
Ontwrichtingen (luxaties) en verstuikingen (distorsies)
Wat zijn distorsies (verstuikingen)? Wat is hydropa en hemarthros?
Letsels waarbij het gewrichtskapsel is overdekt als gevolg van een trauma. Bij een flinke distorsie uit zich dit soms door hydropa (vocht in gewicht) bijv na verdraaiing van de knie. Bij een ernstige verrekking kunnen de ligamenten in het gewricht scheuren waardoor er hemarthros (bloed in het gewricht) ontstaat
Wat zijn luxaties?
Ontwrichtingen, hierbij is het contact/glijmechanisme tussen twee bosoppervlakten verbroken (schouder uit de kom)
Waar komen luxaties het vaakst voor?
Kan in principe bij elk gewricht, maar m.n. schouders, vingers en tenen
Waar kan een intra-artriculair fractuur in een gewricht toe leiden?
Hemarthros
Wat zijn symptomen van distorsie?
Er treedt gelijk pijn op, meestal gepaard gaande met zwelling
Stelling: differentiatie tussen ene fractuur en distorsie is makkelijk te herkennen door de stand van de botten
Nope het is moeilijk te onderscheiden
Wat is de meest voorkomende distorsie?
Inversietrauma van de enkel, dan klapt de voet naar binnen en worden de laterale enkelbanden overrekt
Wat is versie traumata?
hierbij klapt de enkel naar binnen. Dit komt minder vaak voor omdat de enkelbanden aan de mediale zijde steviger zijn en het gewricht hier minder speling heeft
Waar wordt Ottawa Enkel Rules (OAR) voor gebruikt?
Daarmee kan worden beoordeeld of er een indicatie bestaat voor het maken van een röntgenfoto van de enkel en/of voet.
Wanneer er er volgens de OAR indicatie voor röntgen diagnostiek
Indien slachtoffer pijn aangeeft in de regio van de malleoli en/of middenvoet en:
- pijn bij palpatie van de achterzijde van de onderste 6 cm van de laterale malleolus; of
- pijn bij palpatie van de achterzijde van de onderste 6 cm van de mediale malleolus; of
- pijn bij palpatie van de basis van het os metatarsale V; of
- pijn bij palpatie van hot os navicular; of
- onvermogen om direct na trauma > 4 stappen te belasten
- er is een vermoeden van een enkelfractuur bij een positieve OAR
Hoe kan je een luxatie herkennen?
Bij een luxatie staat het gewricht in een abnormale stand, dit is meestal goe te zien. Verder is het gewricht neit te bewegen en voelt de gewrichtskom leeg aan. Een luxatie is zeer pijnlijk. Het slachtoffer durft vaak het gewricht totaal niet te bewegen. Bij een luxatie van de schouder is er vaak een bult aan de voorzijde schuin onder de schouder te zien en is de ‘groeve van Mohrenheim’ verstreken
Hoe moet je handelen bij een distorsie?
Pas de RICE-methode toe. Handel bij de minste twijfel naar een fractuur en stuur door naar de SEH
Wat is de RICE-methode?
De basis voor de behandeling van weke-dekenletsel (spieren, pezen, ligamenten), staat voor Rust, Ijs, Compressie en Elevatie
Waar staat de ‘R’ voor bij RICE?
Rust: vermijd activiteiten waarbij de enkel en het beschadigde weefsel worden belast
Waar staat de ‘I’ voor bij RICE?
Ijs: koel gedurende 10-20 minuten met koud water of een colapack of ijs (niet direct op de huid) op het aangedane lichaamsdeel. Dit kan in de eerste 24u na het drama 4-5x herhaald worden
Waar staat de ‘C’ voor bij RICE?
Compressie: leg een drukverband aan
Waar staat de ‘E’ voor bij RICE?
Elevatie: leg het lichaamsdeel hoog, bij de armen d.m.v. mitella/brede das om hematoomvorming en zwelling te voorkomen
Hoe handel je bij een luxatie?
Probeer zo min mogelijk aan het gewricht te komen. Geen indien slachtoffer zelf niet kan ondersteunen steun door bijvoorbeeld brede das/mitella. Stuur door naar SEH. Het wordt niet aangeraden het fractuur zelf recht te zetten, echter in sommige gevallen kan dit redden zijn van het onderbeen.
bij een luxatie fractuur van het onderbeen/enkel die gediplomeerd staat en vasculaire occlusie geeft (witte voet) is het in lijn brengen d.m.v. tractie soms reddend
Bij spieren kunnen er krampen, contusies en scheuren optreden. Wat moet je doen bij een spierkramp?
het slachtoffer de aangedane spier laten rekken of de spier in antagonerende richting duwen (als hulpverlener)
Waar worden contusies door gekenmerkt?
Net als andere weke delen, door zwelling, bloeduitstorting en pijn. Is te behandelen met RICE
Wat kan er ontstaan bij extreme renbelastingen zoals springen en springen?
Scheuren van spierfacie of omringende aanhechtingen
Welke spier staat berucht om spierscheuren?
Kuitspier (m. gastrocnemicus / m. soleus), ook wel zweepslag genoemd
Welke spieren scheuren vaak bij sprinters?
Hamstrings of quadriceps
Hoe behandel je spierscheuren?
RICE-methode
Een pees kan afscheuren van zijn aanhechtingsplaats op het bot. Hoe kan men dit herkennen?
Doordat de bijbehorende spier niet meer functioneert.
Bijvoorbeeld bij achillespeesruptuur kan je de voet niet meer naar beneden duwen (plantairflexie). Vaak voelt slachtoffer iets knappen en zit er zit een kuiltje op de plek waar de pees normaliter zit
Wat zie je vaak bij een patellapeesruptuur?
hoogstand van de paella en het been kan niet meer in gestrekte stand worden opgetild
Waar kan een val op de schouder tot leiden (in kader van pezen)?
Gescheurde pees van de rotatormanchet, wordt snel over het hoofd gezien / geduid als contusie
Waar moet je bij snijwonden ook altijd aan denken?
Pees- en bandenletsel (wordt snel over het hoofd gezien)
Waarom moet het slachtoffer naar SEH gaan indien er vermoeden is van peesletsel?
Omdat het mogelijk geopereerd moet worden
Wat zijn alarmerende symptomen?
functiebeperking van spier/gewricht en veel zwelling (want het is veel doorbloed dus meer bloeding!)
