4.1.5 ΑΚΑΝΟΝΙΣΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΡΙΣΜΑ

Question 1

Τρεις τάσεις που διαδέχονται η μία την άλλη και συνυπάρχουν:

Answer 1

Α. 1550 – αρχές 17ου: φαινόμενα Αναγέννησης
Β. τέλη 16ου – τέλη 17ου: άναρχη περίοδος, μπαρόκ
Γ. μέσα 17ου: εμφάνιση, μερική επικράτηση σε Γαλλία, κλασικισμός

Question 2

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΜΠΑΡΟΚ

Answer 2

Μπαρόκ: πορτογαλική λέξη σημαίνει «ακανόνιστο μαργαριτάρι» (Ιταλία, Ισπανία, Βιέννη), σύνδεση με καθολική Αντιμεταρρύθμιση (επιβολή θρησκευτικού συναισθήματος), τεχνοτροπία εποχής

Question 3

Ύφος μπαρόκ:

Answer 3

• στοιχεία που εντυπωσιάζουν
• Επιβλητική συνδυαστική φαντασία (αλληγορικές μορφές),
• πλούσια εικόνα, περίπλοκο σχέδιο, υπερβολή
• διαρκή ροή κίνησης

Question 4

Ύφος μπαρόκ: Στη λογοτεχνία:

Answer 4

• Τόνοι υπερβολικού μυστηρίου (αναφορές στο κατάλληλο περιβάλλον)
• Έμφαση στο παράδοξο (απότομες μεταβολές ισορροπιών)
• Εναλλαγές ύφους μέσα στο ίδιο έργο (τραγικό+κωμικό στοιχείο)
• Εντυπωσιακά σχήματα λόγου (παρομοιώσεις, μεταφορές (αλληγορία),
λογοπαίγνια, παράδοξη σύνταξη, ασύνδετο)
• Αλληγορική ερμηνεία κ επινόηση νέων αλληγορικών αφηγήσεων = τρόπος
διατήρησης δεσμών με παλαιότερες ιδέες/μορφές.
• Προσπάθεια σύζευξης μορφών ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας με
χριστιανικό πρίσμα.
• Τα πάντα είναι φαινομενικότητα για μπαρόκ άνθρωπο.
• Ζήτηση νέων τρόπων έκφρασης κ αναπαράστασης του κόσμου.

Question 5

ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ

Answer 5

• Κλασικό (λατινικός όρος): έντονη αξιολογική χροιά
• Κλασικό έργο: αναγνωρισμένο ή καθιερωμένο ως πρότυπο
  διαχρονικό, αντικείμενο μελέτης κ μίμησης, έργα παλαιάς
  ελληνικής/λατινικής γραμματείας (δηλ. αρχαίας)
• Κλασικισμός: θεώρηση λογοτεχνίας που διακρίνει έργα ως κλασικά
  (κανονιστική θέση κ λειτουργία τους)
• Όχι ιστορική η οπτική κλασικισμού 17ου αιώνα.
• Κλασικά έργα = με σταθερούς κανόνες.
• Πραγματείες: Αριστοτέλη/Οράτιου + αντιαριστοτελική πραγματεία
  Περί Ύψους του Λογγίνο (μτφρ. Μπουαλώ)

Question 6

Γαλλία Λουδοβίκου ΧΙV.

Answer 6

Γαλλικός κλασικισμός (αυστηρά δεοντολογικός):

• κανόνες για θεματική κ ύφος κάθε είδους λογοτεχνικής γραφής
• γαλλική γλώσσα ως αντάξια ισχύος αρχαίων γλωσσών

Question 7

Γαλλικός κλασικισμός (αυστηρά δεοντολογικός):

• κανόνες για θεματική κ ύφος κάθε είδους λογοτεχνικής γραφής
• γαλλική γλώσσα ως αντάξια ισχύος αρχαίων γλωσσών Αρχές:

Answer 7

• Ωφέλεια + απόλαυση
• Μίμηση αρμονίας κ τάξης ανθρώπινης φύσης
• Αναπαράσταση όχι ρεαλιστική αλλά αληθοφανής (διαύγεια, σαφήνεια,
ακρίβεια, καθαρότητα)
• Αυστηρός διαχωρισμός λογοτεχνικών ειδών (κάθε είδος άλλη πλευρά
ανθρώπινης φύσης, πίστη σε αντίστοιχο ύφος, θεματική, στιχουργικοί
κανόνες)
• Ζητήματα άρθρωσης κ ρυθμού λόγου, σύνθεσης έργων τέχνης
• Αίσθηση αρμονίας, ισορροπίας, όχι υπερβολές ύφους, λιτότητα

Question 8

ΚΛΑΣΙΚΙΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ

Answer 8

Μπουαλώ, Ποιητική Τέχνη (1674): αρχές/αξίες λογοτεχνικής γραφής (έμμετρο που εναλλάσσεται με πεζό) Λογοτεχνικά είδη που αναφέρει:
- ελεγεία,
- ωδή,
- σονέτο,
- επίγραμμα
- + ανταγωνισμός ανάμεσα σε κριτικό κ συγγραφέα καθώς κ σε
διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα (άλλα λογοτεχνικά πεδία).

Question 9

διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα (άλλα λογοτεχνικά πεδία).

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ - ΕΝΤΑΣΕΙΣ

Answer 9

Συγγένεια κλασικισμού και τάσεων νεότερου ορθολογικού/επιστημ. πνεύματος Γαλλικός κλασικισμός: συνδυάζει αντιφατικές τάσεις αισθητικής/ιδεολογίας (συγγενικές/κοινό υπόβαθρο με μπαρόκ: επίγνωση ιδέας αναπαράστασης)

Question 10

Εξήγηση μπαρόκ (σε τέτοια ορθολογική εποχή):

Answer 10

• πολυμορφία κοινωνικών στρωμάτων (γύρω από μοναρχική αυλή) που
  καλλιεργούν ιδεώδες honnete homme
• ισχυροποιούμενη, αλλά ακόμα αδιαμόρφωτη πόλη = φιλολογικά
  σαλόνια εποχής

Question 11

Τέλος 17ου: διεύρυνση κ αμφισβήτηση κλασικιστικών κανόνων

Answer 11

• Αναγνωρίζεται κοινωνική σχετικότητα κριτηρίων γούστου
• Αναγνωρίζεται ρόλος παραδόσεων, παιδείας ή πολιτισμού
• Ατομικός κόσμος συγγραφέα διεκδικεί προσοχή
• Πρόβλημα αισθητικής ζητά δική του θεωρητική επεξεργασία

Question 12

Δημόσια αντιπαράθεση γνωστή ως «Διαμάχη Αρχαίων κ Νεότερων» (Γαλλία):

Answer 12

• κριτική Περρώ (ποιητής, συγγραφέας παραμυθιών) κατά «Αρχαίων» (η
νεότερη εποχή ανταποκρίνεται καλύτερα σε αξιώσεις/αξίες κλασικισμού)
• «Αρχαίοι» (Μπουαλώ): κερδίζουν μάχη και επιβάλλουν κλασικά έργα ως
πρότυπα σε επίπεδο γενικών αξιών ανεξάρτητων από υλικοτεχνιή πρόοδο
• «Αρχαιότητα»-«Νεωτερικότητα»: βασικοί πόλοι αναφοράς πολιτισμικής
ζωής = πρώτες τάσεις ιστορικής προσέγγισης λογοτεχνίας

Question 13

Μεταφράσεις Ομήρου= αναθέρμανση «Διαμάχης»

Answer 13

• Ανν Ντασιέ 1699 (οπαδός «Αρχαίων»= πίστη στο πρωτότυπο) Γαλλία
• Ουντάρ ντε λα Μοτ 1714 (οπαδός «Νεότερων»= ελεύθερη απόδοση) Γαλλ.
• Πόουπ 1726 (σε έμμετρο κείμενο στο πρότυπο της Ντασιέ, κρίσιμο για
νεότερη αγγλική λογοτεχνία) Αγγλία