4. kwestia badań eksperymentalnych Flashcards
kiedy “nie warto” robić badań eksperymentalnych
- brak zainteresowania przyczyną określonego zjawiska
- niedogodność i koszty przeprowadzania badań eksperymentalnych
- badania nieeksperymentalne mogą uzupełniać wnioski płynące z badań eksperymentalnych
Nierealistyczny optymizm - Weinstein
ludzie wnioskują, że jakiekolwiek złe rzeczy rzadziej będą spotykać ich niż osoby podobne do nich statystycznie; przecenianie szans pewnych zdarzeń
Polacy zwykle mniej zadowoleni niż przeciętnie (J. Czapiński 1998), ale nierealistyczny optymizm występuje u wszystkich ludzi (nawet u ludzi z depresją występuje odchylenie optymistyczne w przewidywaniu zdarzeń - im depresja słabsza, tym silniejsza ta tendencja)
Ale gdy pytamy Polaków na przykład o wygranie 6 w totka, wyniki dotyczące oceny pozytywnych zdarzeń - Polacy wykazują nierealistyczny pesymizm!
Langer - badania nad refleksyjnością, mindfulness
(badania nad osobami starszymi, pozbawione pewnego wymiaru kontroli, jak np. u pensjonariuszy w DPS)
Eksperyment - jak umożliwienie pensjonariuszom sprawowania kontroli nad pewnym elementem środowiska (opiekowanie się roślinami) wpłynie na ich dobrostan i długość życia
Wynik - dwukrotna poprawa jakości życia!!!
Replikacja (Schulz i Hanusa 1978) - nie replikowało się! W grupie czasowej kontroli zmarło 20% osób, w grupie kontrolnej - nikt
= Danie komuś kontroli i później odebranie jej jest znacznie gorsze niż niedanie kontroli w ogóle - jeśli w badaniach występuje choć cień ryzyka, że możemy skrzywdzić badanych, należy wybrać inną formę badawczą (obserwacyjną, korelacyjną)
Wnioskowanie o charakterze przyczynowym - 3 kroki niezbędne do zweryfikowania związku o charakterze przyczynowym:
Istnienie kowariancji - istnienie związku korelacyjnego między dwoma zmiennymi
Brak związków pozornych - stwierdzenie, że istniejąca współzależność nie jest związkiem przypadkowym
Porządek czasowy - projektowanie serii badań, który ujawni szereg różnych czynników dodatkowych, które mogą wpływać na zależność naszych dwóch zmiennych; element, który logicznie pozwala nam stwierdzić, co wpływa na co
Eksperyment umożliwia poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o przyczynę danego zjawiska. Badanie eksperymentalne to badanie umożliwiające:
Manipulację zmienną niezależną główną
Kontrolowanie pozostałych zmiennych niezależnych (ubocznych i zakłócających)
Pomiar zmienności zmiennej zależnej spowodowanej manipulacją zmienną zależną
Badanie eksperymentalne musi spełniać następujące kryteria:
- Przynajmniej dwie porównywane ze sobą grupy (eksperymentalna vs kontrolna)
- Manipulacja zmienną niezależną
- Kontrola pozostałych zmiennych niezależnych ubocznych
- Pomiar zmienności zmiennej zależnej spowodowanej manipulacją zmienną niezależną (wiedza na temat następstwa w czasie zdarzeń)
- Losowy dobór do warunków
Jeśli grupy są zrandomizowane, nie mogą różnić się w preteście! Wiele efektów pozornych wynika z nieprawidłowo wykonanej randomizacji. Celem randomizacji jest to, by grupy dobierane do konkretnych warunków eksperymentu nie różniły się od siebie
Inne metody doboru osób:
Dobór losowy a losowość próby - w badaniach eksperymentalnych zawsze staramy się spełnić ten pierwszy warunek i niezwykle rzadko ten drugi (problem poszukiwania mechanizmów funkcjonowania umysłu, problem trafności zewnętrznej i uogólniania wniosków na całą populację)
- Dobór wiązany - jest sposobem zapewnienia równego rozkładu istotnej zmiennej niezależnej ubocznej, w taki sposób, by nie powodowała rozbieżności między grupami (np. dopasowanie parami)
- Dobór na podstawie rozkładu częstości - na podstawie wyniku w preteście; stosujemy głównie w sytuacji małej liczebności próbki
- Dobór grup naturalnych - niektórych zmiennych indywidualnych nie da się kontrolować poprzez dobór losowy (płeć, religia), czasami zmuszeni jesteśmy do porównywania grup, które naturalnie różnią się od siebie; wnioski wyciągane na podstawie tak dobranych grup każą zachować dużą ostrożność (traktować wyniki podobnie jak w nadaniach korelacyjnych)
