10. o korzyściach i zagrożeniach płynących z interdyscyplinarności

Question 1

Metafora zasobowa w kontekście następczych zmian adaptacyjnych

Answer 1

= Lata 40., zespół McWortha (GB), zadanie - TEST ZEGARA - od czasu do czasu wskazówka przesuwa się nie o sekundę, a o np. 5 sekund; celem było zauważenie tej anomalii; okazało się, że w sytuacji, gdy spada pobudzenie, zaczęto zauważać spadek uwagi i niemożność zauważenia prostych błędów

Długotrwała, wielogodzinna aktywność poznawcza prowadzi do spadku jakości tejże aktywności.

Question 2

Roy Baumeister 1998 - model wyczerpywania samokontroli

Answer 2

nasza samokontrola w pewnym sensie przypomina mięsień, który w wyniku zmęczenia obniża jakość swojego wykonania

Question 3

samoregulacja

Answer 3

zdolność jednostki do zachowań ukierunkowanych na realizację celu w wyniku aktywności poznawczej polegającej na monitorowaniu przebiegu procesu dążenia do niego; nadrzędna funkcja Self - nie regulacja automatyczna (nie executive functions jak w uwadze, tylko właśnie nasze Ja, będące strukturą nadrzędną)

Question 4

samoregulacja a samokontrola

Answer 4

samoregulacja ukierunkowana na realizację celów, również takich, w których nie ma sprzeczności i konfliktów; samokontrola może wymagać pewnego rodzaju wyboru, decyzyjności, powstrzymania się od wykonania zachowań narzucających się, w samokontroli jest aspekt wysiłkowy; samokontrola szczególnym przykładem samoregulacji (mocny przypadek samoregulacji będącej pojęciem szerszym)

Question 5

założenia leżące u podłoża koncepcji wysiłkowej samokontroli

Answer 5

Baumeistera interesował aspekt utraty samokontroli i mechanizm leżący u podłoża owego zjawiska. Utrata samokontroli prowadzi do takich zjawisk jak: uzależnienia, nadużywanie alkoholu i narkotyków, zaburzenia odżywiania i przejadanie się, nieoczekiwane ciąże, AIDS i inne choroby przenoszone drogą płciową, długi, bankructwo, brak oszczędności, przemoc i zachowania kryminalne, palenie papierosów - Baumeister 2002

Question 6

Model energetyczny

Answer 6

1. Baumeister posługuje się terminem energii wolicjonalnej - energetycznym modelem zarządczej funkcji Ja
2. Każde działanie regulacyjne Ja zużywa jakąś porcję energii
3. Energia ta w konsekwencji ulega wyczerpaniu
4. Wyczerpanie przekłada się na utratę zdolności do dalszej samokontroli
5. Energia ta może się odradzać (m.in. Poprzez doświadczanie pozytywnych emocji)

Question 7

hipoteza treningu

Answer 7

nasz “mięsień wolicjonalny” można rozbudowywać i trenować

Question 8

Procedury typowe dla badań nad wyczerpywaniem kontroli

Answer 8

Opieranie się pokusie (Baumeister, Bratslavsky, Muraven i Tice, 1988)

Tłumienie emocji (Baumeister, Bratslavsky, Muraven i Tice 1988) - np. badani oglądali film i nie mogli reagować emocjonalnie

Tłumienie myśli (znowu ci sami, 1998) - por. nie myśl o niebieskim niedźwiedziu (rebound effect, Webner)

Zadanie Stroopa (Webb i Sheeran 2003)

Odwracanie uwagi (Schmeichel, Vohs, Baumeister 2003)

Hamowanie dominującej reakcji (zaznaczanie tekstu)

Question 9

Krytykę teorii Baumeistera można sprowadzić do 5 punktów

Answer 9

1. Rola kosztów zmiany aktywności
2. Brak danych dotyczących roli wysiłkowości procesu wywołującego efekt
3. Wątpliwości co do adekwatności metafory zakładającej interakcję czynników motywacyjnych i wysiłkowych (czynniki motywacyjne prościej i lepiej wyjaśniają uzyskiwane efekty)
4. Rola glukozy
5. Efekty poznawczej mobilizacji

Question 10

jak redukować zagrożenia związane z interdyscyplinarnością?

Answer 10

• konieczność właściwego rozumienia wykorzystywanych konstruktów teoretycznych, a nie wyłącznie narzędzi
• tworzenie alternatywnych wyjaśnień i ich weryfikacja
• interdyscyplinarność poprzez współpracę ekspertów z różnych dyscyplin