4. de babytijd

Question 1

de theorie vd vroeggeboorte

Answer 1

1. Adolf Portmann
   - mens in zeker zin te vroeg
   - kind einde 1ste levensjaar = ontwikkelingsniveau analoog met zoogdier onmiddellijk na geboorte
2. onderscheid tss:
   - nestblijvers zoals konijnen, honden
   - nestvlieders zoals paarden, koeien => OOK de mens
3. overtuigingen
   - 1ste levensjaar = bijzonder betekenis
   - psychologische functies tot ontwikkeling
   - via waarneming = nauwkeurig beeld
   - spieren, sociaal opzicht (basis latere taalverwerving) = fysiologische vroeggeboorte => ‘psychosociale baarmoeder’
   - eind ‘2de dracht’ = +/- 1j => psychologische geboorte

Question 2

de beschrijving vd pasgeborene

Answer 2

1. betekenis
   - OF neonatus
   - hoe kind eruit ziet na geboorte EN 4 eerste weken
2. aanpassingsmechanismen = prikkels ordenen en doeltreffend reageren
   - indrukken op omgeving
   - motorische reactiewijzen (behulpzaam bij voeding, aandacht en zorg)
   - beperkte controlemechanismen

Question 3

gedragstoestanden en slaap

Answer 3

1. Heinz Prechtl
   - 6 gedragstoestanden = gebaseerd op 4 criteria:
   - open of gesloten ogen
   - al of niet regelmatige ademhaling
   - mate waarin het kind beweegt
   - al of niet huilt
2. onderzoek rond slaap
   - pasgeborenen = 1/3 eerste stand (rustige slaap) en 1/3 tweede (actieve slaap of remslaap)
   - volgende maand => vermindert hoeveelheid slaap EN % remslaap (= 20%)

Question 4

aangeboren reactiewijzen

Answer 4

1. algemeen
   - huilen = belangrijkste reactiepatroon
   - soorten reflexen:
2. blijvende reflexen
   - zoals niezen, hoesten, braken = vitale functie
   - taken waarneming (pupilreflex = vernauwing pupil)
   taken motoriek (buigreflex = hand terugtrekken)
3. voorbijgaande of archaïsche reflexen
   - enkel eerste weken of maanden
   - zoek- en zuigreflex = nut borstvoeding
   - grijp- en loopreflex = functieloos (= voorgeschiedenis)

Question 5

huilen als primitief communicatiemiddel

Answer 5

1. biologisch
   - efficiënte strategie om in leven te blijven
2. meer kenmerken
   - primitieve hulpkreet
   - geen doelgericht gedrag
   - voorgeprogrammeerde fysiologische reactie
   - na enkele maanden = doelgericht huilen

Question 6

waarneming en cognitie volgens Piaget

Answer 6

1. adualisme
   - letterlijk = ontbreken van dubbelheid
   - geen onderscheid tss subjectieve gewaarwording en dingen in buitenwereld
2. bijkomende effecten
   - geen subject-objectsplitsing = geen ‘objecten’
   - stroom wisselende impressies
   - geen besef eigen lichaam

Question 7

tastzin en temperatuurzin

Answer 7

1. tastzin
   - meest tastgevoelig = handpalmen, voetzolen en gezicht
   - voorkeur voor huidcontact
2. temperatuurzin
   - goed onderscheid warme en koude aanraking
   - vooral ter hoogte vd handen en mond

Question 8

gevoeligheid voor pijn en gehoor

Answer 8

1. gevoeligheid voor pijn
   - vb. geschreeuw en grimassen bij hielprik
2. gehoor
   - voorkeur menselijke stem (moeder)
   - onderscheid verschillende vocale geluiden (vb. woord 2 of 3 lettergrepen)

Question 9

smaak en reuk

Answer 9

1. smaak
   - mond = aantal smaakreceptoren
   - reageren positief op zoete smaken
   - reageren negatief op zuur en bitter
2. reuk
   - voorkeur bepaalde geuren zoals banaan, vanille en chocolade
   - rotte eieren = negatieve reactie

Question 10

gezichtszin

Answer 10

1. algemeen
   - reageert op licht en beperkte kleurenperceptie
   - 4tal maanden voor kleuren zien
2. kenmerken
   - convergeren (= 2 ogen nr één punt) gaat moeilijk
   - geen flexibele accommodatie (= oog past zich aan aan afstand objecten) => blik enkel op onmiddellijke omgeving
3. belangrijkste factoren (Alan Slater)
   - aanwezigheid contrast
   - OOK beweging, matige complexiteit en driedimensionaal

Question 11

dieptezicht

Answer 11

1. de ‘visuele afgrond’
   - experiment van Eleanor Gibson en Richard Walk
   - kind 6 maand = bang over doorzichtige plaat te begeven (= dieptezicht zeker aanwezig)
2. bedenkingen
   - vanaf welke leeftijd?
   - OOK jonge kinderen
   - dieptezicht is NIET aangeleerd

Question 12

de waarneming

Answer 12

1. algemeen
   - gezichtszin nog NIET goed ontwikkeld
   - kind ziet en is gevoelig voor kleuren = GEEN onderscheid en onscherp blikveld
2. verdere ontwikkelingen
   - na 2 maand = kleurperceptie EN blik langdurig op voorwerp fixeren
   - 3 maand = verschillende delen (= georganiseerd geheel)
   - 6 maand => gezichtsvermogen = als volwassene

Question 13

gevoeligheid voor menselijk gezicht

Answer 13

1. algemeen
   - aandachtstrekkende eigenschappen
2. erfelijke gevoeligheid (John Morton en Mark Johnson)
   - onderscheid tss 2 mechanismen:
   - eenvoudig patroon menselijk gezicht = meer aandacht (bij geboorte = gevoeligheid rudimentair patroon => reflexcentrum in hersenstam)
   - 2 maanden = gezicht bewust verkennen (cortex is ingeschakeld) => 2de mechanisme
3. evolutie Philip Salapatek
   - overeenkomst met laatste mechanisme
   - onderzoek oogbeweging bij zien gezicht

Question 14

soorten elementaire leerprocessen

Answer 14

1. habituatie
   - eenvoudigste vorm v leren
   - geleidelijk (passief) wennen aan herhaaldelijke terugkerende prikkels
2. klassieke conditionering
   - prikkels of gebeurtenissen die herhaaldelijk terugkomen => onbewust geassocieerd met elkaar
   - verloop v tijd = signaal bij verschijnsel
3. operante conditionering
   - gedrag gevold door beloning
   - NIET eenvoudig voor baby
4. sociaal leren
   - diverse experimenten (Andrew Meltzoff en Keith Moore => tong uitsteken)
   - MAAR critici = vb. van toevallige overeenkomsten

Question 15

de nabootsingshypothese

Answer 15

1. algemeen
   - Giacomo Rizzolatti
   - spiegelneuronen in hersenen = reageren als je zelf iets doet EN iemand anders zelfde handeling
2. resultaten
   - spiegelneuronen vanaf 1/2 eerste levensjaar
   - NIET sprake nabootsend leren
   - Moshe Anisfeld = bevindingen als varianten op één aangeboren reactiepatroon !!

Question 16

de pasgeborene als asociaal wezen

Answer 16

1. algemeen
   - geen doorleefde sociale behoefte
   - leven in teken niet-sociale behoeften zoals honger, slaap
   - basis aanwezig waaruit ‘sociale gerichtheid’ ontwikkelt
   - motorische reacties en zintuigelijke voorkeuren = aanzet interacties (kind en volwassene)
2. babyface
   - Konrad Lorenz
   - zowel bij dieren = jonge nakomelingen met specifieke kenmerken
   - groot vooruitstekend voorhoofd, bolle wangen, grote ogen en kleine neus
   - later = glimlach verschijnen

Question 17

de beperkte gevoelswereld vd pasgeborene

Answer 17

1. algemeen
   - weinig nuance gevoelsexpressie
   - ofwel rustig, ofwel huilen = afhankelijk al of niet bevrediging vitale behoeften
   - behoeften sterk op voorgrond = huilen
2. solitaire glimlach
   - helemaal bevredigd = aarzelende glimlach (OOK direct in slaap of rustig)
3. sociale glimlach
   - 6 à 8 weken
   - reactie op frontale aanblik expressief menselijk gezicht

Question 18

de verdere motorische ontwikkeling

Answer 18

1. geweldige groei
   - lichaamslengte 1/2 toe (gem 75cm)
   - gewicht x3 (gem 10kg)
   - 1/4 calorieën in eerste 2 levensjaren gebruikt voor groei !!
2. ontwikkeling gedrag
   - snelle evolutie zenuwstelsel belangrijk
   - gewicht hersenen x2,6 (350 => 900 gram)
   - nieuwe zenuwcellen meer gevormd
   - uitgroei verbindingen of synapsen tss neuronen en voortgaande myelinisering v zenuwstelsel
3. motorische vaardigheden
   - parallel met fysiologische rijpingsprocessen

Question 19

de twee belangrijke ontwikkelingslijnen

Answer 19

1. cefalocaudale ontwikkelingslijn
   - van boven nr onder (= hoofd nr staart)
   - myelinisering eerst doelgericht gebruik spieren hoofd => romp => verder nr beneden
2. proximodistale ontwikkelingslijn
   - dicht bij lichaamsas => extremiteiten (= uitsteeksels)
   - beide schoudergewrichten onder controle cortex => vervolgens ellebogen, polsen en vingers

Question 20

de evolutie vd motoriek in 4 stadia

Answer 20

1. het kijkstadium (0 tot 3 maanden)
   - besturing oog- en halsspieren
   - door hoofd draaien = nog bredere hoek
2. het grijpstadium (3 tot 6 maanden)
   - zekere controle schoudergewricht = reiken
   - later ellebooggewricht, polsgewricht en vingers controle cortex = rijfgreep
   - 6 maand = handgreep
   - later verder geperfectioneerd = eind 1ste levensjaar => pincet- en tangreep
3. het zitstadium (6 tot 9 maanden)
   - stevigheid in romp, heupgewricht = horizontale positie zelf veranderen
   - zij- nr rugligging EN omgekeerd met forse zwaai
   - rond 8 à 9 maand = zelfstandig zitten
4. het kruip- en optrekstadium (9 tot 12 maanden)
   - spiergroepen onderste ledematen = vlot kruipen, rechtop staan en uitgangspositie: te leren lopen
   - 9 maand = rechtop met steun
   - zelfstandig optrekken aan meubilair EN 11 à 12 maand zonder steun rechtop

Question 21

extra stadia in de evolutie vd motoriek

Answer 21

1. algemeen
   - brug naar volgende periode (de peuter)
2. het loopstadium (12 tot 15 maanden)
   - enkele passen zetten aan één hand (11 maanden)
   - zelf zonder hulp, vasthouden aan meubilair en zijwaarts voort te bewegen)
   - meeste kinderen = voor 15de maand alleen zelfstandig eerste stappen !!

Question 22

de sensomotorische ontwikkelingsperiode

Answer 22

1. algemeen
   - passief gewaarworden => actief waarnemen
   - Piaget = verschillende facetten waarneming, geheugen, intelligent handelen en denken tegelijk
2. sensomotorische periode
   - motorisch reageren op zintuigelijke indrukken
   - 1/2 jaar = OOK innerlijke voorstellingen en gedachten
   - S-R- of prikkel-reactiepatronen
   - aanzienlijke evolutie = zintuigelijke verwerking vd input waarop kind motorisch reageert => verfijnder en gaandeweg erg soepele en aangepaste omgang met wereld mogelijk
   - onderscheid 6 stadia (4 eerste = baby)

Question 23

6 stadia binnen de sensomotorische evolutie

Answer 23

1. ongecoördineerde reflexhandelingen (0 tot 1 maand)
2. primaire circulaire reacties (1 tot 4 maanden)
3. secundaire circulaire reacties (4-8 maanden)
4. intentioneel handelen (8-12 maanden)
5. tertiaire circulaire reacties (12-18 maanden)
6. mentale voorstellingen (18-24 maanden)

Question 24

ongecoördineerde reflexhandelingen (0 tot 1 maand)

Answer 24

1. elementaire sensomotorische schema’s of reflexen
   - zich aanpassen leven buiten de baarmoeder
   - zeer starre reactiepatronen = stereotiep verloop en specifieke prikkel
   - bouwblokken vr doelgericht handelen
2. schema’s
   - georganiseerd en samenvoegen (vb. zoek-, zuig- en slikreflex = globaal voedingsgedrag)
   - specifieke schema’s = concrete situatie

Question 25

primaire circulaire reacties (1 tot 4 maanden)

Answer 25

1. algemeen
   - bepaalde gedragingen uit eigen bewegingen
2. primaire circulaire reacties (Piaget)
   - herhalingsreacties = handeling voldoende plezier verschaft
   - gedrag wordt losgekoppeld vd uitlokkende prikkel (= autonoom) (vb. toevallig zuigen op handje = intrinsiek motiverend)

Question 26

secundaire circulaire reacties (4-8 maanden)

Answer 26

1. algemeen
   - aandacht voor de effecten van gedrag
   - toenemende coördinatie grijp- en kijkschema (oog-hand-coördinatie)
   - onverwachte sensaties = motiverend handelingen herhalen !!
2. secundaire circulaire reacties (Piaget)
   - doel = opnieuw tevoorschijn roepen vd effecten die ermee gepaard gaan (NIET herhalen handeling zelf)
   - John Flavell = door verschuiving => kind objectverkenner (NIET uitvoerder sensomotorische schema’s)

Question 27

intentioneel handelen (8-12 maanden)

Answer 27

1. algemeen
   - differentiatie tss middel en doel
   - middel om ander gedrag uit te lokken
   - gedrag losgekoppeld van huidig effect = nieuw doel bereiken
2. doelgericht op intentioneel handelen
   - doel (beoogd effect) en daarna gedrag
   - probleemoplossend denken (Piaget)
   - beginnende objectpermanentie = besef dat object NIET verdwijnt als men het NIET ziet (MAAR minste afleiding = begeerde object uit het oog)
3. A-niet-B-effect
   - 8 maanden
   - plaats A verstopt => vervolgens op B (kind zal toch bij A kijken)

Question 28

tertiaire circulaire reacties (12-18 maanden)

Answer 28

1. algemeen
   - bij de peuter
   - nieuwe effecten uitproberen door systematische variaties (vb. toevallig iets laten vallen met daarbij horend geluid)
   - NIET herhalen vd handeling zelf (primair) en NIET weer tevoorschijn roepen gekend effect (secundair) => doelgericht uitproberen nieuwe effecten
2. tertiaire circulaire reacties of experimenteergedrag
   - systematisch variëren van een handeling = ontdekken wat gevolgen daarvan zijn

Question 29

mentale voorstellingen (18-24 maanden)

Answer 29

1. algemeen
   - 1/2 jaar
   - mentale voorstellingen = verinnerlijkte afbeeldingen vd werkelijkheid
   - moeizaam proces van gissen en missen
   - diverse gedragingen op je virtuele scherm om te beslissen gedrag wel of niet te gaan stellen
2. inwendig experimenteren
   - of geïnterioriseerde tertiaire circulaire reacties = inwendig oproepen v diverse gedragsvarianten (1/2 vh 2de jaar)
   - introductie innerlijke voorstelling = basis preoperationele denken

Question 30

specifieke aspecten vd cognitieve ontwikkeling

Answer 30

1. de waarneming
2. leren en geheugen
3. aangeboren denkcategorieën?
4. taalontwikkeling

Question 31

leren en geheugen

Answer 31

1. onderzoek Caroline Floccia
   - zuigtempo opdrijven als herhaaldelijk gedrag = gevold door leuke prikkel
   - in staat tot operant leren ≠ Piaget pas 3de stadium (4 en 8 maanden)
2. onderzoek Carolyn Rovee-Collier
   - kind 2 maand leert met voet mobile te bewegen en na tussenperiode 3 dagen niet vergeten
   - 3 maand oud = volle week herhalen
   - 6 maand oud = twee weken later
3. Piaget
   - geheugen vanaf 4de stadium = beginnende objectpermanentie
   - 1/2 2de levensjaar = gevestigde objectpermanentie

Question 32

kritisch tegenonderzoek (leren en geheugen)

Answer 32

1. algemeen
   - besef dingen uit blikveld verdwijnen EN mogelijkheid gedrag daarop af stemmen
2. onderzoek Renée Baillargeon en Julie DeVos
   - 4 maand = ‘weten’ dat object uit zicht verdwijnt is NIET weg (verborgen)
   - Baillargeon = soort besef dat objecten solide dingen zijn en ruimte die ze innemen => NIET tegelijk ander object

Question 33

aangeboren denkcategorieën?

Answer 33

1. algemeen
   - Baillargeon en anderen = Piaget is verkeerd
   - kind tot veel meer in staat
   - Elizabeth Spelke = aangeboren kennisstructuren (vroeg allerlei inzichten)
2. basiskennisdomein
   - of core domains of thought
   - te maken met hoeveelheidsbegrip
3. primitief getalbegrip (Karen Wynn)
   - 4 à 5 maand
   - vorm van rekenschap

Question 34

onenigheid over de conclusies uit verschillende proeven

Answer 34

1. algemeen
   - kind 6 maand kan NIET rekenen
   - ‘inzicht’ gekomen dat voorwerp niet zomaar verdwijnt
   - realiteitsbesef vertroebeld door fantasie
   - onbewuste modules = voor hogere cognitieve vaardigheden
   - motorisch vlak = erfelijk meegegeven modules (vb. kruip- en loopreflex)
2. wat betekent dat voor de theorie van Piaget
   - diverse deelvaardigheden al vroeger aanwezig
   - basisinzichten over leeftijd komt overeen met observaties
   - theorie = coherente systeem => richtinggevend in kader onderwijs en opvoeding

Question 35

de taalontwikkeling

Answer 35

1. algemeen
   - onderscheid aanwezigheid deelmodules en eigen maken adequate vaardigheid
   - taal = MOET geleerd worden
   - afhankelijk vd sociale omgeving
   - zonder erfelijk meegegeven modules = NIET lukken
   - actief taalgebruik vanaf peutertijd
2. prelinguale periode (Annemarie Schaerlaekens)
   - eerste levensjaar = basis verdere taalontwikkeling
   - onderscheid tss 4 stadia

Question 36

de 4 stadia in de prelinguale periode (1-2)

Answer 36

1. eerste stadium
   - 6 weken
   - interesse menselijk stemgeluid
   - gevoelig voor verschillen tss taalklanken
   - actief taalgebruik = huilen
2. tweede stadium
   - vocaliseren = allerlei geluidjes (halverwege tweede maand)
   - korte of langgerekte open klinkers (vocalen)

Question 37

de 4 stadia in de prelinguale periode (3-4)

Answer 37

1. derde stadium
   - vocale spel = ook medeklinkers (4 maanden)
   - eenvoudige herhaling van dezelfde medeklinker-klinkercombinatie
   - ontwikkeling parallel uit verschillende culturen = polyglotte (vooral gestuurd door rijpingsprocessen)
   - OOK dove kinderen (geleidelijk achterwegen)
2. vierde stadium
   - brabbelfase (7-8 maanden)
   - monoglotte ontwikkeling (= gemodelleerd nr moedertaal)
   - gevolgen = kind vanaf 8 maand => eenvoudige boodschappen begrijpen (NIET aparte woorden) EN ook intonatie en melodie
   - brabbelwoordjes systematisch = ontstaan taal (eerste woordje vanaf 1j of sommige 10 maand / 1,5j) => eind vd prelinguale periode

Question 38

sociale ontwikkeling

Answer 38

1. algemeen
   - 3 maand = hechtere band met vaste verzorger
   - 8 maand = paniek als die tijdelijk uit zicht
   - herkennen en onthouden vertrouw gezicht
   - vordering perceptueel en cognitief vlak
   - toenemende motorische mogelijkheden
2. glimlachen nr menselijk gezicht
   - 6 en 8 weken (vb. gastric smile ≠ sociale glimlach)
   - contactglimlach = interactief EN de intensiteit neemt toe => volwassene beantwoord met bijpassend geluid of gelaatsexpressie

Question 39

het ontstaan van een hechtingsrelatie

Answer 39

1. oorsprong
   - onderzoek John Bowlby = waarom kinderen in weeshuis zo slecht aan toe waren? (na WOII)
   - conclusie (René Spitz) = voortdurend wisselende personeelsbezetting EN vorming duurzame band onmogelijk (ontstaan vd hechtingstheorie)
2. standpunten
   - zowel bij dieren = erfelijk programma dat aanzet tot hechten (aan volwassen soortgenoot)
   - onderscheid tss 4 fasen

Question 40

4 fasen volgens Bowlby (1-2)

Answer 40

1. voorhechtingsfase (2 à 3 maand)
   - in aanvang asociaal wezen
   - intresse in prikkels die lichaam rechtstreeks beroeren
   - primaire hechtingsstrategieen
   - specifieke zintuigelijke gevoeligheden voor menselijke stem en menselijk gezicht
   - grijpreflex, huilen, aanvankelijk solitaire en latere sociale glimlach
2. beginnende gehechtheid (2 tot 6 à 8 maand)
   - anders reageren op bekende en vreemde gezichten

Question 41

4 fasen volgens Bowlby (3-4)

Answer 41

3. feitelijke gehechtheid (1/2 1j tot eind peutertijd)
   - hechte band één of paar personen
   - zekere hiërarchie
   - doorslaggevend = wie meest boeiend is adhv sensitieve responsiviteit (= signalen kind perfect aanvoelen)
4. doelgecorrigeerde partnerschap
   - bepalen van eigen doelstellingen
   - rekening houdend met prioriteiten vd volwassene
   - beter bestand tegen tijdelijke scheiding
   - psychische nabijheid > fysiek samenzijn

Question 42

verschillende hechtingstijlen (1-2)

Answer 42

1. veilige gehechtheid
   - goede balans exploratiegedrag en gehechtheidsgedrag
   - nieuwe taken durven aangaan en angstig wanneer ouder uit zicht
   - ouders = sensitief, coöperatief en toegankelijk
2. vermijdende gehechtheid
   - gehechtheid geminimaliseerd = ouder vaak afwijzend, zakelijk
   - vermijden contact of negeren opvoeder

Question 43

verschillende hechtingstijlen (3-4)

Answer 43

3. gedesorganiseerde gehechtheid
   - gedrag met kenmerken vh vermijdende en afwerende hechtingstype
   - toenadering en tegelijkertijd stress
   - omgang ouder = voorspellend en sprake trauma’s en ingrijpende gebeurtenissen
4. afwerende gehechtheid
   - veel toenadering bij opvoeder en weinig geneigd zelfstandig activiteiten uit voeren
   - afwezigheid opvoeder leidt tot angst, terugkeer ouder begroet met boosheid
   - opvoeder = sensitief, onvoorspelbaar en afwezig op cruciale momenten

Question 44

differentiatie in de sociale gerichtheid

Answer 44

1. algemeen
   - 3 maand = glimlach en intensiteit bepaald door vertrouwen ≠ onbekend gezicht negatieve reacties
   - 8 maand = vreemdenangst (panische angst EN afhankelijk vd situatie)
2. scheidingsangst
   - aanzien vertrouwd persoon (halfweg 1j) = uitbundig lachen of kraaien v plezier
   - eind 3de trimester = zelf initiatief contact EN scheidingsangst (= persoon meest gehecht)

Question 45

nieuwe behoeften binnen de dynamisch-affectieve ontwikkeling

Answer 45

1. algemeen
   - toenemende intresse voor zintuigelijke wereld
   - verlangen om te experimenteren = functiespel (= nieuwe ontloken cognitieve en motorische functies)
2. (Piaget) eerste intersensoriële coördinaties = samenwerkingsverbanden tss verschillende zintuigen
   - in begin = kijk- en luisterschema
   - later = kijk- en grijpschema EN grijp- en zuigschema

Question 46

differentiatie in het gevoelsleven

Answer 46

1. algemeen
   - afwisseling tss 2 globale gemoedstoestand (= rustig genieten EN huilen)
   - gemoedstoestand weerspiegeling fysiologische behoeften
   - 2 maand = OOK sociale glimlach
2. nieuwe gevoelsschakeringen
   - positief = toenemend plezier (door) contact vertrouwde volwassene EN groeiende interesse object in omgeving
   - negatief = onaangename gevoelens (= vreemden- en scheidingsangst) EN vaker boosheid uiten (zin niet krijgen)

Question 47

het kernconflict vd babytijd

Answer 47

1. Eriksons opinie
   - iedere periode = specifiek conflict
   - oraal-sensorische fase (= fundamentele vertrouwenscrisis)
   - reactie wantrouwen (onbekende wereld)
   - lukt deze aanpassing? = afhankelijk temperament en omgang verzorger
2. Freuds opinie
   - orale genoegens
   - geheel zintuigelijke gewaarwordingen
   - toevoeging ‘oraal-sensorisch’

Question 48

fundamenteel vertrouwen

Answer 48

1. algemeen
   - gevoel geborgenheid
   - wantrouwen verandert => fundamenteel vertrouwen
   - soort a-priori-overtuiging
2. kenmerken
   - vertrouwen in 2 richtingen
   - buitenwereld >< eigen persoon (ego) = taal allerlei soorten tegenstellingen op te heffen (Erikson)