2.3 Receptorfarmacologie Flashcards
wat is een agonist?
stimuleert de receptor waardoor een effect wordt bewerkstelligd
wat is een antagonist?
blokkeert de receptor werking, het gaat een binding aan met de receptor, zodat een agonist niet kan binden
Wanneer zal een farmacon vaak een binding met een receptor aangaan?
wanneer deze binding sterk is en dus de affiniteit hoog is
Welke 4 typen receptoren zijn er en wat is de tijdseenheid?
- G-eiwit gekoppelde receptor (sec)
- ionkanaal-gekoppelde receptor (msec)
- kinase-gekoppelde receptor (min)
- gentranscriptie receptor (hr)
Waaruit bestaat een G-eiwit gekoppelde receptor?
uit zeven transmembraaneiwitten met intracellulair een G-eiwit
Wat is de eigenschap van een G-eiwit
G-eiwitten kunnen stimulatoir of inhibitoir zijn
hoe werken ionkanaal-gekoppelde receptoren?
deze receptoren vormen bij acivatie, bijvoorbeeld door Ach (nicotine receptor), een opening voor ionen
Hoe werken kinase-gekoppelde receptoren (bijvoorbeeld insuline receptor)?
deze receptoren kunnen bij activatie eiwitten fosforyleren
Hoe werken de gentranscriptie receptoren?
transporteren bij activatie naar de kern en zijn daar werkzaam als transcriptiefactor
Geef een voorbeeld wanneer de gentranscriptie receptoren werkzaam zijn
bij hormonale cycli zoals een oestrogeenreceptor
Wat geeft Ka weer?
Ka geeft de concentratie weer van agonist, waarbij de helft van de receptoren is bezet
geef de formule van Kd, en wat betekent het.
Kd = k2 / k1
affiniteit van een agonist/antagonist aan een receptor
hoge Kd -> lage affiniteit
Lage Kd -> hoge affiniteit (gaat niet zomaar ontbinden)
wat is de waarde van [DR] / aatal receptoren [Rt] bij een 50% receptor bezetting?
deze waarde is gelijk aan 0,5
wat is de waarde van Kd/[D] bij 50% receptor bezetting?
deze waarde is gelijk aan 1
Welke 3 typen agonisten zijn er?
- volle agonisten
- partiele agonisten
- inverse agonisten
Wat zijn volle agonisten?
hebben bij een lage bezetting een maximaal effect (100%)
Wat zijn partiele agonisten?
hebben bij een hoge bezetting geen maximaal effect (er is geen volle respons, zelfs bij 100% receptor bezetting)
Wat zijn inverse agonisten?
inactiveren constitutionele receptoren (receptoren die van zichzelf actief zijn = constitutionele activiteit), waardoor er remming van activiteit onstaat
Hierbij wordt een lichaamseigen transmitter geblokt
wat zien we in een grafiek wanneer door het toevoegen van meer stof, het effect niet groter wordt -> genaamd de **effectiviteit **
de effectiviteit (Emax) is de hoogte van de plateaufase, dus het maximale effect
Wat is potentie, en wat is de formule hiervan?
Potentie is de concentratie, waarbij de helft van het maximale effect wordt bereikt. Hierbij wil je weten of de curve verder naar links ligt op de as (= stof heeft bij lagere concentraties al effect) of verder naar rechts (= hele hoge concentraties toedienen voordat er een effect komt)
PEC50 = - log EC50 (M)
Welke 5 types antagonisten zijn er?
- chemisch
- farmacokinetisch
- receptor blokkade:
reversibel competitief
irreversibel competitief - niet competitief
- fysiologisch
Wat zijn chemische antagonisten?
een voorbeeld is het wegvangen van een stof -> dit is een onafhankelijk van een receptor en werkt bijvoorbeeld in het bloed
wat is een farmacokinetische antagonist?
deze soort antagonisten werken meestal ook onafhaneklijk van receptoren. Denk aan afbraak van een stof of het bijdragen aan het verslechteren van opname van een stof
Wat is een receptor blokkade antagonist?
- reversibel competitief: omkeerbaar antagonisme
- irreversibel competitief: onomkeerbaar antagonisme (onomkeerbare bezetting van de receptor)
wat is niet competitieve antagonisme?
wanneer een antagonist bindt op een andere plek op de receptor dan de agonist
wat is fysiologisch antagonisme?
de antagonist bindt op een andere receptor en heeft een tegengesteld effect als de agonist
Wat is er te zien in een reversibel competitief antagonisme curve?
hoe meer antagonist er wordt toegevoegd, hoe meer agonist er nodig is om hetzelfde effect te berekstelligen -> de lijnen lopen parallel
Hoe kan je de dosisratio uitrekenen van een reversibel competitieve antagonist?
door de potentie waarde van de verschillende doseringen antagonist te delen door de potentie waarde van de controle curve zonder antagonist
Wat geeft het snijpunt met de x-as geeft in een Schild-plot aan?
het negatieve logaritme van de concentratie antagonist, waarbij twee maal zoveel agonist nodig is om hetzelfde effect te bereiken
Wat is te zien in de grafiek van de irreversibel competitief antagonisme?
door de irreversibele werking van de antagonist, neemt de werking van de agonist in combinatie met de receptor af naarmate er meer antagonist wordt toegevoegd -> er ontstaat geen verschuiving naar rechts, maar slechts een afplatting
Wat gebeurt er bij irreversibel competitief antagonisme met veel spare receptors?
er ontstaat eerst een verschuiving naar rechts en het maximale effect van de agonist neemt af
Waar werken histamine en salbutamol op?
histamine werkt op histamine-receptoren (bronchoconstrictie)
salbutamol werkt op B2-receptoren in de luchtwegen (bronchodilatatie)
wat gebeurt er als histamine en salbutamol gecombineerd worden?
deze stofjes werken in op verschillende receptoren en kunnen worden gecombineerd, waardoor ze als het ware elkaars effect opheffen -> fysiologisch antagonisme
