11. lichaamsmateriaal Flashcards
wat hebben gameten te maken met ethiek?
- gameten = geslachtscellen
= hangt vast met onze identiteit
wanneer eerste harttransplantatie?
in 1967
hoe is definitie v hersendood gevonden?
- bij de eerste harttransplantatie: hart moest kloppend vh ene naar het andere lichaam
- hierdoor definitie v hersendood moeten uitvinden om 1e harttransplantatie uit te voeren
wat wordt bedoeld met een vermijdbare dood creëren?
door toenemende vraag naar organen: we creëren in theorie een mogelijkheid die we in praktijk niet altijd waar kunnen maken
vraag vs aanbod is een ethische kwestie op zich (3)
- toenemende vraag naar organen (150 vermijdbare overlijdends per jaar)
- dalend aanbod organen
- verhouding = 8x grotere kans op het nodig hebben v organen tot het geven v organen door donoren
belang v lichaamsmateriaal (2)
- voor behandelingen (transfusies, transplantaties, voortplanting etc)
- voor onderzoek (oz bepaalde ziekten, medicatie, nieuwe therapieën)
Eurotransplant =
internationale organisatie die verantwoordelijk is voor het coördineren en aanmoedigen v orgaantransplantaties
8 aangesloten landen bij Eurotransplant =
- Nederland
- Belgie
- Luxemburg
- Duitsland
- Oostenrijk
- Hongarije
- Kroatië
- Slovenië
4 principes v belang bij allocatie v een donororgaan =
- de te verwachten uitkomst na transplantatie
- de door experts vastgestelde mate v urgentie
- wachttijd
- nationale balans
triage =
het beoordelen v slachtoffers in verschillende categorieën verdeeld naar ernst.
wat is het hoofdprincipe in vorm v georganiseerde willekeur?
‘first come, first served’
verschillende soorten donoren = (3)
- hersendood (dood, maar ademhaling en hartslag blijven (kunstmatig) doorgaan: optimaliseert de kwaliteit v donoren)
- NHB-donoren = non heart beating donor (van mindere kwaliteit, maar vaak nog bruikbaar)
- euthanasiepatiënten
meer donoren door: (5)
- goed recruteren
- vergoeding donoren (delicaat! organen zijn niet te koop! ethische bezwaren tegen vermarkting)
- mensen zelf donoren laten aanbrengen
- publieke sollicatie v donoren via social media (2%)
- samaritaanse donatie (vrijwillig orgaan afstaan zonder specifiek doelpersoon)
alternatieve aanpak donoren (3)
- betere preventie
- xenotransplantatie
- 3D printing?
‘zachte’ opting out =
ingeschreven als donor, maar familie heeft het uiteindelijk voor het zeggen (m.u.v. aangegeven specifieke donorwens)
pharmocogenomics=
stamcellen laten differentiëren tot een specifiek soort gedifferentieerde stamcel waarmee verder onderzoek gedaan kan worden (naar bv medicatie)
-> petrischaaltje ipv levend organisme
wat maakt embryonale stamcellen zo bijzonder?
deze zijn, in tegenstelling tot andere stamcellen, nog niet gedifferentieerd
waar halen we stamcellen? (6)
- volwassenen (beperkte differentiatiemogelijkheden)
- embryo’s (5-14dagen na bevruchting/restembryo’s IVF)
- foetale cellen (abortussen)
- navelstrengbloed (voor databank)
- therapeutisch kloneren
- geïnduceerde stamcellen
therapeutisch kloneren =
stamcellen maken met het DNA v volwassenen en gedoneerde eicel
(eiceldonatie is belastend)
klonen =
exacte genetische kopie maken
uiterlijk verschillend door nature/nurture
geïnduceerde stamcellen =
cellen die we herprogrammeren tot ongedifferentieerde stamcellen
(in vitro, is nog risicovol)
unipotent =
gedifferentieerde stamcellen
pluripotent =
ongedifferentieerde stamcellen
risico’s pluripotente geïnduceerde stamcellen (2)
- overdracht v retrovirussen
2. kankerontwikkeling
