Zwangerschap en lactatie

Question 1

Waar is de beste informatie te vinden over geneesmiddelen in de zwangerschap?

Answer 1

Teratologie Informatie Service van het Lareb.

Question 2

In welke situaties kan medicatie tijdens de zwangerschap bijvoorbeeld nodig zijn?

Answer 2

Bij infecties of chronische ziekten zoals diabetes, astma, epilepsie of hypertensie.

Question 3

Wat geldt voor passage van de placenta en veiligheid?

Answer 3

Sommige geneesmiddelen, zoals nadroparine of heparine, passeren de placenta niet en zijn daardoor veilig te gebruiken.

Question 4

Wat is teratogeen?

Answer 4

Geneesmiddelen zijn teratogeen als deze leiden tot (structurele) aangeboren afwijkingen.

Question 5

Wat zijn embryo- of foetotoxische stoffen

Answer 5

Dit zijn stoffen die een toxisch effect hebben op de bevruchting en/of de embryo foetale ontwikkeling.

Question 6

Waarvan zijn de ongewenste effecten van medicatie tijdens de zwangerschap afhankelijk?

Answer 6

Het tijdstip in de zwangerschap en het gebruikte middel.

Question 7

Welke risico’s bestaan per trimester en vlak voor de partus bij medicatiegebruik tijdens de zwangerschap?

Answer 7

Eerste trimester: verhoogde risico op abortus en op een aanlegstoornis, zoals spina bifida, bij de foetus
Tweede trimester: groeivertraging
Derde trimester: farmacologische effecten van het geneesmiddel op de foetus (insuline, schildklierremmers)
Vlak voor de partus: gecompliceerde partus door bijvoorbeeld een verhoogde bloedingsneiging (bijvoorbeeld antistolling) of door weeën remming (bijvoorbeeld door opiaten of NSAID’s).

Question 8

Hoe worden geneesmiddelen met risico’s tijdens de zwangerschap ingedeeld?

Answer 8

Via een classificatiesysteem worden de geneesmiddelen ingedeeld in:
- meest veilig
- waarschijnlijk veilig
- mogelijk risico
- risico op aangeboren afwijkingen
- risico onbekend

Question 9

Wat houdt meest veilig in?

Answer 9

Binnen de betreffende geneesmiddelgroep is dit geneesmiddel de veiligste keuze voor gebruik tijdens de zwangerschap. In de praktijk of in onderzoek worden er geen verhoogde risico’s gevonden op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten op de zwangerschap. Binnen deze categorie behoren bijvoorbeeld paracetamol, nadroparine, amoxicilline, claritromycine, acetylsalicylzuur (max. 160 mg/dag)

Question 10

Wat houdt waarschijnlijk veilig in?

Answer 10

Dit geneesmiddel kan gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Echter indien mogelijk, heeft een geneesmiddel uit de categorie ‘meest veilig’ de voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er meer onderzoek is gedaan naar dat middel. Binnen deze categorie behoren bijvoorbeeld metoprolol, metformine, diclofenac en ibuprofen (waarschijnlijk veilig gedurende het eerste en tweede trimester van de zwangerschap)

Question 11

Wat houdt mogelijk risico in?

Answer 11

Dit geneesmiddel kan mogelijk nadelige effecten hebben op zwangerschap of de foetus. Weeg de mogelijke nadelige effecten af tegen het belang van behandeling van de moeder. Overweeg of een veiliger middel gebruikt kan worden of voer extra controles uit.

Question 12

Wat houdt risico op aangeboren afwijkingen in?

Answer 12

Dit geneesmiddel geeft een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of andere blijvende schade. Gebruik dit geneesmiddel alleen in uitzonderingsgevallen (met extra controles). Kies zo mogelijk voor een veiliger middel of staak (tijdelijk) de behandeling. Binnen deze categorie behoren bijvoorbeeld carbamazepine, acenocoumarol, fenprocoumon, doxycycline (vanaf week 16), gentamicine, enalapril (tweede en derde trimester)

Question 13

Wat houdt risico onbekend in?

Answer 13

Over het gebruik van dit geneesmiddel tijdens de zwangerschap is geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Het is niet mogelijk om een uitspraak te doen over de veiligheid. Kies bij voorkeur voor een middel waarvan meer bekend is over de veiligheid. Binnen deze categorie behoren bijvoorbeeld ciprofloxacine (risico onbekend voor gebruik gedurende het tweede en derde trimester van de zwangerschap)

Question 14

Van welke factoren is het afhankelijk of geneesmiddelen in de moedermelk terecht komen?

Answer 14

Farmacokinetiek bij de moeder: toedieningsvorm en dosering, biologische beschikbaarheid en halfwaardetijd.
Chemische eigenschappen van het geneesmiddel: molecuulgewicht, eiwitbinding, vetoplosbaarheid, zuurconstante.

Question 15

Waarvan is afhankelijk of een zuigeling nadelige gevolgen ondervindt van geneesmiddelen gebruik tijdens de borstvoeding?

Answer 15

Van de hoeveelheid van het geneesmiddel die bij het kind terechtkomt en de duur van de toepassing.

Question 16

Medicatie tijdens de borstvoeding wordt in een vergelijkbaar classificatiesysteem ingedeeld zoals medicatie tijdens de zwangerschap. Wat houden de categorieën in?

Answer 16

Meest veilig: Dit geneesmiddel kan worden gecombineerd met het geven van borstvoeding (bijvoorbeeld paracetamol, ibuprofen, acenocoumarol, nadroparine)

Waarschijnlijk veilig: op basis van de beschikbare informatie lijkt er geen bezwaar tegen gebruik van dit middel tijdens de borstvoeding (bijvoorbeeld diclofenax, acetylsalicylzuur, metoprolol, fenprocoumon, enalapril, metformine)

Risico onbekend: er is geen, of zeer beperkte, informatie beschikbaar over het gebruik van dit geneesmiddel tijdens de lactatie (bijvoorbeeld ciprofloxacine)

Mogelijk risico: het geneesmiddel geeft mogelijk een risico voor de zuigeling, noodzaak en mate van gebruik door de moeder dienen afgewogen te worden tegen het mogelijk risico voor het kind (bijvoorbeeld codeïne, morfine)

Risico, stoppen: het is niet veilig om borstvoeding en dit geneesmiddel te combineren. Indien mogelijk dient gekozen te worden voor een veiliger geneesmiddel, anders dient de borstvoeding (tijdelijk) gestopt te worden (bijvoorbeeld oxazepam en diazepam bij langdurig gebruik).