Zaburzenia związane ze stresem Flashcards
Zespół stresu pourazowego (PTSD) - historia
- Termin “zespół stresu pourazowego” (PTSD) został sformułowany po raz pierwszy po wojnie wietnamskiej i stał się powszechnie stosowany od 1980 roku, gdy został umieszczony w DSM-3.
- O objawach, podobnych PTSD wspominano przy okazji wojny secesyjnej, I i II wojny światowej oraz pobycie w obozach koncentracyjnych (KZ syndrom - Kępiński)
- Wcześniej PTSD nazywano nostalgią (ponieważ objawe te widoczne były głównie u żołnierzy → podejrzewano, że tęsknią oni za domem) syndromem powietnamskim czy nerwicą wojenną.
Syndrom opóźnionej odpowiedzi to
pierwsza próba sformułowania syndromu objawów, które aktualnie odpowiadają zespołowi stresu pourazowego.
PTSD to zaburzenie psychiczne występujące po traumatycznym wydarzeniu, takim jak:
- doświadczenie klęski żywiołowej,
- udział w wypadku,
- zamach terrorystyczny lub konflikt zbrojny,
- bycie ofiarą gwałtu, tortur lub przemocy fizycznej,
- doznanie urazu
- znalezenie się w innej sytuacji niosącej wysokie ryzyko utraty życia.
PTSD - występowanie
Częstość występowania: 2-18% (średnio 5-8%).
Około połowy osób z PTSD choruje jednocześnie lub chorowało w przeszłości na inna zaburzenia psychiczne, zwłaszcza lękowe, i choroby afektywne.
Ptsd wykazuje pozytywną korelację z uzależnieniem od substancji.
czynniki ryzyka ptsd
- Cieżkość wydarzenia (wpływ na osobę, jej własność oraz siła oddziaływania)
- Czas trwania (im dłuższa eskpozycja, tym rokowanie może być gorsze)
- Bliskość fizyczna wydarzenia
- Stopień zaangażowania emocjonalnego w wydarzenie
Zespół stresu pourazowego w ICD-11
muszą wystąpić min. 2
- ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia; w formie żywych, natrętnych wspomnień, retrospekcji którym towarzyszy lęk lub przerażenie, flaschbaków lub koszmarów sennych
- unikanie myśli, wspomnień, czynności lub osób związanych z wydarzeniem lub przypominających o nim
- uporczywe poczucie zagrożenia (przeżywanie zagrożenia w teraźniejszości) wyrażającym się nadmierną czujnością lub wzmożoną rekacją na bodźce, np. na nieoczekiwany hałas
utrzymują się przez co najmniej kilka tygodni i powodują znaczne pogorszenie sprawności w zakresie realizowania głównych zadań życiowych
Zespół stresu pourazowego w DSM-5
DSM-5 wyróżnia cztery główne zakresy objawowe:
- nawracające, natrętne wspomnienia zdarzenia traumatycznego
- unikanie bodźców związanych z traumą
- negatywne zmiany w zakresie zdolności poznawczych i zmian nastroju związane z traumatycznych wydarzeniem i/lub odrętwienie
- zwiększone pobudzenie i reaktywność przejawiające się zwiększoną wrażliwością na potencjalne zagrożenie
CPTSD składa się z
6 grup objawów, w tym 3 kryteriów PTSD (ponownego doświadczania, unikania i nadmiernej czujności).
Objawy złożonego PTSD:
muszą wystąpić 2 z 3 objawów PTSD oraz 2 z 3 poniższych:
Zaburzenie organizacji self obejmuje trzy grupy objawów, a są to:
- Dysregulacja afektu (affective dysregulation, AD), czyli problemy z radzeniem sobie z silnymi stanami emocjonalnymi lub z powrotem do normalnego funkcjononowania.
- Negatywny obraz siebie (negative self-concept, NSC), czyli utrwalone negatywne przekonania o sobie jako kimś bezwartościowym, którym towarzyszy głębokie uczucie wstydu, winy i porażki.
- Zaburzenia w relacjach (disturbances in relationships, DR), czyli trwałe trudności w podtrzymywaniu relacji i budowaniu bliskości z inymi.
Ostre zaburzenia stresowe (ostra reakcja na stres)
gdy symptomy pojawiają się krótko po wydarzeniu i utrzymują min. 2 dni. Jeśli objawy występują dłużej niż 4 tygodnie po wydarzeniu zmienia się w diagnozę na PTSD.
- Objawy cechuje duża różnorodność i zmienność.
- Na początku występuje stan “oszołomienia” z pewnym zawężeniem pola świadomości i uwagi, niemożnością rozumienia bodźców i zaburzeniami orientacji.
- Potem może pojawić się dalsze wyłączenie z otaczajęcej sytuacji albo pobudzenie i nadmiedna aktywność
- Często występują wegetatywne znamiona panicznego lęku (przyspieszona akcja serca, poty, zaczerwienienie).
Zaburzenie związane z przedłużającą się żałobą w ICD11
- po utracie osoby bliskiej u osoby pogrążonej w żałobie występuje uporczywa i wszechobecna reakcja żałobna charakteryzująca się tęsknotą za zmarłym lub uporczywym zaaobsorbowaniem zmarłym, czemu twoarzyszy intensywny ból emocjonalny
- Reakcja żalu utrzymuje się przez nietypowo długi czas po stracie (co najmniej ponad 6 miesięcy) i wyraźnie przekracza oczekiwane normy
- powoduje znaczne upośledzenie funkcjonowania w sferach osobistych, rodzinnych, spł, edukacyjnych, zawodownych lub innych ważnych obszarów funkcjonowania
Zaburzenia adaptacyjne to
- nieprzytosowawcza reakcja na możliwy do zidentyfikowania stresor psychospołeczny lub na wiele stresorów
- zwykle pojawia się w ciągu miesiąca od wystąpienia stresu.
- zaburzenia adaptacyjne oznaczają, że ktoś źle zaadaptował się do danej sytuacji
- objawy zazwyczaj ustępują w ciągu 6 miesięcy, chyba że stresor utrzymuje się przez dłuższy czas
Charakterystyka zaburzeń adaptacyjnych
- zaabsorbowanie stresorem lub jego konsekwencjami, w tym:
- nadmierne zamartwianiem się,
- nawracające i niepokojące myśli o stresorze
- ciągłe rozmyślanie o skutkach stresora
- nieprzystosowanie się do stresora, co powoduje znaczne upośledzenie osobiste, rodzinne, społeczne, edukacyjne, zawodowe lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania
RAD (Reactive Attachment Disorder), czyli…
reaktywne zaburzenia przywiązania.
Jest to kategoria diagnostyczna, służąca określeniu i opisaniu poważnych zaburzeń więzi u dzieci w następstwie przeżytego stresu (często długotrwałego).
RAD wg DSM
- poważnie zaburzony oraz rozwojowo nieodpowiedni wzorzec tworzenia relacji z innymi ludźmi.
- Wzorzec ten zaczynamy obserwować przed ukończeniem 5 roku życia.
- Dziecko przejawia także dysfunkcje w obszarze umiejętności społecznych.
- żaden z powyższych objawów nie może być wyjaśniony poprzez opóźnienie w rozwoju lub zaburzenia rozwojowe.
