Fenomenologia żałoby Flashcards
Żałoba według koncepcji przywiązania Johna Bowlby’ego
- Nieobecność postaci przywiązania (PP) aktywuje wrodzony system motywacyjny przywiązania, który popycha jednostkę do poszukiwania osoby, której brak.
- Kiedy wysiłki zawodzą, pojawia się głęboki smutek i uczucie desperacji.
- Stopniowo, człowiek, który doznał straty reorganizuje swoją rzeczywistość i powraca do dawnych aktywności, nawiązuje nowe relacje.
Przyjmuje się, że żałoba trwa 12-18 miesięcy.
Przepracowanie żałoby
reorganizacja własnych wewnętrznych modeli operacyjnych przywiązania tak, by uznać nieobecność postaci przywiązania, jednak bez izolowania w sposób obronny wspomnień i uczuć związanych ze stratą.
FAZY ŻAŁOBY
Faza oszołomienia lub niedowierzania
- od kilku godzin do tygodnia
- może być przerywana napływami bólu i/lub złości, ale zazwyczaj nie czujemy emocji
- derealizacja, depersonalizacja
- adaptacyjny charakter fazy
Faza poszukiwania i tęsknoty
- od kilku miesięcy do kilku lat
- uświadomienie straty powoduje:
- spazmy,
- utrzymujące się przenikliwe pragnienie osoby, która odeszła,
- zatrzymywania w myslach wspomnień,
- szukanie znaczących miejsc,
- dysercepcje wzrokowe i słuchowe,
- rozmowy ze zmarłym,
- impuls dołączenia
Faza dezorganizacji i despracji
- do trzech lat
- bezsens, bezradność
- depresja reaktywna
- akceptacja straty
- mniej intensywne emocje
Faza reorganizacji
- zgoda na zmianę
Trzy fazy żałoby Therese Rando
Faza unikania
- Unikanie budzącego strach uświadomienia sobie, że ukochana osoba została na zawsze utracona.
- Niezdolność do przyjęcia tego, co się stało.
- szok i negacja.
- Może występować potrzeba dowiedzenia się, czemu nastąpiła śmierć - intelektualna akceptacja śmierci.
Faza konfrontacji
- Ból jest najsilniejszy, reakcje najintensywniejsze.
- Za każdym razem, gdy ból nie znajduje ukojenia, człowiek uczy się, że bliskiego już nie ma.
- Ekstremalnie silne emocje, depresja i złość jednocześnie. Te emocje mogą budzić lęk.
- też złość i wina.
Faza akomodacji
- Stopniowe zmniejszanie bólu i powrót do codziennego życia.
- Osoba po stracie uczy się żyć bez zmarłego, dokonując wewnętrznych zmian po to, aby “akomodować” nieobecność tej osoby, znajdując sposoby stworzenia i utrzymania ze zmarłym nowego typu relacji, która nie opiera się na obecności fizycznej.
Cel akomadacji to…
nauczenie się życia ze stratą po wprowadzeniu zmian przez nią wzbudzonych.
Zmiany te dotyczą:
1. Relacji ze zmarłym
2. Siebie samego (nowa tożsamość)
3. Świata zewnętrznego (nowe umiejętności, role)
Poznawczo-ewolucjonistyczny model żałoby
Faza dysocjacji
- podobna jest do ostrej traumy i polega na aktywowaniu systemów obrony i odpowiednich reakcje automatyczne - znieruchomienie toniczne i freezing.
- oddzielenie od zwykłego doswiadczenia siebie z symptomami dysocjacji (depersonalizacja i derealizacja).
- Informacja przyjmownapoznawczo, ale nie wiadomo, co z nią zrobić, nie ma punktu/ schematu odniesienia.
- W żałobie traumatycznej lub powikłanej występuje fiksacja w tej fazie.
Faza aktywacji systemu przywiązania (SP)
- Intensywna i trwała hiperaktywacja systemu ukierunkowanego na poszukiwanie osoby.
- Generuje to stan napięcia i pobudzenia: bezsenność, myślenie o zmarłym, marzenie o nim (np. wąchanie ubrań po zmarłym mężu).
Faza aktywacji systemu opieki
- Silna aktywacja SP i SO.
- Faza desperacji.
- Lęk, że zapomni się zmarłego.
- W tej fazie ujawniaja się wszelkie patologie SP i SO (komplementarnego)
żałoba u osób z przywiązaniem bezpiecznym:
- mają łatwiejszy dostęp do wspomnień i emocji związanej ze stratą,
- rozmawiają o nich bardziej spójnie,
- przepracowują żałobę i adaptują się do straty z mniejszą trudnością.
żałoba u osób z przywiązaniem unikającym:
- ujawniają wyższy poziom emocjonalności i mają trudności z konfrontacją ze stratą
- częściej doświadczają żałoby chronicznej.
żałoba u osób z przywiązaniem lękowo-ambiwalentnym
- mają tendencję do eliminacji emocji związanych z pzywiązaniem
- są bardziej narażone na “żałobę odroczoną” (normalne reakcje na ból towarzyszący żałobie pojawiają się znacznie później i są bardzo intensywne).
żałoba u osób z przywiązaniem zdezorganizowanym
- żałoba typu traumatycznego,
- utrzymujące się reakcje typowe dla fazy pierwszej (dysocjacja, depresonalizacjia, derealizacja) albo drugiej (depresja i obwianianie siebie)
- żałoba może reaktywnować system obrony typowy dla rzeczywistości wcześniejszych sytuacji traumatycznych w historii przywiązania a w konsekwencjie aktywację wcześniejszej psychopatologii
Żałoba patologiczna to:
- zatrzymanie się w jednej z faz
- poczucie zagrożenia, jakby separacja miala dopiero nadejść,
- uruchomienie mechanizmów obronnych.
- niedowierzanie, dezorientacja - jakby zmarły miał powrócic.
- powroty do miejsc, które odwiedział,
- wypatrywanie w tlumie,
- wścieklość, przypisywanie winy sobie lub innym,
- niemożność doświadczania radości.
- brak akceptacji,
- niemożnośc uznania straty i zrozumiania, że już do spotkania nie dojdzie
Wskaźniki patologicznej żałoby:
- Niemożność rozmaiwania o osobie zmarłej bez “żywych” emocji.
- Niektóre wydarzenia, mniej istotne, wzbudzają intensyfikację żałoby.
- Niemożność odseparowania się od przedmiotów zmarłego.
- Wyrzucenie wszystkiego, zaraz po śmierci.
- Symptomy podobne do tych, doświadczanych przez zmarłego. Występowanie symptomów w momentach rocznicowych.
- Radykalne zmiany w stylu życia, unikanie znajomych lub rodziny związanej ze zmarłym.
- Przymus naśladowania osoby zmarłej - zachowań, cech, wcześniej krytykowanych.
- Smutek bez wyraźnego powodu, który pojawia się każdego roku w okreslonym czasie(mogą to być okresy, w których spędzano razem czas).
- Bardzo intensywny lęk przed jakąś chorobą.
zaburzenie utrzymującej się i skomplikowanej żałoby
- po śmierci osoby bliskiej u osoby pogrążonej w żałobie występuje uporczywa i wszechobecna reakcja żałobna charakteryzująca się tęsknotą za zmarłym lub uporczywnym zaabsorbowaniem zmarłym, czemu towarzyszy intensywny ból emocjonalny
- Reakcja żalu utrzymuje się przez nietypowo długi czas po stracie .
- Zaburzenie powoduje znaczne upośledzenie funkcjonowania
