zaburzenia nerwicowe Flashcards
przyczyny zaburzeń nerwicowych
- czynniki genetyczne
(największe dla lęku panicznego i OCD) - zaburzenie układu GABA-eryicznego (pobudzenie OUN)
- dysfunkcja OUN
(redukcja objętości hipokampa) - stresujące wydarzenia życiowe
- zaburzenie osi P-P-Nadnercza
(wzrost CRF, ACTH, kortyzolu - wykładniki stresu, czasem miara nasilenia stresu) - wzrost katecholamin
- nadmierne pobudzenie ukł wspólczulnego
czynniki genetyczne 30%, czynniki środowiskowe 70%
fobie - podstawowe objawy
- lęk w określonej sytuacji
- unikanie tej sytuacji
- lęk antycypacyjny (lęk przed wystąpieniem sytuacji powodującej lęk)
- świadomość irracjonalności odczuwanego lęku
agorafobia to
- lęk przed otwartą przestrzenią, tłumem ludzi, miejscami publicznymi lub sytuacjami, z których wydostanie się może być trudne
- może przejawiać się w postaci napadu paniki
zespół lęku społecznego to
- lęk przed oceną i ośmieszeniem przed innymi ludźmi
obawa przed pustką w głowie; to co powie, będzie nieodpowiednie
czynniki ryzyka fobii społecznej
osobowośc lękliwa lub zależna
izolowana postać fibii społecznej
występowanie lęku tylko w jednej sytuacji społecznej, np lęk przed jedzeniem w towarzystwie
kiedy najczęściej rozpoczyna się fobia społeczna
w okresie dorastania
fobia przed bólem
algofobia
fobia przed wysokością
akrofobia
fobia przed krwią
hemofobia
hemofobia - cechy
fobia przed krwią
- jedyna fobia, gdzie dochodzi do (+) ukł przywspółczulnego (może doprowadzić do omdlenia)
leczenie fobii
- psychoterapia - podstawowa forma
- farmakoterapia
- SSRI
- SNRI
- pregabalina
- BDZ doraźnie
czynnik rzadko występuje (np krokodyl w Polsce) - unikanie czynnika fobijnego
czynnik okresowo spotykany (np lot samolotem) - BDZ o średnim okresie półtrwania 30 min przed lotem
czynnik stale występujący (np nyktofobia) - psychoterapia + farmakoterapia
częstość występowania fobii swoistych (specyficznych) u płci
K=M
lęk paniczny - kryteria rozpoznania
- nawracające ataki paniki
- związane z konkretną sytuacją/przedmiotem lub występujące spontanicznie
- nie wiążą się z wysiłkiem czy sytuacją niebezpieczną/zagrażającą życiu - napad
- zaczyna się nagle
- osiąga maksimum w kilka minut (do 10 minut)
- trwa co najmniej kilka minut
(uczucie niepokoju może trwać dłużej, ale lęk paniczny ustępuje) - objawy
- (+) ukł współczulnego
- objawy z klp i brzucha
- stan psychiczny
- objawy ogólne
- objawy napięcia
- inne objawy niespecyficzne
K/M kto częściej choruje na lęk paniczny
2-3x częściej k
początek lęku panicznego
20-40 rż
lęk paniczny - jakie choroby trzeba wykluczyć, jakie badania zrobić
- choroby tarczycy
- choroby nadnerczy
- zaspól rakowiaka
- zespół wypadania płatka zastawki dwudzielnej
- zaburzenia rytmu serca
- zawał serca
- hipoglikemia
- ostre zespoły bólowe
- intoksykacja (kofeina, marihuana)
należy wykonać:
- podstawowe badania laboratoryjne - hormony tarczycy - EKG - badanie neurologiczne - EEG
leczenie lęku panicznego
- SSRI
- SNRI
kontynuacja przez 6 mies - 2 lata od uzyskania poprawy
- doraźnie BDZ (średni/długi okres półtrwania)
- psychiterapia poznawczo-behawioralna
jakie leki (konkretne substancje) wykorzystuje się w leczeniu lęku panicznego
- fluoksetyna
- escitalopram
- sertralina
- wenlafaksyna
- paroksetyna
czym są zaburzenia lękowe uogólnione
przewlekłe zaburzenia lękowe
- wolnopłynące i bezprzedmiotowe stany niepokoju
- poczucie zagrożenia niemodyfikowane sytuacją zewnętrzną
jak często występują uogólnione zaburzenia lękowe w populacji
1-3%
jak często zespół lęku uogólnionego współwystępuje z innymi zaburzeniami (i jakimi)
u około 80%
- zaburzenia depresyjne
- inne zaburzenia lękowe
kryteria rozpoznania zespołu lęku uogólnionego
- trwa minimum 6 miesięcy
- nasilone napięcie, martwienie się, obawy dotyczące codziennych wydarzeń i trudności
- typowe objawy lęku
cechy lęku uogólnionego - objawy (ogólnie)
- dominuje przewlekły lęk bez konkretnej, jednostkowej przyczyny
- przewlekłe objawy somatyczne, nieukładające się w konkretny zespół chorobowy (inaczej niż w zaburzeniach somatyzacyjnych)
kiedy nasilają się objawy zespołu lęku uogólnionego
w okresie menopauzalnym
leczenie zespołu lęku uogólnionego
- psychoterapia
- SNRI, SSRI, pregabalina
- bdz do 4 tygodni
kryteria rozpoznania zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego
- obsesje (myśli) i/lub kompulcje (czynności)
występują przez większość dni w ciągu minimum 2 tygodni
- są odbierane jako wypływające z umysłu pacjenta
(a nie narzucane przez osoby lub wpływ z zewnątrz) - powtarzają się
- mają nieprzyjemny charakter
(ale różnicować z chwilowym rozładowaniem napięcia) - minimum jedna obsesja/kompulsja jest uważana za przesadzoną
- pacjent próbuje im się przeciwwstawiać - nieskuteczność
zespół anankastyczny to
zzburzenia obsesyjno-kompulsyjne
częstość zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych w populacji
2-3%
częstość K/M zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
K=M
skala do oceny zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Yale-Brown
co to PANDAS
zaburzenia obsesyjne i kompulcje pojawiające się u dzieci z pląsawicą Sydenhama (gorączka reumatyczna)
leczenie OCD
- psychoterapia
poznawczo-behawioralna - farmakoterapia
- SSRI
- SNRI
- TLPD (klomipramina)
- off-label: atypowe leki p/psychotyczne lub haloperidol
jako dodatek do leków p/depresyjnych
= blokada rec D2
kryteria rozpoznania ostrej reakcji na stres
- narażenie na stresor fizyczny/psychiczny o dużej sile
- objawy rozwijają się w ciągu minut
- objawy: oszolominie, zawężenie uwagi, gniew, agresja, niedostosowana aktywnoś lub bezcelowa
- ustępowanie objawów
- szybkie wyeliminowanie stresora: objawy słabną w ciągu 8h
- utrzymywanie się stresora: objawy słabną nie później niż po 48h
objawy ostrej reakcji na stres
- oszołomienie z zawężeniem pola świadomości i uwagi
- zaburzenia orientacji
- możliwa niepamięc częściowa/całkowita tego stanu
- stupor dysocjacyjny/pobudzenie
- zamieranie/ucieczka
- (+) ukł. współczulnego
- fuga dysocjacyjna
fuga dysocjacyjna to
podróżowanie w nieznane miejsca, objęte niepamięcią, z zachowaniem podstawowej troski o siebie i ujawnianiem nowej tożsamości
czym jest zaburzenie stresowe pourazoe (PTSD)
- opóźniona (tygodnie-miesiące) i/lub przedłużona reakcja na stresujące wydarzenie (o wyjątkowo zagrażającym charakterze - wojna, katastrofa)
przebieg zaburzeń stresowych pourazowych
- falujący
- zmienny
- u większości osób całkowicie ustępuje
- u części możliwe przejście w trwałą zmianę osobowości
jak często występuje zaburzenie stresowe pourazowe
7-25% osób, które doznały silnej traumy
1-18% populacji ogólnej
typowe objawy zespołu stresu pourazowego
- reminiscensje (powtarzające się przeżywanie urazu na nowo, w natrętnych wspomnieniach lub snach)
- uczucie odrętwienia i otępienia uczuciowego, uczucie odizolowania od innych ludzi
- anhedonia
- unikanie sytuacji mogących przypominać dawny uraz
- możliwe napady paniki lub agresji
- (+) ukł autonomicznego, wzmożenie stanu czuwania i bezsenność
- lęk, depresja, myśli samobójcze, nadużywanie alkoholu i leków
reminiscensje
powtarzające się przeżywanie urazu na nowo, w natrętnych wspomnieniach lub snach
czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń stresowych pourazowych
- zaburzenia psychiczne (lękowe, afektywne)
- cechy osobowości (anankastyczna, asteniczna)
- płeć żeńska (2x)
- podatność genetyczna i choroby psychiczne w rodzinie
- przebyte wcześniej zdarzenia traumatyczne
4 najważniejsze cechy PTSD
- opóźnienie
- nawracanie
- unikanie bodźców
- nadmierne pobudzenie układu wegetatywnego
czas wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych od zdarzenia, jak długo trwają
w ciągu miesiąca od wydarzenia
trwają kilka miesięcy (około pół roku)
jeśli utrzymują się powyżej pół roku, trzeba przeprowadzić diagnostykę depresji
czym są zaburzenia adaptacyjne
objawy powstające w wyniku dużych i ważnych zmian w życiu pacjenta, jedznk nie przekraczających granic zwykłego doświadczenia ludzkiego (utrata rodziców, rozpoczęcie nauki w szkole, rozwód)
objawy zaburzeń adaptacyjnych
- obniżenie nastroju
- lęk i zamartwianie się
- poczucie bezradności
- napięcie emocjonalne
- wybuchy złości, agresja
- regres u dzieci
czym są zaburzenia dysocjacyjne
= konwersyjne
zaburzenie wewnętrznej integracji i spójności w zakresie pamięci dotyczącej osobistych przeżyć (najczęściej traumatycznych), poczucia własnej tożsamości, odczuwania bodźców i kontroli ruchowej swojego ciała
pacjent oddziela się od swoich wspomnień, tożsamości, ciała, otoczenia
zaburzenia dysocjacyjne - częściej k/m
częściej u kobiet (>60%)
ale fuga i amnezja częściej u mężczyzn
amnezja dysocjacyjna
zaburzenia dysocjacyjne
- częściowa/całkowita utrata pamięci na skutek traumatycznych wydarzeń życiowych
fuga dysocjacyjna
zaburzenia dysocjacyjne
- łączy się z amnezją
- bezcelowa wędrówka na odległy dystans, pacjent nie pamięta, co się z nim wtedy działo
- ale zachowuje się normalnie i dla obserwatora wygląda zwyczajnie
- fugi występują okresowo (co kilka tygodni, miesięcy)
osłupienie (stupor) dysocjacyjny
zaburzenia dysocjacyjne
- całkowite, niekontrolowane odcięcie się od sytuacji, osób, miejsca
- zahamowanie ruchowe, mutyzm, odmowa przyjmowania pokarmów, brak kontaktu z otoczeniem, nawet zanieczyszczanie się
- pacjent przynajmniej w znacznym stopniu przytomny (napięcie mięśniowe, reakcje wegetatywne)
trans i opętanie
zaburzenia dysocjacyjne
- przejściowa utrata poczucia własnej tożsamości i pełnej orientacji w otoczeniu
- niezależnie od własnej woli pacjent traci kontrolę nad myślami, przeżywaniem, ciałem, własną tożsamością
- dochodzi do zastąpienia jego osobowości przez inną
dysocjacyjne zaburzenia ruchu
zaburzenia dysocjacyjne
- zaburzenia w wykonywaniu ruchów dowolnych
- mogą przypominać częściowy niedowład lub nawet całkowite porażenie
- zwykle dotyczy kkd
- objawy nie odpowiadają zespołom neurologicznym
drgawki dysocjacyjne
zaburzenia dysocjacyjne
- przypominają drgawki w przebiegu napadu padaczkowego, ale bez innych typowych objawów
- świadomość w pełni lub przynajmniej częściowo zachowana
- pacjenci zwykle spadają na bezpieczną powierzchnię
- często napady śmiechy lub płaczu
dysocjacyjne znieczulenie i utrata czucia zmysłu
zaburzenia dysocjacyjne
- psychogenne zaburzenia czucia w zakresie różnych obszarów skóry czy narządów zmysłów (dysocjacyjna głuchota, ślepota)
- zaburzenia czucia nie pokrywają się z unerwieniem charakterystycznym dla anatomii
zespół Gansera
zaburzenia dysocjacyjne
- zaburzenie reaktywne, zespół sytuacyjny z pogranicza psychoz i symulacji
- przypomina świadome udawanie choroby psychicznej
- trudności w wykonywaniu niektorych prostych czynności czy odpowiedzi na proste pytania (np 2+2 pacjent podaje przybliżoną odpowiedź 5)
- wykonują bezsensowne czynności, np próba pisania odwrotną stroną długopisu
osobowość mnoga
zaburzenia dysocjacyjne
- występowanie różnych osobowości z własnymi, odrębnymi tożsamościami
- brak wzajemnych wspomnień pomiędzy nimi
- po szczególnie traumatycznych przeżyciach
kryteria rozpoznania zaburzeń somatoformicznych
- 2 lata utrzymywania się wielorakich i zmiennych dolegliwości somatycznych, przy braku stwierdzonych odpowiednich przyczyn somatycznych
- uporczywe nieakceptowanie zapewnień lekarzy o braku chorób somatycznych
- upośledzenie funkcjonowania społecznego i rodzinnego
- wykluczyć urojenia hipochondryczne (w urojeniach brak krytycyzmu)
zaburzenia simatoformiczne - częstość k/m
kobiety 10x częściej
zaburzenia somatyzacyjne
- liczne i ciągłe skargi na wiele różnych, zmieniających się OBJAWÓW somatycznych
- niekoniecznie dotyczą konkretnej choroby czy chorób
- trwają minimum 2 lata
- najczęściej układ trawienny, nieprzyjemne doznania (swędzenie, pieczenie), wykwity skórne
- chory oczekuje podania nazwy choroby, jaką ma
zaburzenia hipochondryczne
- nieuzasadnione przekonanie o istnieniu CHOROBY somatycznej, skupienie na jednym/dwóch narządach
- normalne doznania są przez niego interpretowane jako objawy - uporczywe skargi, skoncentrowanie na objawach -> lęk -> objawy wegetatywne - błędne koło nerwicowe
- pacjent oczekuje wdrożenia terapii
dysmorfofobia
zaburzenie hipochondryczne
zaburzenie obrazu ciała
czynniki wystąpienia zaburzeń somatyzacyjnych
lęk
depresja
rodzinne występowanie
czynniki wystąpienia zaburzeń hipochondrycznych
depresja
lęk
(nie stwierdza się występowania rodzinnego)
zaburzenia autonomiczne występujące pod postacią somatyczną
nerwica żołądka, nerwica serca, psychogenna biegunka, wzdęcia, niestrawność, czkawka, przypieszony oddech, tachykardia, drżenie ciała
bóle psychogenne
- przewlekłe, uporczywe, silne bóle
- przynajmniej 6 miesięcy
- niezwiązane z zaburzeniami somatycznymi
- pacjenci faktycznie odczuwają ból i cierpią
- w ich powstawaniu i rozwoju uczestniczą głównie czynniki psychologiczne
- typowe leki przeciwbólowe nie działają
leczenie zaburzen somatoformicznych
- psychoterapia (poznawczo-behawioralna)
- SSRI, SNRI
w bólach psychogennych - duloksetyna, pregabalina
- unikać BDZ
choroby i zaburzenia psychiczne z napadami paniki
- depresja
- ChAD
- zaburzenia psychotyczne
- inne zaburzenia lękowe
- zaburzenia adaptacyjne
- PTSD
postępowaniu w napadzie paniki
- oddziaływanie psychologiczne
- nawiązanie kontaktu
- zapewnienie o braku zagrożenia
- metody relaksacyjne
- uregulowanie oddechu - farmakologia - szybko i krótko działające BDZ - preferowane p.o.
alprazolam, lorazepam
ew. jeśli przeciwwskazania do BDZ -> hydroksyzyna
objawy neurastenii
zmęczenie psychiczne głównie po wysiłku intelektualnym
- zaburzenia koncentracji
- łatwa rozpraszalność uwagi
- uważają, że nie radzą sobie z trudniejszymi zadaniami
zmęczenie fizyczne
- pacjent budząc się rano już jest zmęczony (bardziej niż wieczorem)
- wyczerpanie nawet po niewielkim wysiłki
- bóle kończyn i głowy
- zwroty głowy
- zaburzenia snu (nadmierna senność lub bezsenność)
czym jest neurastenia
zespół przewlekłego zmęczenia
neurastenia leczenie
SSRI, SNRI
maksymalny czas stosowania BDZ (regularnie)
4 tygodnie (potem tylko doraźnie)
BDZ długodziałające - wymienić, okres półtrwania
> 24h
- diazepam
- klonazepam
- klorazepat
- chlordiazepoksyd
BDZ średnio-długodziałające
- alprazolam
- lorazepam
- oksazepam
- temazepam
- nitrazepam
- bromazepam
- estazolam
BDZ krótkodziałające - wymienić, czas półtrwania
<5h
midazolam
