Wykład 4 - Zmiany w polityce gospodarczej i funkcjonowaniu gospodarki kapitalistycznej Flashcards
Geneza zmian polityczno-ideowych w gospodarce po rewolucji przemysłowej [4]
- przejście od merkantylizmu do liberalizmu gospodarczego
- sektory utrzymywane przez państwo przestają być konkurencyjne wobec zagranicznych
- rozprzestrzenianie się idei oświecenia - fizjokratyzm - rolnictwo najważniejsze, wolny obrót towarami w tej dziedzinie - Francois Quasnay
- ojcowie liberalizmu: Say, Adam Smith, David Ricardo, John Stuart Mill
- Fizjokratyzm
Teoria ekonomiczna stworzona przez Francoisa Quasnaya. Ziemia miała być podstawowym dobrem produkcyjnym, w przeciwieństwie do merkantylistów, którzy uważali że dobrem właściwym państwa jest pieniądz. Popierali kapitalistyczny i modernistyczny rozwój rolnictwa
Teoria i praktyka zmian gospodarczych po rewolucji przemysłowej [6]
- ograniczenie działalności państwa do minimum
- wsparcie państwowe może być konieczne dla niektórych sektorów gospodarki np. kolei
- rząd ma dbać o prawa pracowników
- wolny handel
- równość szans
- samoregulacja rynku
Aspekt wewnętrzny realizacji liberalizmu gospodarczego
- zazwyczaj polityka wewnętrzna różniła się od międzynarodowej, państwa znosiły bariery utrudniające handel takie jak cła wewnętrzne czy systemy cechowe
Popularność i upadek zewnętrznego liberalizmu gospodarczego [6]
- demonopolizacja handlu z koloniami i znoszenie ceł zewnętrznych - Wielka Brytania
- liberalna polityka wymuszona na Chinach i Japonii
- 1860 - traktat Cobdena-Chevaliera - obniżenie taryf celnych między UK i Francją, klauzura największego uprzywilejowania
- fala traktatów w Europie - strefa wolnego handlu, obniżenie stawek celnych
- największym beneficjentem UK
- zwrot neoprotekcjonistyczny - 1878 - Rosja, potem Niemcy, Francja i inni
Zakres liberalizacji polityki gospodarczej
Liberalizacja objęła większość Europy, ale tylko chwilowo. Później zaszły zmiany protekcjonistyczne w gospodarce zewnętrznej, ale liberalizm pozostał w gospodarce wewnętrznej.
- Dlaczego “kapitalizm wolnokonkurencyjny” to kontrowersyjne pojęcie? [4]
- w praktyce taki rodzaj kapitalizmu prowadzi do koncentracji kapitału i ograniczenia konkurencji
- brak ochrony konsumentów pozwala na nadużycia
- pogłębienie nierówności społecznych
- w praktyce państwa ingerują w gospodarkę w sprawach monopoli
Dlaczego dopiero po rewolucji przemysłowej zaczęły pojawiać się cykle koniunkturalne? Na czym polegają? [1 + 2 + 1]
- wcześniej zmiany nie były regularne ani krótkookresowe, zazwyczaj były powodowane, wojnami, plagami, nieurodzajami
- pojawiła się możliwość nadprodukcji, co we wcześniejszej regulowanej gospodarce było prawie niemożliwe
- obecnie nadmiar może obejmować o wiele szerszy obszar
- w modelu klasycznym wzrasta produkcja i ceny podczas fazy wzrostowej, podczas fazy spadkowej odwrotnie (z pominięciem inflacji w czasie kryzysu materialnego)
Rozwój cykli koniunkturalnych i pierwsze kryzysy ogólnogospodarcze. [5]
- na początku większość zjawisk dotyczyła głównie UK
- najpierw kryzysy branżowe, potem przemysłowe, potem ogólnogospodarcze
- 1857 -pierwszy ogólnogospodarczy kryzys
- 1873 - The Great Depression - szczególnie trudny kryzys, stał się motywatorem do działań protekcjonistycznych i interwnencjonistycznych
- wcześniej z krysysów wychodziło się samoczynnie, co przyspieszyło drugą rewolucję przemysłową i procesy monopolizacji
- Jakie było znaczenie kryzysu 1873? [4]
- zmiany w polityce handlowej - powrót do protekcjonizmu
- przejście z kapitalizmu wolnorynkowego do monopolistycznego
- reformy finansowe
- impuls dla pierwszych ruchów związkowych i wprowadzania zabezpieczeń społecznych i ochrony pracowników
