WIKA W1 KOMPAN Flashcards
Teoryang Masistemang balangkas ng sinasalitang tunogng pinuli at isinasaayos sa parang arbitraryo
Henry Gleason
2007 Teoryang parang hininga ang wika. Upang makamtan ang bawat pangangailangan natin
Bienvenido Lumbera
2003 Teoryang sumasalamin sa mga mithiib, lunggati, pangarap, damdamin, kaisipan o saloobin, pilosopiya, kaalaman at karunungan….
Alfonso 0. Santiago
1996 Teoryang nagsasabi na ang wika ang nasisilbing pangkalahatang pagkakilanlan ng mamayan dahil ang wika ang impukan-hanguan at daluyan ng kultura
Salazar
may sinusunod na balangkas
Wikang masistema
napagkasunduan ng isang lipon ng tao na siyang gagamitin sa aspektong pang-edukasyon, pangkabuhayan, pang-ekonomiya at iba pa
Arbitraryo
isang paraan upang magkaroon ng komunikasyon sa pagitan ng tumatanggap at naghahatid ng mensahe
Sinsusulat at isinusulat
daluyan ito ng buhay at sumasalamin sa kulturang tinataglay ng isang lugar.
Nakabuhol sa kultura
nagbabago ang wika batay sa pangangailangan ng panahon.
Dinamiko
may abilidad itong bumuo ng walang hanggang pangungusap batay sa kung ano ang mensaheng ninanais na ipahayag. Nagagamit sa pagbuo at paglika ng iba’t ibang sulatin gaya ng panitikan at diskurso.
Malikhain
Mga katangian ng wika
Tunog, masistema, arbitraryo, sinasalita at isinusulat, nakabuhol sa kultura, dinamako at malikhain
Tatlong wika
Wikang pambansa, wikang opisyal at wikang panturo
Ito ang ginagamit ng mas malaking porsyento ng mamamayan sa isang bansa.
Wikang Pambansa
Lingua Franca
Wikang Pambansa
Ang kongreso ay dapat gumawa ng hakbang
tungo sa pagkakaroon ng isang pambansang wika na ibabatay sa mga umiiral na katutubong wika.
Artikulo XIII, Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng 1935
“tunay na bigkis ng pambansang
pagkakaisa ay nangangailangan ng isang pangkalahatang wikang nakabatay sa isa sa mga
katutubong wika o diyalektong ginagamit ng sambayanan’’
Pang. Manuel L. Quezon na ang “tunay na bigkis ng
ay may
mandatong pumili ng katutubong wikang gagamiting batayan para sa ebolusyon at adapsiyon ng
Pambansang Wika ng Pilipinas
Komonwelt blg 184
Surian ng Wikang Pambansa o SWP
Sa Bisa ng Batas Komonwelt Blg. 184
naging batayan ng wikang pambansa noong Ika-9 ng Nobyembre na
pinagtibay ng
Tagalog, Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na ipinatupad noong 1937.
naiatas na kailanman ay
tutukuyin ang pambansang Wika sa pamamagitan ng salitang Pilipino sa ilalim ng
kalihim ng Edukasyon na si Jose E. Romero, Kautusang
Pangkagawaran Blg. 7, s. 1959.
nagtakda naman sa Batasang Pambansa ng paggawa ng mga hakbang
tungo sa paglinang at pormal na adapsiyon ng isang panlahat na wika na tatawaging Filipino.
Art XV seksyon 3 Saligang Batas ng 1973
Ang Pambansang Asemblea ay nagtakda ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal
na pagpapatibay ng panlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino.
Artikulo XV, Seksiyon 3 ng
Saligang Batas:
FILIPINO habang nililinang, pinagyayabong at pagyayamanin sa salig ng mga umiiral na Wika
ng Pilipinas.
Art. XIV, Sek. 6 ng Saligang Batas ng 1987
wikang itinalaga ng tiyak na institusyon para maging wika ng opisyal na
pakikipagtalastasan o pakikipagtransaksyon. Ito ang wikang ginagamit sa korespondiya o sangay ng
pamahalaan.
Wikang Opisyal
nag-aatas sa kawanihan, ahensya, kagawaran na gumawa
ng hakbang para sa layuning magamit ang wikang Filipino sa opisyal na transaksyon, komunikasyon at
korespondiya.
ATAS Tagapagpaganap Blg. 335, s. 1988
hanggang walang itinatadha ang batas, INGLES at PILIPINO
ay magpapatuloy na mga opisyal na wika
Art. XV, Sek. 3 ng Saligang Batas ng 1973-
Ang opisyal na wika ng Pilipinas ay FILIPINO at hangga't
walang itinatadhana ang batas, maging ang INGLES
Art. XIV, Sek. 7 ng Saligang Batas ng 1987 -
pagsasagawa ng hakbang tungo sa paggamit ng Filipino bilang midyum ng
opisyal na komunikasyon at wika ng pagtuturo sa sistemang edukasyon.
Art. XIV, Sek. 6 ng
Saligang Batas ng 1987
ng kaalamang dapat
matutuhan sa klase.
WIKANG PANTURO
nagtatakda ng pagtuturo ng pambansang wika sa lahat ng pampubliko
at pribadong paaralan sa bansa.
Ika-12 ng Abril 1940 sa bisa ng kautusang
tagapagpaganap Blg. 263
Simula Hunyo 19,1940 ituturo ang pambansang
wika nilang regular at kakailanganing kurso sa paaralan.
Sirkular Blg. 26,s. 1940 ng Bureau of Education
Gintong Panahon ng Wika at Panitikang Filipino dahil sa pagtataguyod dito ng
mga Hapon na nagsulong ng pagtakilik sa sariling kultura
Panahon ng Hapon
limang pangunahing wila at diyalekto
- Waray
- Iloko
- Tagalog
- Cebuano
- Hiligaynon