Werkingsmechanisme van ACTH en cortisol, steroidbiosynthese Flashcards
bijnier
bestaat uit medulla en schors, 3 cm groot en omringd door vet
medulla: basofiel gekleurt–> productie catecholamines
schors: eosinofiel gekleurt–> productie (nor)epifrine gereguleerd door sympaticus
zona glomerulosa (buisvormig)= aldosteron (mineralcorticoid) regulatie door Ang 2 en K
zona fasiculata (paaltjes)= cortisol (glucocorticoid) regulatie door ACTH
zona reticulatis (netwerk)= DHEA (voorloper testosteron) (androgeen)regulatie door ACTH
biosynthese van bijniersteroiden
cholesterol vormt de bouwsteen voor steroidhormonen
enzymen die omzetting doen liggen in mito’s of gladwandig ER
cholesterol wordt in lever gemaakt–> via LDL naar bijnier
via LDL receptor naar binnen in nier
80% van cholesterol wordt gebruikt voor hormoonsynthese en komt uit circulatie
20% maakt de cel zelf maken uit acetyl-CoA
StAR en cholesterol transport
stAR eiwit bindt aan cholesterol en transporteerd het van buitenste mito membraan naar de binnenste membraan
als mutaties in dit molecuul–> weinig hormoonaanmaak
in mito is eerste stap de binding aan cytochroom P450 enzym en dit haalt een zijketen van cholesterol al
dit is de snelheidsbepalende stap en dit enzym wordt sterkt gereguleerd door ACTH
zone specifieke bijnierhormoon aanmaak
in de verschillende lagen van de schors komen andere enzymen tot uiting, hierdoor kunnen uit cholesterol verschillende hormonen ontstaan
glomerulosa: CYP11B2 is laatste enzym voor aldosteron aanmaak
GEEN cyp17
fasiculata: CYP17 en CYP11B1 –> cortisol
reticularis: CYP17 en cofactor B5–> DHEA productie
ACTH kan alles stimuleren, omdat glomerulosa geen CYP17 receptor heeft kan hier geen cortisol productie plaatsvinden
cortisol (regelmechanisme cellulair niveau)
CRH bindt aan CRH-receptor–> secund messenger–> cAMP–> PKA–> Ca cel in–> ACTH afgifte aan bloedbaan–> bijnier–> schors geeft cortisol af
ACTH bindt aan melanocortin-2-receptor–> cAMP–> PKA–> activiteit cyt P450 omhoog en synthese andere enzymen gestimuleerd
regulatie cortisol afgifte
cortisol is glucocorticoid–> beinvloed glucose, eiwit en vet metabolisme=
remming eiwit synthese in weefsels
stimulering gebruik van vetzuren als energiebron en verlaging gebruik glucose
stimulering gluconeogenese
wordt afgegeven bij ACTH, stress (verwonding, ziekte, lage T, langdurige emotionele stress, emotionele stimuli), biochemische stress (hypoglycemie)
in de circulatie voor 95% gebonden aan vnl CBG(cortisol bindend globumine) en albumine
vnl in de lever (reductie dubbele binding) en nier (oxidatie) gemetaboliseerd
zo los van eiwit en kan nu zn werk doen
Aldosteron
mineralocorticoid
reguleert concentratie Na en K–> nier houdt Na vast en scheidt K uit
reageert op veranderingen samenstelling plasma (extracellulair K) en is gekoppeld aan renine-ang systeem
regulatie door ACTH: klein beetje verhoging plasma [K] Ang2: juxtaglomerulaire cellen--> renine afgifte renine zet angiotensinogeen om in ang 1 ACE zet ang 1 om in ang 2 ang 2 stimuleert bijnier tot aldosteron afgifte
cortisol in nier
cortisol kan ook net als aldoseron aan de mineralcorticoid receptor binden
heeft zelf betere affiniteit daarvoor, daarom in de nier enzym HSD2 aanwezig wat cortisol omzet in cortison=inactief
om onbedoelde effecten te ovorkomen
Catecholamine synthese
in chromaffine cellen in merg
L-tyrosine–> L-dopa–> dopamine
in de granulae in bijniermergwordt dit omgezet tot noradrenaline (hier kan ook opslag)
in cytoplasma omgezet tot adrenaline door enzym PNMT
afgifte gereguleerd door sympatisch zenuwstelsel door angst, boos, stress, bloeding, hypoxie, hypoglyemie
