Het centrale zenuwstelsel en de endocriene organen Flashcards
endocrien systeem
naast het zenuwstelsel wat een netwerk van cellen is die via uitlopers contact maken heb je het endocrien systeem: hormonen geven signalen door via de bloedsomloop
hormonen
circuleren in bloed
werken op doelwitcellen op afstand
doelwitcellen reageren op hormonen waarvoor zij receptoren hebben
effect afhankelijk van geprogrammeerde respons vd doelwitcel
celcommunicatie:
endocrien
autocrien
paracrien
endocrien: hormoon wordt afgegeven aan bloed en bindt op receptor van doelwitcel en brengt daar een respons teweeg
paracrien: 2 cellen naast elkaar, 1 scheidt hormoon uit en via interstitiele ruimte komt het op doelwitcelreceptor
autocrien: cel scheidt hormoon uit en op dezelfde cel zit receptor voor dat hormoon (hiermee feedback leveren op zichzelf)
belangrijkste endocriene klieren
hypofyse (aangestuurd door hypothalamus via steel met elkaar verbonden) schildklier bijschildklier bijnieren testis ovarium pancreas
Hypothalamus
Bestaat uit neuronen met grote en kleine cellichamen.
grote cellichamen: hebben lange axonen en komen uit in de hypofyse achterkwab. Maken vasopressine en ocytocine aan. –> wordt afgegeven aan de bloedbaan
kleine cellichamen: korte axonen die releasing factors afgeven die afgite van hormonen in hypofyse voorkwab remmen/stimuleren
hypofyse
slechts 1 cm groot
voorkwab: klierstructuur met hormoonproducerende cellen
achterkwab: bloedvaatjes met uitlopers neuronen (van hypothalamus)
neurofilament kleur alleen achterkwab aan, door grote hoeveelheid neuronen
GH
50% vd hypofyse cellen
type cel: somatotroop
vanuit hypothalamus: geremd door somatostatine en gestimuleerd door GHRH
ghreline (uit maag) stimuleert hypofyse en hypothalamus
GH uit hypofyse stimuleert lever–> IGF-1 (zorgt voor groei botten en cellen) komt vrij
dit geeft weer nega feedback op hypothalamus en hypofyse
ACTH
20% van hypofyse voorkwab cellen
type cel: corticotroop
vanuit hypothalamus gestimuleerd door CRH (en vasopressine)
vasopressine omdat soms bij stress omdat er hormonen zijn die zowel cortisol en vasopressine stimuleren
dan ACTH wat de bijnier stimuleert tot afgifte cortisol en bijnierandrogenen
dit geeft weer nega feedback op hypothalamus en hypofyse
TSH
5% van hypofyse voorkwab cellen
type cel: thyrotroop
vanuit hypothalamus gestimuleerd door TRH
TSH stimuleert de schilklier tot afgifte schilldklierhormoon en T4
dit geeft weer nega feedback op hypothalamus en hypofyse
LH/FSH
10% van hypofyse voorkwab cellen
type cel: gonadotroop
vanuit hypothalamus gestimuleerd door GnRH
LH en FSH stimuleren testis en ovarium tot afgifte steroid hormonen (oestradiol, testosteron en progesteron) dit heeft weer nega feedback op hypothalamus en hypofyse
prolactine
15% van hypofyse voorkwab cellen
geremd door dopamine in hypofyse voorkwab
als geen rem dan komt prolactine vrij (bij zoogreflex)
hypofyse achterkwab hormonen
vasopressine: ADH–> stimuleert reabsorptie van water in de nier
oxytocine: baarmoeder bij contractie, borstklier bij zogen bij vrouw
en bij beide= gelukshormoon
hormoonafgifte GH, PRL, TSH en ACTH
hormoon afgifte heeft dag- nachtritme beinvloed door licht/donker
GH, PRL en TSH zijn in hoge concentraties aanwezig in de slaap en voor de rest minder
ACTH (en daarmee cortisol) is middernacht op zn laagst en sochtends op zn hoogst
voor meten hormonen altijd 24 uurs bepaling
bindende eiwitten
vnl steroidhormonen en schildklierhormonen zijn in de circulatie gebonden aan eiwitten, dan zijn ze inactief–> verminderde klaring/uitscheiding
pil: hoeveelheid bindende eiwitten neemt toe, dus hormoon neemt af–> lichaam gaat meer hormoon aanmaken door feedback mechanisme
dus door het veranderen van de concentratie van bindend eiwit verandert de totale, maar niet de vrije hormoonconcentratie
