Week 8 - De onrechtmatigheden in het voorbereidend onderzoek

Question 1

Er dient een duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen onrechtmatig en onbetrouwbaar bewijs. Wat is het verschil?

Answer 1

Onrechtmatig bewijs kan bijdragen aan de materiële waarheidsvinding maar is verkregen door middel van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek. Onbetrouwbaar bewijs draagt niet bij aan aan de materiële waarheidsvinding en kan hierom niet worden gebruikt voor het bewijs.

Question 2

Vroeger waren gevolgen van vormverzuimen niet wettelijk geregeld. Waarom was dit zo?

Answer 2

De wetgever vond dat het onderzoek ter terechtzitting moest gaan over de schuld van de verdachte. Wanneer de focus zou uitgaan naar het optreden van de politie, zou er te weinig aandacht zijn voor het vaststellen van de schuld.

Question 3

Waarom heeft de wetgever uiteindelijk besloten om vormverzuimen wel te sanctioneren?

Answer 3

Integriteitsperspectief: niet alleen de burger maar ook de overheid moet zich aan de regels houden.

Question 4

Welke argumenten waren er voor het sanctioneren van vormverzuimen?

Answer 4

1. Reparatie argument: wederrechtelijk verkregen voordeel wegnemen.
2. Demonstratie argument: sanctioneren maakt publiek duidelijk dat overheid zich aan regels moet houden.
3. Effectiviteitsargument: preventieve werking.
4. Rechtsontwikkeling: als geen consequenties aan vormverzuimen worden verbonden, wordt toetsing aan de regels overbodig.

Question 5

Welke argumenten waren er tegen het sanctioneren van vormverzuimen?

Answer 5

1. Het is niet in het belang van de waarheidsvinding.
2. De rechter heeft het onrechtmatig verkregen bewijs toch al gezien.
3. Strafrechter heeft niet taak om de rechtmatigheid en integriteit van het optreden van de politie te bewaken.

Question 6

Waar dient de rechter rekening mee te houden bij het oordelen over de sanctie van een vormverzuim?

Answer 6

Art. 359a lid 2 Sv
De rechter dient rekening te houden met het belang dat het geschonden voorschrift dient, de ernst van het verzuim en het nadeel dat daardoor wordt veroorzaakt.

Question 7

Aan welke algemene uitgangspunten dient voldaan te zijn voor toepassing van art. 359a Sv?

Answer 7

1. Het moet gaan om een onherstelbaar vormverzuim.
2. Het moet niet gaan om vormverzuimen die betrekking hebben op bevelen inzake toepassing van vrijheidsbenemende dwangmiddelen welke kunnen worden voorgelegd aan de RC.
3. Moet in het vooronderzoek zijn.
4. Het rechtsgevolg moet niet reeds uit de wet blijken.
5. Alleen sanctioneren als niet alleen met vaststelling van het vormverzuim kan volstaan.
6. Subsidiariteitsbeginsel.
7. Er moet nadeel zijn veroorzaakt.
8. Lid 2: belang van het voorschrift (relativiteitsvereiste), ernst van verzuim en nadeel.

Question 8

Welke specifieke uitgangspunten dient in elk geval aan getoetst te worden?

Answer 8

1. Strafvermindering
2. Bewijsuitsluiting
3. Niet ontvankelijkheid OM

Question 9

Welke voorwaarden dient aan voldaan te worden bij het uitgangspunt strafvermindering?

Answer 9

HR Afvoerpijp
1. Verdachte heeft nadeel ondervonden
2. Nadeel is veroorzaakt door verzuim
3. Nadeel is geschikt voor compensatie door strafvermindering
4. Strafvermindering is gerechtvaardigd in het licht van het geschonden voorschrift en de ernst van het verzuim

Question 10

Welke voorwaarden dient aan voldaan te worden bij het uitgangspunt bewijsuitsluiting?

Answer 10

HR Afvoerpijp
Bewijsuitsluiting kan alleen aan de orde komen als:
1. Het bewijsmateriaal door het verzuim is verkregen (causaal verband)
2. door de onrechtmatige bewijsvergaring een belangrijk voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden.

Question 11

Wanneer is er sprake van een schending van een belangrijk voorschrift of rechtsbeginsel?

Answer 11

HR Onbevoegde hulpofficier en HR Overzichtsarrest art. 359a Sv
1. In gevallen waarin bewijsuitsluiting noodzakelijk is met het oog op het garanderen van het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)
2. Gevallen waarin sprake is van een vormverzuim waarbij het recht van de verdachte op een eerlijk proces niet aan de orde is, maar waarbij het gaat om de schending van een ander strafvorderlijk voorschrift of rechtsbeginsel.

Question 11

Welke voorwaarden dient aan voldaan te worden bij het uitgangspunt niet ontvankelijkheid OM?

Answer 11

HR Afvoerpijp en HR Overzichtsarrest art. 359a Sv
Dit is alleen mogelijk wanneer door onrechtmatig handelen sprake is van een “onherstelbare inbreuk op het recht op een eerlijk proces die niet op een aan de eisen van een behoorlijke en effectieve verdediging beantwoordende wijze is of kan worden gecompenseerd.”