Week 6 - De tenlastelegging: grondslag- en interpretatiekwesties

Question 1

Welke functies heeft de tenlastelegging?

Answer 1

1. Aanduiden en oproepen van de verdachte
2. Informeren
3. Beschuldigen

Question 2

Aan welke vereisten dient de dagvaarding te voldoen?

Answer 2

Art. 261 Sv
1. Een opgave van het feit dat ten laste wordt gelegd
2. Vermelding omstreeks welke tijd en waar ter plaatse het begaan zou zijn
3. De wettelijke voorschriften

Question 3

De eerste vraag die de rechter dient te beantwoorden is of de dagvaarding niet is. Op welke vormen kan de dagvaarding nietig zijn? Leg uit wat de vormen inhouden.

Answer 3

1. Externe nietigheid. Er zijn problemen met betrekking tot de oproeping van de verdachte en deze is hierdoor niet op komen dagen.
2. Interne nietigheid. Er zijn problemen met betrekking tot de eisen van art. 261 Sv.

Question 4

Welke rol speelt de tenlastelegging voor de rechter?

Answer 4

De rechter mag alleen uitspraak doen over tenlastegelegde feiten. Hierbij is de rechter in beginsel gebonden aan de letterlijke bewoordingen. Al hetgeen de rechter niet bewezen kan verklaren in de tenlastelegging streept hij door.

Question 5

Waar dient de officier van justitie rekening mee te houden bij het formuleren van de tenlastelegging?

Answer 5

De tenlastelegging dient voldoende feitelijk en voldoende juridisch te zijn.

Question 6

Mogen termen van de delictsomschrijving direct ontleend worden aan de tenlastelegging?

Answer 6

Sommige termen mogen wel letterlijk overgenomen worden, andere niet. Korte kwalificaties mogen in de tenlastelegging opgenomen worden, maar alleen met toevoeging van verfeitelijking.

Question 7

Welke soorten tenlasteleggingingen kennen we?

Answer 7

1. Enkelvoudige tenlastelegging
2. Samengestelde tenlastelegging

Question 8

Welke vormen van samengestelde tenlasteleggingen kennen we?

Answer 8

1. Cumulatieve tenlastelegging (in elkaar verwerkt)
2. Primair/subsidiair tenlastelegging
3. Alternatieve tenlastelegging (de rechter mag kiezen en is niet gebonden aan een volgorde)

Question 9

Wat houdt de grondslagleer in?

Answer 9

Uit de grondslagleer volgt dat de tenlastelegging de grondslag is voor de strafzaak.

Question 10

Wat is grondslagverlating?

Answer 10

Hier is sprake van wanneer de feitenrechter op ontoelaatbare wijze afwijkt van de tenlastelegging.

Question 11

Welke problemen brengen de grondslagleer met zich mee?

Answer 11

• Doordat de tenlastelegging de grondslag is van de strafzaak, worden de tenlasteleggingen onleesbaar en te complex.
• Doordat de tenlastelegging de grondslag vormt voor de strafzaak, kan een tekortkoming hierin leiden tot een onwenselijke vrijspraak of OVAR.

Question 12

De grondslagleer bestaat uit twee juridische criteria en twee feitelijke criteria. Wat is het eerste juridische criterium?

Answer 12

Onderdelen, die de tenlastelegging kennelijk beperken tot een bepaald delict zijn essentieel. Bij een op één bepaald delict gerichte tenlastelegging mag de rechter niet door vrijspraak van een bestanddeel van dat strafbare feit tot een bewezenverklaring komen, die een andersoortig delict oplevert.

Question 13

De grondslagleer bestaat uit twee juridische criteria en twee feitelijke criteria. Wat is het tweede juridische criterium?

Answer 13

Wanneer de officier van justitie één van de elementen van een strafbaar feit in zijn tenlastelegging verwerkt, dan wordt dit element als essentieel aangemerkt.

Question 14

De grondslagleer bestaat uit twee juridische criteria en twee feitelijke criteria. Wat is het eerste feitelijke criterium?

Answer 14

Wanneer de tijd of de plaats van het gestelde feit door een bepaald onderdeel van de tenlastelegging nader wordt aangegeven en beperkt, dan is dat onderdeel onmisbaar.

Question 15

De grondslagleer bestaat uit twee juridische criteria en twee feitelijke criteria. Wat is het tweede feitelijke criterium?

Answer 15

Als een onderdeel van de tenlastelegging niet kan worden bewezen omdat wat er de feitelijke toedracht betreft wezenlijk iets anders blijkt te zijn gebeurd dan is tenlastegelegd, dan is dat onderdeel essentieel.

Question 16

Is de rechter bevoegd om de tenlastelegging te wijzigen?

Answer 16

Indien het gaat om een kennelijke schrijffout is de rechter bevoegd om deze aan te passen.

Question 17

Wordt de verdachte altijd vrijgesproken wanneer de rechter een bepaald deel van de tenlastelegging niet bewezen kan verklaren?

Answer 17

Nee. De rechter kan tot een minder zware kwalificatie komen bepaalde onderdelen van de tenlastelegging weg te strepen. Dit wordt partiële vrijspraak of gedeeltelijke bewezenverklaring genoemd.

Question 18

Noem vier niet essentiële onderdelen van de tenlastelegging.

Answer 18

1. Nevenschikkingen
2. Bijkomstige specificatie
3. Niet limitatieve opsommingen van gedragingen die tot gevolgen hebben geleid
4. Van meer neer minder (€ 200 bewezen verklaren in plaats van de tenlastegelegde € 250 is toegestaan.)

Question 19

Welke rol spelen nevenschikkingen in de tenlastelegging?

Answer 19

Nevenschikkingen bieden de rechter een keuzemogelijkheid. Deze herken je aan woorden als en/of, als/dan of althans.

Question 20

Wat is de essentie van het arrest HR Brasserskade

Answer 20

Grondslagverlating
Verdachte wordt tenlastegelegd dat hij tegen een boom in de linkerberm was gereden. Dit bleek een andere berm te zijn. De feitenrechter maakte hiervan dat de verdachte tegen een boom in de berm aan was gereden. Volgens de verdediging was hier sprake van grondslagverlating.

De Hoge Raad overweegt dat, indien de feitelijke toedracht van het tenlastegelegde sterk verandert door de aanpassing van tenlastelegging door de rechter, er sprake is van grondslagverlating.

Question 21

Wat is de essentie van het arrest HR Boom te Echt?

Answer 21

Grondslagverlating
Verdachte rijdt onder invloed van alcohol en vliegt uit de bocht. Hierbij knalt hij tegen een boom aan waarbij iemand komt te overlijden. In de tenlastelegging stond “voor hem links”. In de bewezenverklaring wordt dit weggelaten, aangezien de boom rechts stond van de verdachte.

Indien de grondslag in de tenlastelegging en de bewezenverklaring anders omschreven zijn, maar waaronder hetzelfde begrepen zou kunnen worden, dan staat dit niet in de weg van de bewezenverklaring volgens de Hoge Raad.

Question 22

Wat is de essentie van het arrest HR Misslag?

Answer 22

Wijziging
Verdachte is tenlastegelegd ‘op of omstreeks 15 juni 2005’ een feit te hebben gepleegd. In de bewezenverklaring heeft de rechter dit gewijzigd in ‘16 september 2005’. Volgens de verdediging had de rechter dit niet mogen wijzigen.

Volgens de Hoge Raad ligt het op de weg van de rechter om in de tekst van een tenlastelegging voorkomende misslagen te verbeteren, indien de verdachte hierbij niet in zijn verdediging wordt geschaad. Zo’n verbetering is geen wijziging in de zin van art. 313 Sv, maar slechts een vaststelling van de juiste inhoud van de tenlastelegging.

Question 23

Wat is de essentie van het arrest HR Diefstal of verduistering?

Answer 23

Keuzemogelijkheid
Verdachte wordt tenlastegelegd het plegen van “diefstal dan wel gekwalificeerde verduistering”. Volgens het Hof is het niet mogelijk om vast te stellen welke van deze twee feiten gepleegd zijn. Hierom achten zij de “diefstal en/of verduistering …” bewezen verklaard.

De Hoge Raad oordeelt hier als volgt over: wanneer de officier van justitie de rechtbank in de tenlastelegging een keuze geeft, dan mag het maken van de keuze niet achterwege gelaten worden. Wanneer dat niet gedaan wordt, wordt er niet op grondslag van de tenlastelegging beslist.

Question 24

Wat is de essentie van het arrest HR Kwekerij?

Answer 24

Grondslagverlating
Verdachte had in zijn woning een hennepkwekerij. In de tenlastelegging stond een andere straatnaam opgenomen. Het Hof besloot de verkeerde straataanduiding weg te strepen en achtte het restant (“… te Rotterdam …”) voldoende. Volgens de verdediging was hier sprake van grondslagverlating.

De Hoge Raad oordeelt dat het vrijspreken van een bepaalde plaatsnaam niet leidt tot grondslagverlating indien bij de verdachte geen twijfel bestaat over waar hij het feit gepleegd zou hebben.