Week 10 Flashcards
Wanneer is het zinvol om borsten te amputeren?
BRCA-1
wat is tamoxifen?
gericht medicament bij borstkanker dat omgezet wordt naar endoxifen om actief te zijn.
Hoe goed dit gaat verschilt per persoon
Wat is Therapeutic drug monitoring? (TDM)
in bloedbaan concentratie medicament/ actieve metaboliet meten (om te kijken of het gaat om omzetting of resistentie)
wat kan zorgen voor het minder goed werken van tamoxifen?
kurkuma en piperine –> lagere concentratie endoxifen
wat is een primair mamma carcinoom?
- niet op afstand uitgezaaid
- behandeling in opzet curatief
- behandeling door chirurg en meestal ook oncoloog en radiotherapeut
Wat zijn kenmerken van een gemetastaseer mamma carcinoom?
- op afstand aantoonbare metastasen
- palliatieve behandeling (levenesverlengend)
- niet meer te genezen
- behandelen door oncoloog, soms radiotherapeut voor bereigde plekken of pijnlijke botmetastasen. Zelden chirurg
Wat zijn lokale metastasen die dus nog te genezen zijn?
- oksel
- boven en onder clavicula
- borstbeen
welke hematogene metastasen komen vaak voor bij borstkanker?
- lever
- long
- botten
welke hematogene metastasen kunnen ook voorkomen bij borstkanker?
- hersenen
- longholte (pleuritis carcinomatosa)
- buikholte (peritonitis carcinomatosa)
- ovarium (krukenberg tumor)
wat zijn micrometastasen?
niet aantoonbare borstkankercellen
wat zijn risicofactoren voor borstkanker bij mannen?
- obesitas
- testiculaire afwijkingen
- hypofyse adenoom
- bestraling op thorax wand
- etniciteit
waardoor neemt de incidentie van borstkanker toe?
- screening
- vergrijzing
- stage migration (eerder oppikken)
waardoor neemt sterfte borstkanker af?
- stage migration
- screening
- behandelmetoden
wat zijn kleine risicofactoren bij borstkanker?
- late menopauze
- late leeftijd eerste kind >35
- hormonale substitutie therapie
- OAC (pil)
- BMI > 35
- veel inspanning –> MINDER
wat zijn grote risicofactoren van borstkanker?
- toegenome leeftijd > 45
- mutatie BRCA
- geografiscch: noord america/ noord europa
- dicht klierweefsel
- atypische benigne proliferatie borstklierafwijkingen
- bestraling mediastinum in vg
- eerder mammacarcinoom in vg
Welke vormen van borstkanker komen hoe vaak voor?
- 80% sporadisch
- 10% familiair –> 2 a 3 keer hoger risico, zij hebben screeningsprogramma op jongere leeftijd
- 10% heridaitair bij BRCA ook verhoogde kans op ovarium carcinoom
Wanneer kan je denken aan een erfelijke vorm van borstkanker?
- familiair voorkomen
- jonge leeftijd bij diagnose
- meerdere keren borstkanker bij 1 persoon
- man met borstkanker
- bepaalde combinaties van soorten kanker: BRCA 1en 2
welke klachten komen voor bij borstkanker?
- palpabele afwijking in mamma
- ingetrokken tepel
- inflammatie van de mamma, ulceratieve afwijkingen
- pijn heel zelden
waar let je op bij LO?
- huidafwijkingen en tepel intrekking
- palpatie: grote, glad/ irregulair en mobiel/ fixatie
- palpatie oxels
Wat zijn kenmerken van mammografie bij borstkanker?
- werkt goed maar best pijnlijk
- goed te vergelijken met evt eerder
mammografie - goude standaard voor screening
- kan in 2 richtingen: zijkant en bovenkant
- solide knobbel en aanwezigheid kalkspatjes goed te zien
wat zijn kenmerken voor echo in borstkanker?
- net geschikt voor screenen
- wel geschikt voor onderzoek
- voor stagering oksel –> meteen biopt bij rare klier
wanneer doe je een MRI bij borstkanker?
- als je er niet helemaal uit komt
- leasie die je niet precies weet hoe het er uit ziet
- bij lobulair carcinoom –> minder goed op mammagrafie
- hoog risico patienten
- nadeel: fout positieve bevindingen
wanneer maak je een FDG PET-CT?
- T4 mammacar
- lymfeklier metastasen
- recidief mammacar
- klinische verdenking metastasen: bv rugklachten
Hoe doen we TNM classificatie voor mammacar?
- Tis: tumor in situ
- T1 tumor < 2cm
- T2 tumor >2 <5 cm
- T3 tumor > 5 cm
- T4 ingroei huid of thoraxwand
- n0 geen aangedane lymfeklieren
- n1 pathalogische beweegelijke regionale klieren
- n2 gefixeerde regionale klieren
- n3 ipsilaterale mammariainterna klieren
- m0 geen mestatsen op afstand
- m1 afstandmetastasen
Waar is het afhankelijk van of chirurgie wel of niet samen gaat met systemische en/ of radiotherapie?
- keuze wel/ niet bostsparende chirurgie
- TNM
- overige tumorkenmerken: receptoren ( ER, PR en Her2Neu) en mate van agressieviteit –> gradering (1-3) en lymfangioinvasie ja/ nee
uit welke 2 lagen bestaat de acinus?
- binnenkant = luminale cellen –> secretoire eigenschappen
- buiten = myoepitheelcellen: contractiele eigenschappen deze zijn afwezig bij borstakanker
wat is een Phyllodes tumor?
zeldzame fibro- epitheliale tumor
hij is scherp omschreven
groeit relatief snel
hetrogene prognose, afhankelijk van subtype (benigne, bordeline en maligne)
metastase zijn zeldzaam
Welke borstoperaties zijn er?
- borstsparende operatie : MST/ lymbectomie (wordt altijd gevolgd door vestraling om kans op recidief te verkleinen
- borstamputatie: ablatio/ masectomie
welke okseloperaties zijn er?
- sentinel node
- okselkliertoilet –> OKT/ OKD
wat is een GRM?
gemodificeerde radicale mastectomie: borstampuptaie + OKT
wanneer kan een MST niet?
- grote tumor in kleine borst
- patient in verleden bestraald —> kan niet nog een keer bestraald worden
- meedere kwandranten in borsttumor/ DCIS
wat zijn voordelen van I125?
- puntbron
- halfwaarde tijd van 60 dagen
- kan ook in kliermetastasen
- veel preciezer opereren11
Wat is de morbiditeit van een okselklier toilet?
- seroom
- lymfoedeem arm
- sensibiliteitsstoornis
- krachtverlies
- bewegingsbeperking schouder
Welke radiotherapie kunnen we doen?
- mamma: bij mst
- thoraxwand: grote tumor met slechte kenmerken
- locoregionaal: bij > 3 lymfekliermetastasen
wat zijn redenen voor oncoplastische chirurgie?
- borstsparend praktisch mogelijk maken bij patienten die ander ablatio moeten
- kans op slecht esthetisch resultaat te minimaliseren
- radicale opereren
Wat zijn contraindicaties voor oncoplastische chirurgie?
- hoge kans op irradicale resectie
- T4 tumor
- multicentrisch mammacar
- microcalcificaties door hele mamma
- inflammatoir carcinoom
wat zijn voor en nadelen van prothese reconstructie?
voordeel
- relatief eenvoudig
- korte ok-duur
- geen extra littekens
- geen desastreuze complicaties
nadeel
- 2 ingrepen
- minder natuurlijk
- kans kapselcontractuur
- kans malpositie
- niet na RT
- vaak revisie nodig
wat zijn voor en nadelen latissimus dorsi?
voordelen
- gemiddelijk moeiijk
- goed doorbloed weefsel
- introductie huid
- natuurlijk’
- kan ook na RT
- geen desastreuze complicatie
nadelen
- opoffering LD
- draiien pt perop
- extra litteken
- seroom rug
- 2 ingrepen
- kans kapselcontractuur
- prothesemalpositie
wat zijn voor en nadelen van een DIEP?
voordelen
- volledig lichaamseigen
- introductie huid en volume
- natuurlijk aspect
- ook na RT
- 1 ingreep
- buikwandcorrrectie
- kan tertiair
nadelen
- technisch complex
- lange ok
- kans op grote complicaties
- verschillende contra indicaties
- extra littekens
wat zijn voordelen van direct vs secundaire reconstructie?
voordelen
- minder operaties nodig
- cosmetisch resulaat fraaier
- psychisch voordelen
nadelen
- patiente moet snel beslissen
- planning
- niet geschikt bij grotere kans op RT
- meer kans op complicaties
Hoe wordt na MST bestraald?
hypofractionering: 15 x 2,67 Gy of 5 x 5,2 Gy
wat is een boosterbestraling en wanneer wordt het gedaan?
extra bestraling op het lumbectomie gebied
- clinical target volume met clips bepalen
- altijd gedaan bij vrouwen < 2 en bv graad 3
- 5 x 2,67 Gy extra
wanneer wordt partiele bestraling gedaan?
onder 50 sws niet en niet bij graad 3 of groter dan 2 cm of lymfeklier metastasen
5 x 5,2 Gy
wat zijn acute bijwerkingen van bestralingstraject?
huid
- erytheem, hyperpigmentatie
- droge desquamatie
- natte desquamatie
- pijn
subcutane weefsels:
oedeem
wat zijn lange bijwerkingen van bestraling?
- na 6 maanden na radiotherapie
- huid: atrofie, hyperpigmentatie en telangiactasien
- subcutane weefsels: fibrotisering
- lymfoedeem arm na okselklier toilet en bestraling klierstations
- functieverlies melkproductie
- ribfractuur
wat is de behandeling als er afstandsmetastasen ontstaan?
alleen pallatief, dit is met name systemisch en niet meer lokaal
welke 4 suptypen borstkanker zijn er?
- HR+, Her-: wel ER/PR rec, geen Her2 rec, anti HTx werkt wel, anti Her2Tx werkt niet
- HR+, Her2+: wel ER/PR rec, wel Her2 rec, Anti- HTx werkt, anti Her2Tx werkt
- HR-, HER+: geen ER/PR rec, wel Her 2 rec, Anti HTx werkt niet, anti Her2Tx werkt wel
- HR-, HER-: geen ER/PR rec, geen Her 2 rec, Anti HTx werkt niet, anti Her2Tx werkt ook niet
Hoe kan de je prognose verbeteren?
- vroege detectie (screening) –> lager TNM stadium
- verbetering behandlingsmogelijkheden
–> elimineren micrometastasen mbv lokale en systemische therapei
Wat is essentieel voor overleven en hoe zorgen we hier voor?
voorkomen afstandsmetastasen
–> optimaliseren systemische therapie
Wat zijn prognostische factoren?
heb je iets wel of niet –> geeft verschil in prognoseq
Wat zijn predictieve factoren
kans dat de therapie aanslaat
–> kijken of iets wel of geen predictieve factor is met een groei die wel en niet behandeld is
Hoe willen we overbehandeling verbeteren?
- nieuwe predictieve factoren
- optimaliseren prognostische factoren
Wat zijn klachten die je kan hebben door metastasen?
- moe, malaise –> algemeen
- pijn –> bot metastasen
- dyspneu –> longmetastasen
- bloedingen, ontstekingen –> huidmetastasen (zeldzaam)
- slechte eetlust, vol gevoel –> lever metastasen
- hoofdpijn, insult –> hersenmetastasen
waarom lijken afstandsmetastasen vroeg detecteren eigenlijk niet te helpen?
geen behandelwinst alleen ziekte verlies –> eerdere diagnose
wat is een oligometastatische ziekte?
beperkt op aafstand uitgezaaide ziekte
als je hier vroeg bij bent is het deels te genezen.
zijn max 3 metastasen in max 2 verschillende plaatsen
je kan ze aggressief lokaal behandelen
Welke mamma ziekten kan je behandelen met curatieve intentie
- lokaal zonder afstandmetastasen
- locoregionaal zonder afstands metastasen
- oligo metatstatisch?
Wat zijn prognotsiche factoren als er metastasen zijn?
- leeftijd: + > 70 - < 5
- metaplastisch: - en mucineus +
- ziektevrij interval > 5 jaar + en < 2 jaar -
- oestrogeen receptor pos > 10% +
- tripple negatief BrC: ER/PR/Her2 neg
- Her 2 receptor: pos (+ of amplicicatie) –> dan doe je het waarscheinlijk slechter als je het alleen prognostische bekijkt maar door goede behandeling is het eigenlijk beter
Waarom geven we HT voor de chemo?
- even effectief als chemo
–> soms effectiever omdat het langzaamgroeiende tumoren zijn - werkt vaak langer dan chemo
- meesetal minder bijwerkingen MAAR niet zonder
- steeds delende tumoren kunnen steeds nieuwe fouten ontwikkelen en daarmee ER verliezen
–> slecht reageren: is het nog wel hormoon gevoelig?
Waarom geven we eerst systemische therapie en dan borst?
- afstanden daar via bloed of lymfebaan anders kunnen deze plekken dus doorgroeien
- zelden oligometastatisch
- zelden alleen lokaal progressie
waardoor wordt oestrogeen geproduceerd?
- premenopauzaal door eierstokken
- postmenopauzaal door bijnieren met aromatase
wat kan oestrogenen stoppen?
- LHRH agonist
- overalectomie
- tomoxifen
- aromatase remmers
Hoe werkt tamoxifen?
bindt aan oestrogeen receptor en dan kan oestrogeen niet meer binden
–> er is wel competitie dus je wil tamoxifen geven als oestrogeen laag is dus doe je het samen met LHRH agonist
wat zou er geveuren bij aromatase remmers zonder menopauze?
meer oestrogeen aanmaak van de eierstokken
Hoe kan resistentie ontstaan bij HT?
- verminderde compliance (niet slikken)
- comedicatie (SSRI bij tamoxifen)
- slecht metaboliser
- opregulatie alternatieve pathways
- verlies ER/PR receptor expressie
wat zijn HT bijwerkingen bij mammacarcinoom?
- climacteriele klachten (wat je ook in menopauze krijgt)
- door selectieve oestrogeen receptor modulator veneuze trombose, en uterusproliferatie
- door aromatase remmers: gewirchtsklachten, haaruitval en bottontkalking ook vermannelijken
- door progestativa: gewichtstoename, oedeem, trombose, acne, hoofdpijn
- door GnRH- agonsit: climacteriele klachten
wat zijn veel voorkomende bijwerkingen van chemotherapie?
- misselijkheid, braken
- haaruitval
- beenmergremming (kortduren)
- slijmvliestoxiciteit –> pijn mond, bloed mond etc
- mestruatiestoornissen door uitval van eierstokken
- vermoeidhied
wat zijn zeldzamere klachten van chemo?
- zenuwbaantoxiciteit (taxanen) –> hierbij stoppen
- huid- en nageltoxiciteit (taxanen)
- pompfunctiestoonis van het hart (anthracyclines)
- vochtretentie (taxanen)
Wat doe je bij tripe negatieve borstkanker altijd?
ondertussen klinisch onderzoek inzetten want 20% TNBC heeft BRCA 1 / 2 mutatie
Wat doet capecitabine?
verbeterd overal survival na non- pCR bij TNBC
wat is het verschil tussen carboplatin en docetaxel in werking?
werken bij gemetstaseerd BC evengoed alleen doet carcoplatin het veel beter bij een BRCA 1/ 2 mutatie
wat doet een PARPi?
enkelstrengs DNA kan niet repareren dus worden dubbelstrengs breuken
wat doet platinum?
geeft direct dubbelstrengs breuken
Wat doet functioneel HR?
zort voor reparatie na dubbelstrengsbreuk in normale cellen maar niet bij BRCA deficiente tumoren
waarmee krijgen we ‘personalized medicine’?
- microscopische pathologie (HE en antilichamen)
- moleculaire pathologie (biomarkers –. mutaties)
- nieuwe technologie (genomics en proteomics) –> nieuwe biomarkers vinden
voordelen:
- snel
- makkelijk te standaardiseren
nadeel:
- uitkomsten moeilijk te interpreteren
daarom nu ook bezig met functionele testen
Wat zijn voor en nadelen van functionele testen waarmee we kijken wat tumoren wel en niet kunnen?
voordeel: je test wat je wil weten
nadeel: ingewikkeld en alleen nog experimenteel
welke funcitonele testen zijn er?
- kanker cellijnen
- tumor organoiden
- PDX
- tumorplakjes
wat doe je bij knakercellijnen?
tumor uit patient en dan clelen isoleren en groeien in kweekmedium
–> goed voor onderzoek en screening nieuwe medicatie
wat zijn voor en nadelen van kankercellijnen?
voor:
- vernieuwbaar materiaal: oneindig vermenigvuldigen en doorkweken
- betrouwbare gevoeligheidstesten
nadelen:
- niet (altijd) representatief voor tumor: gaat maar om 1 uit velen cellen
- geen hetrogeniteit
- 2D groei
- langdurig proces van maanden maar wel willen eigenlijk snel de uitslag en een behandelplan
wat zijn tumor organoiden?
tumor wordt uit de patient gehaald en kankerstamcellen worden geisoleerd en groeien in 3D kweekmedium (begonnen met organen kweken).
het lijkt zo meer op een werkelijke tumor
wat zijn voor en nadelen van tumororganoiden?
voordelen:
- vernieuwbaar materiaal
- lijkt meer op oorsprongkelijke tumor dan cellijn
- gevoeligheidstesten zijn mogelijk
nadelen:
- geen hetrogeniteit: uit 1 cel
- geen weefselarchitectuur: in tumor zit veel meer dan alleen weefselcellen
- langdurig proces
wat zijn voor en nadelen van PDX?
voor:
- vernieuwbaar materiaal
- tumor in organismen: nieuw medicijn testen in organismen
- gevoeligheidstesten mogelijk
nadelen:
- geen hoge doorvoer analyse mogelijk
- langdurig proces, niet elke tumor groeit in muis: maar 10-20%
- tumor kan in de muis veranderen
wat zijn tumorplakjes?
je snijdt de tumor in dunne plakjes en kweekt dit door alles moet nu diffuus want bloedvaten zijn doorgesneden en de tumor kan dan doordelen.
een week testen hoe de tumor reageert op bepaalde behandelingen
wat zijn voor- en nadelen van tumorplakjes?
voor:
- oorspronkelijke tumor: wel alle celtypes
- kortdurend testen
- goevoeligheidstesten mogelijk
nadelen:
- geen hoge doorvoer analyse mogelijk
- beperkte kweektijd, niet vernieuwbaar
Wat kunnen we doen bij HRD?
kijken of platinum werkt
Wat is een cold cap?
kap die patient voor chemo op zet: koude vloeistof over spuiten voor 30- 45 minuten zo zijn de haarwortelzkajes niet bereikbaar voor de chemo en wordt haaruitval beter voorkomen.
alleen als het niet te lang is want een patient kan niet een aantal dagen met deze cap lopen
wanneer kunnen we immunotherapie doen?
alleen bij TNBC
geinactiveerde T-cellen worden dan weer geactiveerd
wanneer wordt disseminatie onderzoek ingezet?
- cT4 tumor
- meer dan 4 aangedane ipsilaterale okslelymfeklieren
- TNBC/ Her2 + en minimaal 1 kliermetastase
- verdachte klachten
Wat ligt er achter de tepel en waarom?
weinig vet en veel bindweefsel met gladde spiercellen –> contractiliteit is mogelijk voor afvloed vanuit de tepel.
Welke goedaardige afwijkingen zijn te vinden in het mamma weefsel?
- cysten
- fibrose
- hyperplasie: toename epitheel met behoud architectuur
- scleroserende adenose: toename aantal acini
- papilloom: gesteelde afwijking
- proliferatief met atypie
- atypische ductale of lobulaire hyperplasie
- mastopathie, lumpy breast disease
- fibroadenoom
