Voortplanting Flashcards
Definieer:
Voortplanting
‘n Biologiese proses waartydens ‘n nuwe individu of individue uit ‘n reeds bestaande individu, ontstaan.
Die organisme se gene word dus na die volgende generasie oorgedra.
Definieer:
Ongeslagtelike voortplanting
- ‘n Mitotiese voortplantingsproses
- Slegs een ouer is betrokke
- Alle nakomelinge het dieselfde genetiese samestelling as die ouer
- Geen gamete is betrokke nie
Definieer:
Geslagtelike Voortplanting
- ‘n Meïotiese voortplantingsproses
- Twee ouers is betrokke
- Genetiese materiaal van die twee ouers vermeng
- Gamete is wel betrokke
Voordele van ongeslagtelike voortplanting
- ‘n Groot aantal nakomelinge word onder gustige toestande vinnig en eenvoudig geproduseer
- Energiebesteding is laag aangesien geen paarmaats gevind hoef te word nie en geen gamete geproduseer word nie.
- Die nakomelinge sal goed aanpas in dieselfde omgewingstoestande waarin die ouer aangepas het, aangesien die nakomelinge en die ouer identies is.
Nadele van ongeslagtelike voortplanting
- Aangesien daar geen genetiese variasie in die nakomelinge is nie, is aanpassing by veranderende omgewingstoestande moeilik
- Alle nakomelinge deel dieselfde swak eienskappe. Indien die stabiele omgewing verander, kan die gevolge dodelik wees en hul kans op oorlewing drasties verminder.
- Sommige metodes van ongeslagtelike voortplanting produseer so baie nakomelinge dat dit tot oorbevolking lei.
- Kompetisie om voedsel en ruimte verhoog merkbaar.
Voordele van geslagtelike voortplanting
- Nakomelinge toon groter genetiese variasie. Hulle is dus meer aanpasbaar in veranderde omgewings.
- Dit kan lei tot die vorming van nuwe spesies.
- Aangesien die ouers se genetiese materiaal vermeng, word die kanse op oorerwing van ‘n swak eienskap vanaf ‘n ouer, verminder.
Nadele van geslagtelike voortplanting
- Die proses neem langer as ongeslagtelike voortplanting. Gameetvorming, die bereik van geslagsrypheid en die vind van paarmaats, neem tyd.
- Minder nakomelinge word voortgebring, wat die kans op oorlewing verminder.
- Energiebesteding is hoër as by ongeslagtelike voortplanting, aangesien diere paarmaats moet vind, hofmaak en paar.
- By plante word spesiale voortplantingsorgane, nl. blomme geproduseer.
- Negatiewe mutasies en resessiewe gene kom in die fenotipes van die nageslag te voorskyn.
- Plante benodig agente / tussengangers om stuifmeel en sade te versprei.
Definieer:
Vegitatiewe Voortplanting
As ‘n gedeelte van ‘n plant, (bv. die stingel, wortel of blaar) afbreek en tot ‘n nuwe plant ontwikkel.
Definieer:
Generasiewisseling
- Die afwisseling van die getofietgenerasie (wat geslagtelik is en gamete voortbring) met die sporofietgenerasie (wat ongeslagtelik is en spore voortbring)
- Die een generasie gee dus oorsprong aan die ander.
Definieer:
Diploïed
Die volledige stel genetiese materiaal in ‘n sel
- Bestaan uit 2 stelle chromosome - 1 stel afkomstig van die ovum en die ander stel vanaf die spermsel.
Definieer:
Haploïed
Die helfte van die volledige stel genetiese materiaal in ‘n sel
- Bestaan uit ‘n enkele stel ongepaarde chromosome - een chromosoom afkomstig van elke homoloë chromosoompaar in die normale diploïede sel.
Die proses waartydens 2 gamete versmelt
Bevrugting
Definieer:
Dubbele bevrugting by angiosperme
Elke ontkiemende stuifmeelkorrel gee oorsprong aan 2 manlike gamete:
- Een van die manlike gamete versmelt met die eiersel om ‘n sigoot te vorm. Dit is die begin van die volgende sporofietgenerasie.
- Die ander manlike gameet versmelt met die twee poolkerne in die embriosak om die endosperm (3n) te vorm. Dit dien as voedsel vir die ontwikkelende embrio.
Dubbele bevrugting het plaasgevind, aangesien albei manlike gamete aan die bevrugtingsproses deelgeneem het.
Tot wat sal die sigoot ontwikkel?
Embrio
Tot wat sal die saadknop ontwikkel?
Saad
Tot wat sal die vrugbeginsel ontwikkel?
Vrug
Tot wat sal die kiemwortel ontwikkel?
Wortelstelsel
Tot wat sal die pluimpie ontwikkel?
Stingel
Definieer:
Metamorfose
Die proses waartydens sekere diere van fisiese vorm verander gedurende die verskillende ontwikkelingstadiums in hul lewensiklus.
Definieer:
Volledige metamorfose
4 stadiums, wat almal verskillend lyk, word in die lewensiklus onderskei nl:
- eier
- larwe
- papie
- volwassene
Definieer:
Onvolledige metamorfose
3 stadiums word in die lewensiklus onderskei, nl:
- eier
- nimf
- volwassene
Die nimf lyk soos die volwassene, maar is net kleiner en sonder vlerke.
Noem 5 insekte wat volledige metamorfose ondergaan
- Motte
- Vlieë
- Miere
- Bye
- Kewers
Voordele van volledige metamorfose
- Die verskillende stadiums benut dikwels verskillende voedselbronne en is dus nie in direkte kompetisie met mekaar nie.
- Geen direkte kompetisie tussen die verskillende stadiums nie. Meer individue van die spesie kan dus gevoed word, wat die dravermoë van die omgewing verhoog.
- Die verskillende stadia beset dikwels verskillende omgewings. Sou omgewingsweerstand toeneem, kan dit voorkom dat die hele bevolking bedreig word.
Noem 3 Insekte wat onvolledige metamorfose ondergaan
- Sprinkane
- Termiete
- Naaldekokers
Voordeel van onvolledige metamorfose
Die kwesbare larwe- en papiestadiums ontbreek
Nadele van onvolledige metamorfose
- Die nimf en die volwassene deel gewoonlik dieselfde habitat en kompeteer om dieselfde voedselbron.
- Die nimf besit ‘n onrekbare eksoskelet en moet vervel om te groei. Direk na vervelling is die insek uiters kwesbaar vir predasie en dehidrasie.
- Die verskillende stadia leef dikwels in dieselfde omgewing. Indien omgewingsweerstand verhoog, word die hele bevolking bedreig.
Die proses van bestuiwing
Bestuiwing is die oordrag van ryp stuifmeel vanaf ‘n helmknop na ‘n vatbare stempel, sodat bevrugting kan plaasvind.
Maniere waarop stuifmeel oorgedra word
- Bestuiwers
- Wind
Noem die 2 Hoofsaaklike maniere van bestuiwing
Kruisbestuiwing
- Die oordrag van ryp stuifmeel vanaf ‘n helmknop van een blom na die vatbare stempel van ‘n blom op ‘n ander plant.
Selfbestuiwing
- Dit is die oordrag van ryp stuifmeel vanaf ‘n helmknop na ‘n vatbare stempel op dieselfde plant.
Definieer:
Bestuiwer
‘n Organisme wat ryp stuifmeel oordra vanaf ‘n helmknop na ‘n vatbare stempel sodat bevrugting kan plaasvind.
Noem 3 voorbeelde van bestuiwers
- Voël
- Vlermuis
- Skoenlapper
- Bye
Watter 2 prosesse moet plaasvind vir ‘n sigoot en embrio om te kan ontwikkel?
- Bestuiwing
- Bevrugting
Die 3 dele waaruit ‘n saad bestaan
- Embrio
- Endosperm / reserwevoedsel
- Saadhuid
4 redes waarom saad belangrik is
- Sade is aangepas om versprei te word. Verspreiding van spesies en vermindering van kompetisie word so bewerkstellig.
- Sade stoor reserwevoedsel in die endosperm vir die vroeë ontwikkeling van die embrio. Reserwevoedsel maak dit moontlik dat sade tydens strawwe weersomstandighede kan oorleef, deur dormant te bly.
- Die harde weerstandbiedende saadhuid wat die saad omsluit, beskerm die embrio teen ongunstige toestande.
- Die saadlobbe van die embrio verskaf na ontkieming voedsel aan die jong ontwikkelende saailing.