Eksamenvrae: Vraestel 1

Question 1

Noem enige 3 nadele van genetiese modifikasie:

Answer 1

• Duur
• Meng in met die natuur
• Immoreel
• Dominering van wêreldvoedselprodukte deur slegs ‘n paar maatskappye
• Verlies aan biodiversiteit
• Potensiële gesondheidsimpakte
• Skending van natuurlike organisme se intrinsieke waarde (reg om onafhanklik te bestaan)
• Onseker van langtermyneffekte
• Gene uit transgenetiese organismes kan ontsnap en aan wilde organismes oorgedra word

Question 2

Noem 3 voordele van genetiese modifikasie

Answer 2

• Produksie van medikasie
• Produseer hulpbronne goedkoop
• Beheer peste met spesifieke gene wat by die oes gevoeg word
• Kies die beste gene om oeste te produseer wat beter weerstand bied
• Gebruik spesifieke gene om oesopbrengs te vergroot / voedselsekuriteit
• Kies gene om raklewe van plantprodukte te verhoog
• Kies gene om rypwording te manipuleer deur dit te vertraag of te vervroeg
• Gebruik spesifieke gene om die voedingswaarde van die voedsel te verbeter vir beter gesondheid
• Produseer organismes wat besoedeling kan opruim
• Bedreigde spesies kan bewaar word
• Verhoog genetiese variasie

Question 3

Benoem die twee meganismes waardeur meiose tot genetiese variasie bydra:

Answer 3

Oorkruising en die willekeurige rangskikking van chromosome by die ewenaar

Question 4

Beskryf die meganisme waardeur oorkruising tot genetiese variasie bydra

Answer 4

• Homoloë chromosome / bivalentes kom voor aan weerskante van die ewenaar
• Elke chromosoom het 2 chromatiedes
• Chromatiede oorvleuel/oorkruis
• Punte waar oorkruising plaasvind word chiasmata genoem
• Genetiese materiaal word uitgeruil tussen nie-suster-chromatiedes
• Na die oorkruisingsproses het chromosome gene van sy homoloë maat
• Dit beteken dat elke gameet gevorm, ‘n mengsel van gene van moederskant en vaderskant sal hê
• Dit gee variasie in die gamete wat gevorm word en ook die nageslag

Question 5

Beskryf die proses van Willekeurige rangskikking van chromosome op die ewenaar

Answer 5

Elke paar homoloë chromosome kan aan weerskante van die ewenaar van die spoel rangskik

Onafhanklik van wat die ander paar doen / onafhanklike rangskikking

Dit beteken dat gamete ‘n verskillende aantal / ‘n mengsel van materiaal van moeder- en vader-chromosome sal hê

Question 6

Verduidelik hoe abnormale meiose tot Down se sindroom lei

Answer 6

• In Meiose I verdeel die chromosoom paar 21 nie, of
• In Meiose II verdeel die chromatiede van chromosoom 21 nie (sentromeer verdeel nie)
• Word na verwys as nie-disjunksie
• Een gameet sal ‘n ekstra chromosoom op nr. 21 hê / twee 21 chromosome hê.
• As hierdie gameet met ‘n normale gameet versmelt met 23 chromosome, sal die sigoot wat vorm ‘n chromosoom-‘paar’ 21 met 3 chromosome hê in plaas van 2.

Question 7

Verduidelik hoe abnormale meiose tot poliploïdie lei

Answer 7

Gedurende meiose I is daar ‘n gebrek aan verdeling van ALLE homoloë chromosome

Een gameet sal die diploïede stel chromosome erf

Wanneer ‘n diploïede gameet deur ‘n normale haploïede gameet bevrug word, sal die sigoot 3 stelle chromosome hê / triploïed wees

Op ‘n soortgelyke wyse sal tetraploïede en ander poliploïede nageslag gevorm kan word

Question 8

Beskryf die voordele van poliploïdie in landbou

Answer 8

• Vorm saadlose variasies van vrugte soos waatlemoene
• Poliploïdieselle is groter, daarom is produkte groter soos blomme / vrugte / stoororgane
• Onvrugbare plante raak vrugbaar bv. koring
• Maak die plant meer gesond en weerstandig teen siektes

Question 9

Beskryf hoe simpatriese spesievorming plaasvind

Answer 9

1. Daar is variasie in ‘n bevolking
2. Bevolkings is in dieselfde gebied maar verdeel in verskillende groepe - sonder ‘n geografiese hindernis
3. Hulle verdeel in verskillende groepe as gevolg van verskillende gedragspatrone / voedingswyses / poliploïdie
4. Elke groep ondergaan natuurlike seleksie op onafhanklike wyses en ontwikkel verskillende Genotipies en Fenotipies
5. Daar is geen vloei / voortplanting tussen die verskillende bevolkings nie
6. Die verskille wat ontwikkel tussen die verskillende bevolkings voorkom kruisteel selfs al sou hulle meng, sodat elke groep ‘n nuwe spesie word

Question 10

Definieer:

Genoom

Answer 10

Al die gene van ‘n spesifieke spesie

Question 11

Definieer:

Genetiese modifikasie

Answer 11

Die oordra van ‘n geselekteerde geen van een organisme na ‘n ander

Question 12

Noem drie ALGEMENE strukturele kenmerke van alle primate

Answer 12

• Opponerende duime
• Naakte vingerpunte met naels
• Lang arms
• Vrylik roterende arms
• Oë in voorkop
• Stereoskopiese visie
• Oë met keeltjies - kleurvisie
• Vergrote brein ivm liggaamsmassa
• Twee soogdier-melkkliere
• Seksuele dimorfisme
• Reuksentrum van die brein is verklein

Question 13

Noem twee strukturele kenmerke wat die mens verskillend van die sjimpansee maak itv die skedel

Answer 13

• Die posisie van die foramen magnum beweeg vorentoe
• Kake is effens gerond
• Plat gesig
• Goed ontwikkelde ken
• Nie-prognaaties nie
• Geen vooruitstekende onderkaak
• Voorkop met klein helling
• Geen prominente wenkbrou riwwe nie
• Klein tande
• Spasies tussen tande is groter
• Vergrote brein

Question 14

Noem 3 voordele van genetiese berading

Answer 14

1. Om advies te gee oor die risiko van die oordrag van die geaffekteerde geen
2. Om in staat te wees om ingeligte besluite te maak oor of hulle kinders wil hê
3. Om ‘n verduideliking van die resultate van DNA-toetsing te verskaf
4. Om ‘n verduideliking van die prosedure betrokke in DNA-toetsing te verskaf

Question 15

Noem 3 verskille tussen Australopithecus sediba en Homo sapiens

Answer 15

Australopithecus sediba het ‘n

1. kleiner skelet,
2. kleiner breinkas
3. en minder goed ontwikkelde ken

Question 16

Beskryf hoe puntmutasies tot genetiese variasie bydra

Answer 16

Geen Mutasies is Foute / veranderinge wat mag voorkom gedurende transkripsie / DNA replisering

Met Puntmutasies word die basis van een kodon vervang met ‘n ander

Klein veranderinge mag moontlik tot gevolg het dat een aminosuur verander in ‘n proteïen

Question 17

Beskryf hoe raampieverskuiwingsmutasies tot genetiese variasie bydra

Answer 17

Dit is die toevoeging/weglating van een of meer basisse van ‘n kodon

Tot gevolg dat die volgorde van al die basisse van die kodons verander

Gevolg is dat ‘n verskillende proteïen met verskillende funksies vorm

Dit lei tot verskillende fenotipes

Question 18

Beskryf TWEE genetiese bewyse wat die ‘Uit Afrika’-hipotese ondersteun

Answer 18

Mutasies in mitochondriale DNA kan terug gevolg word na ‘n vroulike voorouer in Afrika Mutasie

en die Y chromosoom kan terug gevolg word na ‘n manlike voorouer in Afrika

Question 19

Noem TWEE voordele van tweevoetigheid

Answer 19

1. Hulle het breër uitsig om gevaar waar te neem
2. Hulle kan hul kleintjies / voedsel / gereedskap dra
3. Groter oppervlakarea vir termoregulering

Question 20

Beskryf hoe homoloë strukture bewyse van evolusie gee

Answer 20

Soortgelyke strukture toon dat dit ontwikkel het van dieselfde voorouer

Question 21

Belangrike aspekte om te noem by allopatriese spesiasie

Answer 21

• Die bevolking HET oorspronklik variasie gehad
• Die bevolking word geskei deur ‘n geografiese skeiding
• Elke groep het natuurlike seleksie ondergaan en verskillend ontwikkel
• GENOTIPIES en FENOTIPIES
• Geenvloei / voortplanting tussen die verskillende bevolkings vind nie plaas nie
• ‘n Nuwe spesie word gevorm

Question 22

Word Charles Darwin of Jean Baptiste de Lamarck se verduideliking vir evolusie eerder vandag aanvaar?

Answer 22

Charles Darwin - daar is bewyse dat gene oorgeërf word van die ouers, en nie die verworwe kenmerke nie.

Question 23

Beskryf natuurlike seleksie

Answer 23

• Organismes van ‘n bepaalde spesie toon ‘n groot mate van variasie sommige individue besit gunstige kenmerke
• Ander kan ongunstige kenmerke besit
• Selektiewe druk deur die omgewing as gevolg van kompetisie
• Organismes met die gunstige kenmerke oorleef en plant voort en dra die gunstige kenmerke oor aan hul nakomelinge terwyl organismes met die ongunstige kenmerke sal uitsterf
• Oor ‘n tydperk sal die hele bevolking hierdie gunstige kenmerke besit
• Oor ‘n tydperk kan hierdie organismes genotipies en fenotipies onafhanklik ontwikkel in verskillende spesies wat nie kan inteel nie

Question 24

Beskryf kunsmatige seleksie

Answer 24

Organismes van ‘n bepaalde spesie toon ‘n groot mate van variasie

Mense selekteer organismes met ‘n spesifieke gewenste kenmerk en teel hulle met organismes wat ook dieselfde gewensde kenmerk besit om hierdie kenmerk nog verder in die nageslag te verbeter

Hulle kan ook organismes met verskillende gewensde kenmerke selekteer om nakomelinge met ‘n kombinasie van hierdie gewensde kenmerke te kry

Question 25

Beskryf natuurlike seleksie

Answer 25

• Organismes van ‘n bepaalde spesie toon ‘n groot mate van variasie sommige individue besit gunstige kenmerke
• Ander kan ongunstige kenmerke besit
• Selektiewe druk deur die omweging as gevolg van kompetisie
• Organismes met die gunstige kenmerke oorleef en plant voort en dra die gunstige kenmerke oor aan hul nakomelinge terwyl organismes met die ongunstige kenmerke sal uitsterf
• Oor ‘n tydperk sal die hele bevolking hierdie gunstige kenmerke besit
• Oor ‘n tydperk kan hierdie organismes genotipies en fenotipies onafhanklik ontwikkel in verskillende spesies wat nie kan inteel nie

Question 26

Beskryf kunsmatige seleksie

Answer 26

Organismes van ‘n bepaalde spesie toon ‘n groot mate van variasie

Mense selekteer organimses met ‘n spesifieke gewenste kenmerk en teel hulle met organismes wat ook dieselfde gewensde kenmerk besit om hierdie kenmerk nog verder in die nageslag te verbeter

Hulle kan ook organismes met verskillende gewensde kenmerke selekteer om nakomelinge met ‘n kombinasie van hierdie gewensde kenmerke te kry

Question 27

Noem verskille tussen Natuurlike en Kunsmatige seleksie

Answer 27

Natuurlike seleksie:

1. Selektiewe druk deur die omgewing
2. Seleksie is in reaksie vir geskiktheid in die omgewing
3. Organismes kan op hul eie in die omgewing oorleef (omdat hulle op grond van hul geskiktheid vir die omgewing geselekteer was)
4. Geen menslike inspanning / koste betrokke nie

Kunsmatige seleksie:

1. Mense selekteer die gewenste kenmerk
2. Seleksie is in reaksie om menslike behoeftes te bevredig
3. Organismes kan dikwels nie op hul eie in die omgewing oorleef nie (omdat hulle op grond van menslike behoeftes geselekteer is en nie as gevolg van geskiktheid vir die omgewing nie)
4. Kan arbeidsintensief wees / duur