VO.2 ectoparasieten Flashcards
wat zijn vaak voorkomende veroorzakers van jeuk, papels en kwaddels (jeukende huiduitslag)?
Ectoparasieten
Kunnen tijdelijk of permanent op de huid zitten
Welke geleedpotigen zijn voor de mens vooral lastig?
- insecten: vliegen, vlooien, luizen, wantsen
- spinachtigen; teken en mijten
Wat is kenmerkend aan de vlo?
hebben een duidelijke gastheerspecificiteit, maar bij gebrek aan iets beters kunnen ze soms wel een andere gastheer kiezen (bvb kattenvlo naar een mens)
wat is kenmerkend voor insecten?
- kop
- borststuk met 6 poten
- achterlijf
- gesegmenteerd
- borst: dek en bodem plaat die onderling verbonden is via een membraan
Welke vlooien zijn belangrijk? Waar liggen de eieren?
- pullex irritans: mensenvlo (niet meer in NL)
- ctenocephalides felis = kattenvlo –> vooral in de zomer en komt vaak voor bij honden
- c. canis: hondenvlo
Eitjes:
- vooral naast de rustplaats/slaapplaats van de gastheer op de grond
Hoe verloopt de cyclus van de vlo
- duurt: varieert van 2 wk tot half jaar
- afhankelijk van de temp
- larve leeft van huisstof
- gaat verpoppen
- cocon is kleverig waardoor er zand en stof aan plat wat zorgt voor camouflage
- door trillingen (lopende host) wordt de cocon gestimuleerd uit te komen
- ze bespringen vervolgens de host
Wat zijn de klachten van vlooien? Hoe halen we de mensen vlo en een dieren vlo uit elkaar? wat is het effect van krabben?
- papels
- urticaria met puntvormig hemorragisch centrum
Mensenvlo: over het hele lichaam
Dierenvlo: onderbenen
krabben: secundaire effecten
Wat is de BH van vlooien?
- verminderen van de jeuk
- bestrijden secundaire bacteriele infecties
Vaststellen van de vlo voor bestrijding en preventie
mensenvlo:
- reinigen en desinfecteren huis, kleding en beddengoed
- combineren met stofzuigen en insecticiden
- GEEN Bh met antivlooien middel
Dierenvlo:
- slaapplaats van dier regelmatig schoonmaken
- ontvlooien dier
- insecticiden en stofzuigen zodat de populatie klein blijft
Hoe is een vlo opgebouwd?
- lateraal samengedrukt
- kop met ogen en monddelen
- drie segmenten van het borststuk en een paar poten
- laatste twee segmenten van achterlijf is geslachtsorgaan
HET IS BLOEDZUIGEND
Honden/katten vlo
- kin en nekkam
Kattenvlo slankere kop dan honden vlo
Kattenvlo komt meer voor dan hondenvlo (ook bij Honden!!!)
- mensenvlo heeft geen kammen (net als de tropische rattenvlo)
mensenvlo vs tropische rattenvlo: pleurale staaf op borststuk bij mensenvlo
Rattenvlo is de gastheer van yersina pestis
Welke luis komt het meest voor in NL? Hoe dragen we het over? Waar zit hij graag?
Wannee krijgt met klachten?
- hoofdluis: pediculus humanus met variant pediculosis capitis
Verspreiden: haar-haar contact (kammen of mutsen) –> vooral bij schoolkinderen
WAAR:
- hoofd liefst
- wenkbrauwen
- wimpers
- baard
Sensibilisatie voor het speeksel na 1-2 weken –> jeuk
LET OP: bij een volgende infestatie treedt de jeuk al na een paar dagen op!!
HOe ziet de hoofdluis eruit?
- dorso-ventraal gedrukt
- segmenten niet goed zichtbaar
VW luis: grauw-grijs en 2,5-3 mm groot
- zuigende kop: smal
- bijtende kop: breed
BLOEDZUIGEND en permanent parasitair
Achterlijf: cement apparaat –> maakt een kit om eitjes vast te plakken (neten vast op de de haren en zijn witgeel)
Hoeveel luizen zijn er op een hoofd vaak te vinden? Hoe lang duurt het voordatt de neten uitomen? Hoe lang leeft een luis? Hoe vaak zuigen zij bloed?
Per hoofd: vaak maar 5-10 zichtbaar
Neten: uitkomen na 7-9 dagen
–> lijken dan sterk op VW-luis
levensduur VW-luis: 1-2 mnd
Iedere 4h bloedzuigend (kunnen slecht tegen uitdroging)
welke andere soort luis naast de hoofdluis kennen we in NL? wat is kenmerkend hieraan? wat is een mogelijk gevolg?
De kleerluis = pediculosis corporis
- enkel bij verwaarlozing
Er kunnen tot enkele honderden per hoofd zijn
- kan langer zonder bloedmaal
Morfologisch nauwelijks te onderscheiden
Kan mogelijk lichenificatie veroorzaken = vagabonds disease
Wat is de bH van luizen? Wat is een vervelende situatie hierom heen?
- 0,5% malathion (lotion of creme) als shampoo
of als permetrine oplossing
Bij zware infestaties: bh herhalen na 7-9 dagen
- silicone polymeer: dood de luis (nieuw)
- luizenkam
- beddengoed wassen boven de 60 gr of chemisch reinigen
- kleding evt gedurende 7 dg in plastic zak opbrengen
- school of creche informeren
In buitenland om ons heen toename van resistentie voor organische fosfaatverbindingen (malathion en permetrine)
Hoe stellen we de diagnose hoofdluis?
- stofkammen van het haar op het hoofd
- kleerluis: op kleding (op het lichaam gedragen)
–> neten soms geconcentreerd in de naden
Wanneer is er een indicatie voor diagnostiek van hoofdluis? En de kleerluis?
- jeuk op het hoofd: vooral occipitaal en post-auriculair
OF
- preventief bij infestatie in de (directe) omgeving
Kleerluis:
- jeuk en/of krab effecten over het hele lichaam
- verwaarlozing en vervuiling met niet frequent gewassen kleding
Er worden bij een patient luizen gevonden, bewijst dit de infestatie? En als er enkel neten gevonden worden?
Ja
nee, toont wel aan dat er luizen zijn geweest, maar niet per se dat er een actuele infestatie is
Is de schaamluis vaker of minder vaak voorkomend de laatste jaren? Hoe dragen we deze over? wat is kenmerkend voor de luis? Waar zitten ze?
Phthirus pubis (platluis)
Komt overal ter wereld voor en prevalentie lijkt toegenomen
Doorgeven:
- seksueel contact
- beddengoed of handdoeken
Kenmeken:
- grote behoefte aan vloed
- uitermate gastheer gebonden –> eenmaal van het lichaam overleven ze max 12-24h
- 1,5-2 mm breed en lang en grijs van keur
- 3 paar poten (voorste slanker)
- 2e en 3e paar heeft klauwen waarmee aan haren pakken
Waar:
- schaamhaar
- peri-anaal
- dijen
- borst
- oksel
- baard
- wenkbrauwen
- wimpers
- zelden op hoofd
Als een patient geen pubis beharing heeft, is diegene dat niet vatbaar voor de schaamluis?
Wel vatbaar, de luis gaat dan naar een van de andere plekken
Hoe verloopt de voortplanting van de schaamluis?
- vrouwtje legt 25-50 neten per dag
- komen uit na 6-8 dg
Wat voor klachten geven schaamluizen? Hoe stellen we de diagnose?
- lichtblauwe-blauwgrijze, pijnloze niet jeukende ronde vlekjes = maculae coerulae
- jeukende dermatitis van anogenitale gebied
- pruritis (jeuk) van andere behaarde gebieden
aantonen luizen of neten (neten ook hier gekit aan haar)
BH:
- 0,5% malathion lotion
- kleding en beddengoed boven de 60 gr wassen of chemisch reinigen
- evt herhalen na 1 wk
wat is kenmerkend voor de bedwants of wandluis (cimix lectularis)?
- vleugelloos insect
- komt wereldwijs voor
- NL: vooral in grote steden
- VW: plat en ovaal, 6 mm lang
- duidelijke ogen en korte kop
- overdag in kieren en spleten van muren en bedden meestal in een vervuilde omgeving
- komen alleen naar het lichaam voor een bloedmaal en gaan daarna weer weg naar waar eieren ook zijn
- steeksnuit: vooral in nacht binnen 10 min aan geëxposeerde lichaamsdelen volzuigen –> vaak meerdere
wat zijn klachten van de bedwants? wat is de BH?
- bullae op beet plek
door overgevoeligheidsreactie op het speeksel - vaak cluster van 2-3 beten te zien die zich over het hele lichaam bevinden
- deponeren feces op muren en beddengoed waardoor donkerbruin tot zwart gespikkeld aspect
- verspreiden een zoete geur
BH:
- alle verblijfplaatsen bestrijden met insecticiden (pyrethrinen of dichlorvos)
Hoe zien spinachtigen eruit\?
- zakvormig lijf
- kopborststuk (fusie)
- VW: 4 paar poten
- larve: 3 paar poten
wat zijn kenmerken van teken?
- spinachtigen
- ovale vorm en steeksnuit
- zuigen bloed uit allerlei zoogdieren en vogels
- haken aan steeksnuit waarmee verankeren in de huid
- ontwikkeling over meerdere jaren
- duur bloedmaal neemt af bij gesensibiliseerde personen waarbij een IgE afhankelijke huidreactie een rol speelt
- zwelt op door bloedmaaltijd
- na maaltijd laat hij los en ontwikkelt hij verder
- tijdelijke parasitair voor een bloedmaal
- Harde teek: Ixodidae –> doorgeven van borrelia burgdorferi
- zachte teek: Argasidae
–> wel of geen harde rugplaat
Locatie:
- liezen
- oksels
- knieholtes
Wat kan het gevolg zijn van het niet volledig verwijderen van een teek?
Achtergebleven monddelen kunnen een inflammatie reactie veroorzaken
wat kan het gevolg van aan een beetplek en wat doen we dan?
Secundaire infectie waardoor LK zwelling
Kan evt tetracycline of erythromycine geven
wat is kenmerkend voor de schurftmijt?
Schurfmijt = sarcoptes scabiei variant hominis
- wereldwijd voorkomend
- transmissie via intiem contact (langere tijd –> moeten genoeg mijten overgaan)
- vrouw: 0,3-0,4 mm en plat (groter dan mannetje!!)
- graaft gangetjes in str. corneum
- voorste paar pootjes hebben zuignapjes bij vrouwtjes en bij mannetjes enkel achter
- eitjes in gangetjes en komen na 3-4 dg uit
- mannetjes: meer aan de oppervlakte levend –> gaan dood na bevruchting vrouwtje
wat is kenmerkend voor scabiës?
Locatie:
- polsen
- voeten
- enkels
- ellebogen
- genitaal bij mannen
- okselplooien
- areolae mammae
- billen
- dijen
- gordelstreek
Kinderen:
ook op de handpalmen, gelat en voetzolen
Aantal:
vaak niet meer dan tiental mijten
klachten:
- roodheid
- papels
- vesikels
- krabeffecten
- secundaire infecties (minder dan vroeger)
- jeuk!!!!! vooral s nachts
LET OP: pas klachten van jeuk 1 mnd na sensibilisatie
wat kan een ernstige vorm van scabiës zijn?
scabies crustosa of scabies norvegica
–> Veel meer mijten met uitgebreide korst vorming
Welke mensen hebben vaker scabiës crustosa?
- perifere neuropathie
- als men niet krabt (door welke reden dan ook)
Hoe stellen we de diagnose scabiës?
aantonen van de mijten of eieren –> soms kan mijt uit gangetje verwijderd worden
Ander klinisch beeld en anamnese
Wat is de BH van scabiës?
- eenmalig bad of douche met permetrine-creme
–> op het hele lichaam aanbrengen behalve hoofd
LET OP: bij kleine kinderen wel ook op het hoofd, muv de ogen en mond
Alternatief:
- benzylbenzoaat of crotamiton (eurax) welke twee keer met een tussenpose van 24h herhaald moeten worden
LET OP: ook huisgenoten moeten behandeld worden
Kleding en beddengoed wassen, strijken en luchten (voor 48h)
–> eenmaal van het lichaam af drogen de mijten snel uit
Hoe lang kan men bij scabiës nog klachten houden na BH?
Nog 6 wk –> krijgt jeuk van de eiwitten die de mijt produceert waarop men een immuunreactie produceert en dus niet per se van de mijt zelf!!
Het moet er als he ware uitslijten omdat ze in de gangetjes bijven (de eiwitten)
Als je de mijt dood, zullen de eiwitten nog even aanwezig zijn en de jeuk dus ook –> betekent niet dat de BH niet goed was!!
Bij een bezoek aan een zuigelingen centrum merkt de arts op dat het wat oudere zusje frequent achter haar oren krabt. Dit blijkt al enige dagen te zijn. Waar is wss sprake van?
Hoe behandel je het?
Hoofdluis:
- peri-auriculair
- kinderleeftijd
BH:
- shampoo met 0,5% malathion
- indien resistentie: silicone polymeer dimethicon –> immobilisatie van de luizen waarbij verstikking de dood wordt
- luizencapes, luizenkammen en lotions
- desinfectie kleding en beddengoed
- informeren contacten van kind
Tijdens een bezoek aan de HA merkt deze rode papels en krabsporen op de onderbeen van mevrouw p op. zij komt voor controle. Ze heeft jeuk, maar slaat een iet te veel acht op omdat ze het vaker heeft en het dan ook weer verdwijnt. Ze vindt het wel vervelend. Later komt ze terug met de vraag os ze hoofdluis heeft, want ze heeft een klein beestje dat op haar been leip gevangen.
Wat is er waarschijnlijk aan de hand? wat is de bH?
Dierlijke vlooien:
- onderbenen
- rode panels met krabsporen
Obv preparaat: wss kattenvlo
–> vragen of mevrouw een kat of hond heeft
Mevrouw p en haar evt huisdier(en) behandelen met antivlooien middel
- antivlooien bandje aan dier
- stofzuigen
Tijdens een feestje zit jet met zijn allen in een mooie kamer. De gastvrouw zegt dat zij alles zelf heeft gehaald van de straat. Later gaat het gesprek over balren die de vrouw al twee heeft maar die niet weggaan. Ze heeft ook nogal wat ongedierte.
Wat is hier waarschijnlijk aan de hand?
Bedwants
- meubilair van buiten
- bullae (op bijtplekken)
- vaak cluster van 2-3 beten te zien die zich over het hele lichaam bevinden
BH:
- insecticiden zoals pyrethrinen of dichlorvos
—> wel veel resistentie tegen
- evt ook symptoom bestrijding
LET OP: de mens is geen HOST voor de bedwants dus er zijn vaak geen wantsen op de mens zelf te vinden
Tijdens spreekuur moeder met zoontje van 6 jaar vanwege een zwart knobbeltje in de lies. De arts denkt een teek. Rond 3 mm van de teek (knobbeltje) geen afwijkingen aan de huid. Geen erytheem. Arts verwijdert het.
Wat is het beleid?
- kans op lyme is nihil als < 24h op lichaam
- in debatten houden van plek
Tijdens een vakantie in Rusland krijgt een patient heftige jeuk en vindt hij overal ip het lichaam bulten. In ondergoed iets zwarts bergen en met enige moeite vangt hij het.
Wat is hier waarschijnlijk aan de hand? wat is het beleid?
De mensenvlo
- bulten over het gehele lichaam
Beleid:
- controel van kleding en bedden goed op aanwezigheid van ectoparasieten
- desinfectie kleding en beddengoed en reiniging huis
Een NL man van 25 jaar met klachten van vooral in de nacht heftige jeuk. LO efflorescenties en krab effecten over het hele lichaam.
Handen, polsen en ellobogen laten kleine streepjes zien. Er wordt hier wat materiaal weggekrabt
wat is er waarschijnlijk aan de hand? wat is de BH?
Schurft
- vooral n de nacht heftige pruritis
- kleine streepjes op polsen en ellebogen
BH:
- eenmalig permetrine creme 5%
- wassen kleding en beddengoed
alternatief: oraal ivermectine (alleen bij uitbraak in bvb zorginstellingen)
–> ook opsporen van familieleden en contacten
verhoogt het foutief verwijderen van de teek de kans op transmissie van een MO?
Ja
