VO.2 ectoparasieten

Question 1

wat zijn vaak voorkomende veroorzakers van jeuk, papels en kwaddels (jeukende huiduitslag)?

Answer 1

Ectoparasieten

Kunnen tijdelijk of permanent op de huid zitten

Question 2

Welke geleedpotigen zijn voor de mens vooral lastig?

Answer 2

1. insecten: vliegen, vlooien, luizen, wantsen
2. spinachtigen; teken en mijten

Question 3

Wat is kenmerkend aan de vlo?

Answer 3

hebben een duidelijke gastheerspecificiteit, maar bij gebrek aan iets beters kunnen ze soms wel een andere gastheer kiezen (bvb kattenvlo naar een mens)

Question 4

wat is kenmerkend voor insecten?

Answer 4

• kop
• borststuk met 6 poten
• achterlijf
• gesegmenteerd
• borst: dek en bodem plaat die onderling verbonden is via een membraan

Question 5

Welke vlooien zijn belangrijk? Waar liggen de eieren?

Answer 5

• pullex irritans: mensenvlo (niet meer in NL)
• ctenocephalides felis = kattenvlo –> vooral in de zomer en komt vaak voor bij honden
• c. canis: hondenvlo

Eitjes:
- vooral naast de rustplaats/slaapplaats van de gastheer op de grond

Question 6

Hoe verloopt de cyclus van de vlo

Answer 6

• duurt: varieert van 2 wk tot half jaar
• afhankelijk van de temp
• larve leeft van huisstof
• gaat verpoppen
• cocon is kleverig waardoor er zand en stof aan plat wat zorgt voor camouflage
• door trillingen (lopende host) wordt de cocon gestimuleerd uit te komen
• ze bespringen vervolgens de host

Question 7

Wat zijn de klachten van vlooien? Hoe halen we de mensen vlo en een dieren vlo uit elkaar? wat is het effect van krabben?

Answer 7

• papels
• urticaria met puntvormig hemorragisch centrum

Mensenvlo: over het hele lichaam

Dierenvlo: onderbenen

krabben: secundaire effecten

Question 8

Wat is de BH van vlooien?

Answer 8

• verminderen van de jeuk
• bestrijden secundaire bacteriele infecties

Vaststellen van de vlo voor bestrijding en preventie

mensenvlo:
- reinigen en desinfecteren huis, kleding en beddengoed
- combineren met stofzuigen en insecticiden
- GEEN Bh met antivlooien middel

Dierenvlo:
- slaapplaats van dier regelmatig schoonmaken
- ontvlooien dier
- insecticiden en stofzuigen zodat de populatie klein blijft

Question 9

Hoe is een vlo opgebouwd?

Answer 9

• lateraal samengedrukt
• kop met ogen en monddelen
• drie segmenten van het borststuk en een paar poten
• laatste twee segmenten van achterlijf is geslachtsorgaan

HET IS BLOEDZUIGEND

Honden/katten vlo
- kin en nekkam

Kattenvlo slankere kop dan honden vlo

Kattenvlo komt meer voor dan hondenvlo (ook bij Honden!!!)

• mensenvlo heeft geen kammen (net als de tropische rattenvlo)

mensenvlo vs tropische rattenvlo: pleurale staaf op borststuk bij mensenvlo

Rattenvlo is de gastheer van yersina pestis

Question 10

Welke luis komt het meest voor in NL? Hoe dragen we het over? Waar zit hij graag?

Wannee krijgt met klachten?

Answer 10

1. hoofdluis: pediculus humanus met variant pediculosis capitis
   Verspreiden: haar-haar contact (kammen of mutsen) –> vooral bij schoolkinderen
   WAAR:
   - hoofd liefst
   - wenkbrauwen
   - wimpers
   - baard

Sensibilisatie voor het speeksel na 1-2 weken –> jeuk
LET OP: bij een volgende infestatie treedt de jeuk al na een paar dagen op!!

Question 11

HOe ziet de hoofdluis eruit?

Answer 11

• dorso-ventraal gedrukt
• segmenten niet goed zichtbaar

VW luis: grauw-grijs en 2,5-3 mm groot
- zuigende kop: smal
- bijtende kop: breed

BLOEDZUIGEND en permanent parasitair

Achterlijf: cement apparaat –> maakt een kit om eitjes vast te plakken (neten vast op de de haren en zijn witgeel)

Question 12

Hoeveel luizen zijn er op een hoofd vaak te vinden? Hoe lang duurt het voordatt de neten uitomen? Hoe lang leeft een luis? Hoe vaak zuigen zij bloed?

Answer 12

Per hoofd: vaak maar 5-10 zichtbaar

Neten: uitkomen na 7-9 dagen
–> lijken dan sterk op VW-luis

levensduur VW-luis: 1-2 mnd

Iedere 4h bloedzuigend (kunnen slecht tegen uitdroging)

Question 13

welke andere soort luis naast de hoofdluis kennen we in NL? wat is kenmerkend hieraan? wat is een mogelijk gevolg?

Answer 13

De kleerluis = pediculosis corporis
- enkel bij verwaarlozing

Er kunnen tot enkele honderden per hoofd zijn

• kan langer zonder bloedmaal

Morfologisch nauwelijks te onderscheiden

Kan mogelijk lichenificatie veroorzaken = vagabonds disease

Question 14

Wat is de bH van luizen? Wat is een vervelende situatie hierom heen?

Answer 14

• 0,5% malathion (lotion of creme) als shampoo
  of als permetrine oplossing

Bij zware infestaties: bh herhalen na 7-9 dagen

• silicone polymeer: dood de luis (nieuw)
• luizenkam
• beddengoed wassen boven de 60 gr of chemisch reinigen
• kleding evt gedurende 7 dg in plastic zak opbrengen
• school of creche informeren

In buitenland om ons heen toename van resistentie voor organische fosfaatverbindingen (malathion en permetrine)

Question 15

Hoe stellen we de diagnose hoofdluis?

Answer 15

• stofkammen van het haar op het hoofd
• kleerluis: op kleding (op het lichaam gedragen)
  –> neten soms geconcentreerd in de naden

Question 16

Wanneer is er een indicatie voor diagnostiek van hoofdluis? En de kleerluis?

Answer 16

• jeuk op het hoofd: vooral occipitaal en post-auriculair

OF
- preventief bij infestatie in de (directe) omgeving

Kleerluis:
- jeuk en/of krab effecten over het hele lichaam
- verwaarlozing en vervuiling met niet frequent gewassen kleding

Question 17

Er worden bij een patient luizen gevonden, bewijst dit de infestatie? En als er enkel neten gevonden worden?

Answer 17

Ja

nee, toont wel aan dat er luizen zijn geweest, maar niet per se dat er een actuele infestatie is

Question 18

Is de schaamluis vaker of minder vaak voorkomend de laatste jaren? Hoe dragen we deze over? wat is kenmerkend voor de luis? Waar zitten ze?

Answer 18

Phthirus pubis (platluis)

Komt overal ter wereld voor en prevalentie lijkt toegenomen

Doorgeven:
- seksueel contact
- beddengoed of handdoeken

Kenmeken:
- grote behoefte aan vloed
- uitermate gastheer gebonden –> eenmaal van het lichaam overleven ze max 12-24h
- 1,5-2 mm breed en lang en grijs van keur
- 3 paar poten (voorste slanker)
- 2e en 3e paar heeft klauwen waarmee aan haren pakken

Waar:
- schaamhaar
- peri-anaal
- dijen
- borst
- oksel
- baard
- wenkbrauwen
- wimpers
- zelden op hoofd

Question 19

Als een patient geen pubis beharing heeft, is diegene dat niet vatbaar voor de schaamluis?

Answer 19

Wel vatbaar, de luis gaat dan naar een van de andere plekken

Question 20

Hoe verloopt de voortplanting van de schaamluis?

Answer 20

• vrouwtje legt 25-50 neten per dag
• komen uit na 6-8 dg

Question 21

Wat voor klachten geven schaamluizen? Hoe stellen we de diagnose?

Answer 21

• lichtblauwe-blauwgrijze, pijnloze niet jeukende ronde vlekjes = maculae coerulae
• jeukende dermatitis van anogenitale gebied
• pruritis (jeuk) van andere behaarde gebieden

aantonen luizen of neten (neten ook hier gekit aan haar)

BH:
- 0,5% malathion lotion
- kleding en beddengoed boven de 60 gr wassen of chemisch reinigen
- evt herhalen na 1 wk

Question 22

wat is kenmerkend voor de bedwants of wandluis (cimix lectularis)?

Answer 22

• vleugelloos insect
• komt wereldwijs voor
• NL: vooral in grote steden
• VW: plat en ovaal, 6 mm lang
• duidelijke ogen en korte kop
• overdag in kieren en spleten van muren en bedden meestal in een vervuilde omgeving
• komen alleen naar het lichaam voor een bloedmaal en gaan daarna weer weg naar waar eieren ook zijn
• steeksnuit: vooral in nacht binnen 10 min aan geëxposeerde lichaamsdelen volzuigen –> vaak meerdere

Question 23

wat zijn klachten van de bedwants? wat is de BH?

Answer 23

• bullae op beet plek
  door overgevoeligheidsreactie op het speeksel
• vaak cluster van 2-3 beten te zien die zich over het hele lichaam bevinden
• deponeren feces op muren en beddengoed waardoor donkerbruin tot zwart gespikkeld aspect
• verspreiden een zoete geur

BH:
- alle verblijfplaatsen bestrijden met insecticiden (pyrethrinen of dichlorvos)

Question 24

Hoe zien spinachtigen eruit\?

Answer 24

• zakvormig lijf
• kopborststuk (fusie)
• VW: 4 paar poten
• larve: 3 paar poten

Question 25

wat zijn kenmerken van teken?

Answer 25

• spinachtigen
• ovale vorm en steeksnuit
• zuigen bloed uit allerlei zoogdieren en vogels
• haken aan steeksnuit waarmee verankeren in de huid
• ontwikkeling over meerdere jaren
• duur bloedmaal neemt af bij gesensibiliseerde personen waarbij een IgE afhankelijke huidreactie een rol speelt
• zwelt op door bloedmaaltijd
• na maaltijd laat hij los en ontwikkelt hij verder
• tijdelijke parasitair voor een bloedmaal
• Harde teek: Ixodidae –> doorgeven van borrelia burgdorferi
• zachte teek: Argasidae
  –> wel of geen harde rugplaat

Locatie:
- liezen
- oksels
- knieholtes

Question 26

Wat kan het gevolg zijn van het niet volledig verwijderen van een teek?

Answer 26

Achtergebleven monddelen kunnen een inflammatie reactie veroorzaken

Question 27

wat kan het gevolg van aan een beetplek en wat doen we dan?

Answer 27

Secundaire infectie waardoor LK zwelling

Kan evt tetracycline of erythromycine geven

Question 28

wat is kenmerkend voor de schurftmijt?

Answer 28

Schurfmijt = sarcoptes scabiei variant hominis

• wereldwijd voorkomend
• transmissie via intiem contact (langere tijd –> moeten genoeg mijten overgaan)
• vrouw: 0,3-0,4 mm en plat (groter dan mannetje!!)
• graaft gangetjes in str. corneum
• voorste paar pootjes hebben zuignapjes bij vrouwtjes en bij mannetjes enkel achter
• eitjes in gangetjes en komen na 3-4 dg uit
• mannetjes: meer aan de oppervlakte levend –> gaan dood na bevruchting vrouwtje

Question 29

wat is kenmerkend voor scabiës?

Answer 29

Locatie:
- polsen
- voeten
- enkels
- ellebogen
- genitaal bij mannen
- okselplooien
- areolae mammae
- billen
- dijen
- gordelstreek

Kinderen:
ook op de handpalmen, gelat en voetzolen

Aantal:
vaak niet meer dan tiental mijten

klachten:
- roodheid
- papels
- vesikels
- krabeffecten
- secundaire infecties (minder dan vroeger)
- jeuk!!!!! vooral s nachts

LET OP: pas klachten van jeuk 1 mnd na sensibilisatie

Question 30

wat kan een ernstige vorm van scabiës zijn?

Answer 30

scabies crustosa of scabies norvegica
–> Veel meer mijten met uitgebreide korst vorming

Question 31

Welke mensen hebben vaker scabiës crustosa?

Answer 31

• perifere neuropathie
• als men niet krabt (door welke reden dan ook)

Question 32

Hoe stellen we de diagnose scabiës?

Answer 32

aantonen van de mijten of eieren –> soms kan mijt uit gangetje verwijderd worden

Ander klinisch beeld en anamnese

Question 33

Wat is de BH van scabiës?

Answer 33

• eenmalig bad of douche met permetrine-creme
  –> op het hele lichaam aanbrengen behalve hoofd

LET OP: bij kleine kinderen wel ook op het hoofd, muv de ogen en mond

Alternatief:
- benzylbenzoaat of crotamiton (eurax) welke twee keer met een tussenpose van 24h herhaald moeten worden

LET OP: ook huisgenoten moeten behandeld worden

Kleding en beddengoed wassen, strijken en luchten (voor 48h)
–> eenmaal van het lichaam af drogen de mijten snel uit

Question 34

Hoe lang kan men bij scabiës nog klachten houden na BH?

Answer 34

Nog 6 wk –> krijgt jeuk van de eiwitten die de mijt produceert waarop men een immuunreactie produceert en dus niet per se van de mijt zelf!!
Het moet er als he ware uitslijten omdat ze in de gangetjes bijven (de eiwitten)

Als je de mijt dood, zullen de eiwitten nog even aanwezig zijn en de jeuk dus ook –> betekent niet dat de BH niet goed was!!

Question 35

Bij een bezoek aan een zuigelingen centrum merkt de arts op dat het wat oudere zusje frequent achter haar oren krabt. Dit blijkt al enige dagen te zijn. Waar is wss sprake van?

Hoe behandel je het?

Answer 35

Hoofdluis:
- peri-auriculair
- kinderleeftijd

BH:
- shampoo met 0,5% malathion
- indien resistentie: silicone polymeer dimethicon –> immobilisatie van de luizen waarbij verstikking de dood wordt
- luizencapes, luizenkammen en lotions
- desinfectie kleding en beddengoed
- informeren contacten van kind

Question 36

Tijdens een bezoek aan de HA merkt deze rode papels en krabsporen op de onderbeen van mevrouw p op. zij komt voor controle. Ze heeft jeuk, maar slaat een iet te veel acht op omdat ze het vaker heeft en het dan ook weer verdwijnt. Ze vindt het wel vervelend. Later komt ze terug met de vraag os ze hoofdluis heeft, want ze heeft een klein beestje dat op haar been leip gevangen.

Wat is er waarschijnlijk aan de hand? wat is de bH?

Answer 36

Dierlijke vlooien:
- onderbenen
- rode panels met krabsporen

Obv preparaat: wss kattenvlo
–> vragen of mevrouw een kat of hond heeft

Mevrouw p en haar evt huisdier(en) behandelen met antivlooien middel
- antivlooien bandje aan dier
- stofzuigen

Question 37

Tijdens een feestje zit jet met zijn allen in een mooie kamer. De gastvrouw zegt dat zij alles zelf heeft gehaald van de straat. Later gaat het gesprek over balren die de vrouw al twee heeft maar die niet weggaan. Ze heeft ook nogal wat ongedierte.

Wat is hier waarschijnlijk aan de hand?

Answer 37

Bedwants
- meubilair van buiten
- bullae (op bijtplekken)
- vaak cluster van 2-3 beten te zien die zich over het hele lichaam bevinden

BH:
- insecticiden zoals pyrethrinen of dichlorvos
—> wel veel resistentie tegen
- evt ook symptoom bestrijding

LET OP: de mens is geen HOST voor de bedwants dus er zijn vaak geen wantsen op de mens zelf te vinden

Question 38

Tijdens spreekuur moeder met zoontje van 6 jaar vanwege een zwart knobbeltje in de lies. De arts denkt een teek. Rond 3 mm van de teek (knobbeltje) geen afwijkingen aan de huid. Geen erytheem. Arts verwijdert het.

Wat is het beleid?

Answer 38

• kans op lyme is nihil als < 24h op lichaam
• in debatten houden van plek

Question 39

Tijdens een vakantie in Rusland krijgt een patient heftige jeuk en vindt hij overal ip het lichaam bulten. In ondergoed iets zwarts bergen en met enige moeite vangt hij het.

Wat is hier waarschijnlijk aan de hand? wat is het beleid?

Answer 39

De mensenvlo
- bulten over het gehele lichaam

Beleid:
- controel van kleding en bedden goed op aanwezigheid van ectoparasieten
- desinfectie kleding en beddengoed en reiniging huis

Question 40

Een NL man van 25 jaar met klachten van vooral in de nacht heftige jeuk. LO efflorescenties en krab effecten over het hele lichaam.
Handen, polsen en ellobogen laten kleine streepjes zien. Er wordt hier wat materiaal weggekrabt

wat is er waarschijnlijk aan de hand? wat is de BH?

Answer 40

Schurft
- vooral n de nacht heftige pruritis
- kleine streepjes op polsen en ellebogen

BH:
- eenmalig permetrine creme 5%
- wassen kleding en beddengoed

alternatief: oraal ivermectine (alleen bij uitbraak in bvb zorginstellingen)
–> ook opsporen van familieleden en contacten

Question 41

verhoogt het foutief verwijderen van de teek de kans op transmissie van een MO?

Answer 41

Ja