VERBINTENISSEN DEEL 1 Flashcards
verbintenis
- Rechtsband waardoor één of meer personen gehouden zijn tot een prestatie jegens één of meer andere personen
- Prestatie kan bestaan uit geven, doen en laten(niet-doen)
- Wijst enkel op obligatoire verhouding tussen de partijen, met name op de verhouding tussen schuldeiser en schuldenaar
overeenkomst
- Is, naast een onrechtmatige daad, een bron van verbintenissen
- Verbintenis bestaat uit overeenkomsten indien de rechtsband tussen de partijen voortvloeit uit een wilsovereenstemming tussen de schuldenaar en schudeiser
contract
- Contract zou overeenkomst zijn die verbintenis in leven roept
- Belgische auteurs onderscheiden de begrippen contract en overeenkomst evenwel niet
schuldenaar en schuldeiser
- Schuldenaar is de partij op wie de verplichting rust
- Schuldeiser kan van de schuldenaar vorderen
geven, doen en laten (soort verbintenis)
- Geven: verplicht de schuldenaar ertoe een zakelijk, een vorderings- of een intellectueel recht op een roerende of een onroerend goed over te dragen
- Doen: handeling tot een voorwerp
- Laten: zich onthouden van een handeling indien hij ertoe verbond om iets niet te doen
middelen-, resultaats-, en garantieverbintenis (soort verbintenis)
- Middelen- of inspanningsverbintenis: schuldenaar moet naar best vermogen handelen om zijn verbintenis na te komen
- Resultaatverbintenis: schuldenaar zich ertoe gebonden een welbepaald resultaat te bereiken
* Resultaat niet bereikt: schuldenaar kan zich enkel van aansprakelijkheid bevrijden door het bewijs van overmacht te leveren - Garantieverbintenis: schuldenaar belooft om een welbepaald resultaat te bereiken, zonder dat de schuldenaar zich op overmacht kan beroepen
natuurlijke verbintenis (soort)
- Verbintenis die niet gerechtelijk kan worden afgedwongen maar eerder als een morele plicht op de schuldenaar drukt
regel van deelbaarheid (modaliteit)
- In regel is de verbintenis deelbaar onder de schuldenaren of schuldeisers; gesplitst in zoveel delen als er partijen zijn
- Afwijking op de regel: ondeelbaar, hoofdelijk of in solidum
ondeelbare verbintenis (modaliteit)
- Verbintenis is ondeelbaar uit haar aard of strekking indien het voorwerp van een verbintenis onmogelijk in verschillende delen kan worden gepresteerd (bv. levend paard) of indien de opdeling wel kan maar het geen praktisch nut heeft
- Ondeelbaar aan zijde van de schuldeiser: actieve ondeelbaarheid
- Ondeelbaar aan zijde van de schuldenaar: passieve ondeelbaarheid
hoofdelijke verbintenis (modaliteit)
- Regel is dat een verbintenis niet hoofdelijk is en dat elke schuldeiser of schuldenaar slechts tot beloop van zijn deel gerechtigd is
- Actieve hoofdelijkheid: bij hoofdelijkheid tussen de schuldeisers kan elke hoofdelijke schuldeiser vorderen dat hun gezamenlijke schuldenaar de gehele verbintenis uitvoert
- Passieve hoofdelijkheid: bij hoofdelijkheid tussen de schuldenaren kan de schuldeiser de terugbetaling van de gehele schuld aan elke van de hoofdelijke schuldenaar vragen
- Verbintenis enkel hoofdelijk zijn indien de partijen het uitdrukkelijk hebben bedongen
verbintenis in solidum
- Moet onderscheiden worden van een hoofdelijke verbintenis
- Niet de wetgever, maar wel de rechtspraak heeft de gehoudenheid in solidum in het leven geroepen
- Een verbintenis is in solidum indien bv éénzelfde schade wordt veroorzaakt door een samenlopende fouten van verschillende personen
- Elke schuldenaar is voor het geheel gehouden en de schuldeiser gelijk welke schuldenaar voor het geheel mag aanspreken
verbintenis onder voorwaarde of met tijdsbepaling
- Voorwaarde is een onzekere en toekomstige gebeurtenis waarvan de uitvoering of de uitdoving van een verbintenis afhangt
- Tijdsbepaling is een zekere en toekomstige gebeurtenis waarvan de uitvoering of de uitdoving van een verbintenis afhangt
- Ontbindend effect: verbintenis onder ontbindende voorwaarde en ontbindende tijdsbepaling
* Zolang de toekomstige gebeurtenis zich niet heeft voorgedaan, is de verbintenis geldig en opeisbaar
* Zodra de gebeurtenis zich voordoet, wordt de verbintenis geacht nooit te hebben bestaan, behoudens andersluidende overeenkomst - Opschortend effect: opschortende voorwaarde of opschortende tijdsbepaling
* Zolang de toekomstige gebeurtenis zich niet heeft voorgedaan, bestaat de verbintenis maar is ze niet opeisbaar
* Zodra de toekomstige gebeurtenis zich voordoet, wordt de verbintenis opeisbaar - Opschortende voorwaarde mag niet zuiver potestatief zijn
* Een voorwaarde is zuiver potestief als het uitsluitend afhangt van de wil van één van de partijen of de onzekere gebeurtenis zich zal voordoen
cumulatieve en alternatieve verbintenis
- Cumulatieve of conjunctieve verbintenis heeft meerdere prestaties als voorwerp die de partijen als ondeelbaar beschouwen
- Bij een alternatieve verbintenis moet de schuldeiser zich wel tevreden stellen met de uitvoering van één van de meerdere prestaties die het voorwerp van de verbintenis van zijn schuldenaar vormen (kan de schuldenaar door overmacht één van de prestaties niet uitvoeren, dan moet hij een alternatieve prestatie voorzien)
verbintenis onder schadebeding
- Verbintenis waarbij er een forfaitaire schadevergoeding is vastgelegd voor het geval de schuldenaar de verbintenis niet nakomt
- Partijen proberen zo latere discussie te vermijden
- Recht kan ambtshalve de forfaitair vastgelegde schadevergoeding verminderen indien deze overdreven is in verhouding tot de potentieel voorzienbare schade op het ogenblik van de contractsluiting
bron van verbintenis?
hoe is de rechtsband ontstaan
publiekrechtelijke sfeer (bron van verbintenis)
- verbintenis kan ontstaan door ‘administratieve rechtshandeling’
- een eenzijdige, uitvoerbare rechtshandeling gesteld door een orgaan van de uitvoerende macht
privaatrechtelijke sfeer (bron van verbintenis)
- overeenkomst (hoofdstuk 4)
- onrechtmatige daad (hoofdstuk 5): omdat iemand schade veroorzaakt door zijn fout
- wet
andere bronnen (van verbintenis)
(de drie laatste = oneigenlijke contracten of quasi-contracten)
- eenzijdige wilsuiting
- zonder dat een andere partij moet tussenkomen
- klassiek voorbeeld: aanbod om een overeenkomst te sluiten (gedurende en aangeduide, minstens redelijke termijn is de aanbieder door zijn aanbod gebonden)
- zaakwaarneming (art. 1372-1375 BW)
- zodra een persoon vrijwillig, maar niet uit vrijgevigheid of uit (zuiver) eigen belang, de belangen van een andere persoon in het belang van die persoon waarneemt
- omdat de meester van de zaak daartoe tijdelijk niet in staat is
- zaakwaarnemer: persoon die de belangen waarneemt
- meester van de zaak: persoon van wie de belangen worden waargenomen
- morele verplichting (goede huisvader)
- onverschuldigde betaling (art. 1376-1381 BW)
- een persoon die bij vergissing een betaling of een andere prestatie ontvangt die hem niet toekomt, is verplicht om terug te geven wat hij ten onrechte ontving
- = een betaling die ‘onverschuldigd’ is
- vermogensverschuiving (verrijking) zonder oorzaak
- indien er een vermogensbestanddeel van de ene persoon overgaat naar het vermogen van een andere persoon zonder dat daarvoor een juridische oorzaak kan worden aangetoond
- niemand mag zich onrechtvaardig verrijken ten kosten van een ander
- billijkheid ligt aan de basis hiervan
- een vordering op grond van vermogensverschuiving zonder oorzaak heeft een subsidiair karakter (terug vergoeden)
variëteit aan overeenkomsten
- klassiek voorbeeld is het zogenaamde onderhandeld contract; de partijen gaan als het ware aan tafel zitten om het contract te bespreken
- als een overeenkomst niet onderhandeld wordt, is er doorgaans sprake van een toetredingscontract
* veelal opgesteld door feitelijke of juridische monopoliehouders
* de (zwakkere) medecontractant treedt dan toe tot de overeenkomst zoals de monopoliehouder ze heeft opgesteld
* bevat standaardbedingen - contracten die worden gesloten zonder overleg en zonder standaardbedingen: feitelijke contracten; bv. Bioscoopticket …
- ze hebben allemaal gemeen dat aan de grondslag ervan een aanbod en een aanvaarding liggen
aanbod van overeenkomst
is een eenzijdige wilsuiting waarin de aanbieder de voorwaarden bekendmaakt waartegen hij bereid is om een overeenkomst te sluiten
aanvaarding van overeenkomst
- het akkoord van de partij tot wie het aanbod is gericht en waardoor een overeenkomst tot stand komt
- Uitdrukkelijke aanvaarding: blijkt uit handelingen (geschrift, woorden, daden) die zijn gesteld met de bedoeling de instemming met het aanbod tot uiting te bregen
- Stilzwijgende aanvaarding: moet worden afgeleid uit handelingen die zijn gesteld met een ander doel dan het doen blijken van de instemming met het aanbod
totstandkoming overeenkomst
Voor zover de aanvaarding gebeurt, ontstaat er wilsovereenstemming tussen de partijen over de elementen uit het aanbod, en ontstaat er bijgevolg een overeenkomst met de bijhorende juridische gevolgen
ogenblik van totstandkoming
- Indien alle partijen aanwezig zijn op het ogenblik dat het aanbod wordt aanvaard, ontstaat de overeenkomst op dat ogenblik
- Overeenkomst van op afstand: Hof van Cassatie beslist dat overeenkomst tot stand komt op ogenblik dat de aanbieder kennisneemt of kennis heeft kunnen nemen van de aanvaarding van zijn aanbod
verplichting bij totstandkoming
- In precontractuele fase: geldt bijzondere zorgvuldigheidsplicht; informatieverplichting waartoe partijen over en weer gebonden zijn gehouden
- Algemene informatieplicht ten voordele van de consument
- Informatieplicht versterkt als ‘op afstand’
fouten bij het sluiten van het contract
Partij is op een buitencontractuele grondslag aansprakelijk voor de schade die bij de wederpartij is ontstaan als gevolg van een fout begaan tijdens de precontractuele fase, ongeacht of de partijen uiteindelijk een overeenkomst sluiten (culpa in contrahendo)
contractbelofte
- Is een overeenkomst waarbij één of meerdere partijen zich ertoe verbinden, op verzoek van één van hen, op een later tijdstip een overeenkomst te sluiten waarvan de essentiële bestanddelen reeds bij de contractbelofte vastliggen
- Is eenzijdig of wederkerig
wederkerige of eenzijdige overeenkomst
- Wederkerig indien de partijen zich over en weer jegens elkaar verbinden (bv. huurovereenkomst)
- Elke partij is dan zowel schuldenaar van haar eigen verbintenis als schuldeiser van de verbintenis van haar medecontractant
- Eenzijdig indient slechts één van de partijen een verbintenis aangaat (bv. geldlening)
overeenkomsten onder bezwarende titel en om niet
- Overeenkomsten onder bezwarende titel levert voor elke partij een economisch voordeel op, doordat elke contractpartij zich ertoe verbindt een andere contractpartij iets te geven of in haar voordeel iets te doen of niet te doen
- terwijl een overeenkomst om niet of uit vrijgevigheid aan een van de partijen geen economisch voordeel oplevert. Een voordeel uit vrijgevigheid wordt gekenmerkt door de bedoeling om iemand anders te bevoordelen
vergeldende overeenkomst en kanscontracten
- Vergeldend indien de partijen hun prestaties als economisch gelijkwaardig beschouwen op het ogenblik van de contractsluiting
- Kanscontract indien het gelijkwaardige tussen de prestaties gelegen is in het feit dat elke partij een kans op winst of verlies heeft