Vanredne životne okolnosti Flashcards
šta se podrazumijeva pod vanrednim životnim okolnostima?
nesreće i katastrofe
šta su katastrofe?
predstavljaju masivne promjene u spoljašnjem okruženju koje pogađaju veliki broj ljudi
katastrofe mogu biti:
- prirode (zemljotres, poplave, uragani…)
- katastrofe izazvane ljudskim faktorom (ratovi, terorizam, hemijska zagađenja, nuklearne katastrofe…)
- katastrofe su pretnja biološkom opstanku
- katastrofe ruše iluziju o sopstvenoj nepovredivosti
- katastrofe ruše iluziju o sigurnosti i dobronamernosti sveta u kome živimo.
Poslednjih decenija razvija se jedna nova oblast: disaster psihologija
koji su ciljevi disaster psihologije?
Da istraži i razume šta se dešava sa ljudima koji su doživeli katastrofu
Da interveniše i smanji posledice po mentalno zdravlje unesrećenih
Da interveniše i smanji posledice po mentalno zdravlje spasilaca
koje su faze psiholoških odgovora na nesreću (Ehrenreich)?
- faza spasavanja
- faza invertarisanja
- faza rekonstrukcije
faza spasavanja?
traje nekoliko sati ili nekoliko dana posle nesreće
najčešće emocionalne reakcije su:
- Psihička „utrnulost“ ili obamrlost („ovo je nemoguće, ovo se nije desilo“)
- Povećana budnost: ubrzan rad srca, mišićna tenzija, „ne drži ga mesto“
- Difuzna anksioznost: tremor, uznemirenost, nesigurnost
- Krivica preživelih: da li sam mogao/la nešto da uradim?
- Konflikt oko zavisnosti
- Konfuzno stanje: konverzivne reakcije, halucinacije, dezorganizovano ponašanje i govor - moguće su kratke, reaktivne psihoze. Najčešće su to „normalne reakcije na nenormalnu situaciju
faza invertarisanja?
traje nekoliko nedelja i mjeseci poslije nesreće
najčešće emocionalne reakcije su:
- Posttraumatski simptomi (tuga, anksioznost, osećanje bespomoćnosti, neprijateljstvo, problemi u interpersonalnom funkcionisanju, povećana upotreba alkohola…)
- Generalizovani anksiozni poremećaj: uznemirenost, zabrinutost, osećanje umora, nesanica, somatski simptomi (hladne ruke, suva usta, mučnina, dijarea…).
- Patološko tugovanje (hronično stanje tuge, gorčina, autodestruktivne misli, strah od bliskosti, ljutnja, idealizacija nestale osobe, osećanje krivice).
- Postraumatska depresija (osećanje iscrpljenosti i nedostatak energije, preokupiranost gubicima, smanjeno interesovanje za okolinu, brojni somatski problemi („maskirana depresija“).
- PTSP
faza rekonstrukcije?
traje i do nekoliko godina posle nesreće
najčešće promjene:
- Razvijanje tzv. „sindroma žrtve“
- Hronična depresija i anksioznost
- Povlačenje iz socijalnih kontakata
- „Zavisnost od mržnje“
- Bračni i porodični problemi
koji su psihološki odgovori spasilaca i pomagača?
- Sindrom izgaranja
- Kontratransferne reakcije
- Posredna/sekundarna/ delegirana/vikarijanska traumatizacija spasilaca i pomagača
kakvi mogu biti simptomi sindroma izgaranja?
- fizički
- emocionalni
- bihejvioralni
- interpersonalni
fizički simptomi sindroma izgaranja?
- glavobolja
- hronični zamor
- poremećaj sna, apetita
- gastrointestinalni poremećaji
emocionalni simptomi sindroma izgaranja?
- razdražljivost
- anksioznost
- depresija
- osjećanje krivice
- emocionalna iscrpljenost
- osjećanje bespomoćnosti
bihejvioralni simptomi sindroma izgaranja?
- agresija
- cinizam
- sklonost upotrebi alkohola, droga
interpersonalni simptomi sindroma izgaranja?
- intelektualizacija
- ciničan odnos premaonima kojima se pruža pomoć
- emocionalno distanciranje
kontratransferne reakcije?
Dramatične priče unesrećenih utiču na pomagače i provociraju javljanje mnogih mehanizama odbrane
Ovakva osećanja i reakcije pomagač prenosi na osobu kojoj pomaže
sekundarna traumatizacijsa spasilaca i pomagača?
aka posredna, vikarijanska, delegirana
Ovde je reč o traumi koju spasioci i pomagači doživljavaju tokom rada sa traumatizovanim osobama
najčešći simptomi sekundarne traumatizacije?
- anksioznost, strah, bijes, stid
- noćne more, flešbekovi
- somatske smetnje
- adikcije
- loše funkcionisanje u sadašnjosti
- promjene u tzv. ličnoj filozofiji života, pesimizam
neke katastreofe izazvane ljudskim faktorom?
- nacistički koncentracioni logori
- teroristički napadi u 21. vijeku
- izbjeglištvo u srb i cg
- nato bombardovanje srb
šta je izbjeglištvo?
Oblik neželjene, prisilne migracije
Serija katastrofalnih životnih događaja koji dovode do poremećaja socijalne strukture i socijalnih funkcija društva i bitno ugrožavaju funkcionisanje pojedinaca i porodice (Tieney)
Psihološki aspekti izbeglištva obuhvataju brojne primarne i sekundarne traumatizacije kao i načine suočavanja i prevladavanja
osnovni psihološki sadržaj izbjeglištva?
gubitak:
- materijalne sigurnosti
- mjesta i uloge u hijerarhiji socijalnih uloga
- mreže socijalnih odnosa
potreba za pripadanjem i potreba za samopoštovanjem
proces prevladavanja u susretu sa visoko stresnim promjenama (Lazarus)?
- faza - naslućivanje ili opomena
- faza - udar ili konfrontacija
- faza - postkonfrontacija, izbjeglištvo
faza naslućivanja ili opomene?
odlike: prijetnja “visi u vazduhu”
ponašanje:
- glad za informacijama
- minimiziranje
- distanciranje
- odbijanje da se misli o prijetnji
- suočavanje sa prijetnjom
faza udara ili konfrontacije?
odlike: desilo se, katastrofalni događaji su se odigrali
ponašanje:
- bjekstvo
- borna
faza postkonfrontacije?
izbjeglištvo, ono je:
- trauma
- serija stresova
- krajnje zaoštrena, egzistencijalna kriza
faze izbjeglištva?
- faza lake euforije
- faza tugovanja
- faza protesta
- faza stabilizacije u kojoj se:
- ili prepoznaju alternativna rješenja
- ili se situacija rezignirano prihvata (najčešće kod ljudi koji su razvili “sindrom izbjeglištva”)
NATO bombardovanje 1999.?
istraživanja na osnovu telefonskih poziva službi tele-apel
faze se razlikuju po stepenu osjećanja kontrole nad situacijom:
- izostanak znaka za vazdušnu opasnost
- bombardovanje i preko dana
- nestanak struje i vode
šta određuje stresnu vrijednost promjena tokom vanrednih životnih okolnosti?
Lazarus i Folkman
- intenzitet promjene
- predvidljivost
- utisak o mogućoj kontroli
koje su najčešće strategije prevladavanja (tokom bombardovanja)?
- traženje informacija i podrške (vijesti, druženje po skloništima)
- preduzimanje akcija usmjerenih na problem (obezbjeđivanje vode, hrane, lijepljenje traka na prozore…)
- prepoznavanje alternativnih rješenja (privremeno odlaženje na bezbjednija mjesta…)
- kognitivno redefinisanje (npr. “posle ovoga će doći do političkih promjena…”)
- emocionalni izlivi i crni humor (“bombar dan”, “kako si? - promašeno”)
vanredno stanje zbog korone i izvori psihosocijalne podrške?
- reakcije stanovništva (od potpune negacije do panike)
- izolacija kompromituje zadovoljenje gregarnog i afilijativnog motiva
- djelovanje u zajednici: rad profesionalaca, poluprofesionalaca i neprofesionalaca volontera
organizovanje psihosocijalne podrške:
- ministarstvo zdravlja
- institut za mentalno zdravlje
- nevladine organizacije i udruženja
- akcije koje povećavaju osjećaj zajedništva i kohezivnost
od žrtve do preživjelog?
- volja za smislom je glavni motiv opstanka
- opstanak zahvaljujući sposobnosti da se brzo izađe iz pozicije bespomoćnosti i ostane aktivan koliko to okolnosti dozvoljavaju
