Vanredne životne okolnosti

Question 1

šta se podrazumijeva pod vanrednim životnim okolnostima?

Answer 1

nesreće i katastrofe

Question 2

šta su katastrofe?

Answer 2

predstavljaju masivne promjene u spoljašnjem okruženju koje pogađaju veliki broj ljudi

katastrofe mogu biti:
- prirode (zemljotres, poplave, uragani…)
- katastrofe izazvane ljudskim faktorom (ratovi, terorizam, hemijska zagađenja, nuklearne katastrofe…)

• katastrofe su pretnja biološkom opstanku
• katastrofe ruše iluziju o sopstvenoj nepovredivosti
• katastrofe ruše iluziju o sigurnosti i dobronamernosti sveta u kome živimo.

Poslednjih decenija razvija se jedna nova oblast: disaster psihologija

Question 3

koji su ciljevi disaster psihologije?

Answer 3

Da istraži i razume šta se dešava sa ljudima koji su doživeli katastrofu

Da interveniše i smanji posledice po mentalno zdravlje unesrećenih

Da interveniše i smanji posledice po mentalno zdravlje spasilaca

Question 4

koje su faze psiholoških odgovora na nesreću (Ehrenreich)?

Answer 4

• faza spasavanja
• faza invertarisanja
• faza rekonstrukcije

Question 5

faza spasavanja?

Answer 5

traje nekoliko sati ili nekoliko dana posle nesreće

najčešće emocionalne reakcije su:
- Psihička „utrnulost“ ili obamrlost („ovo je nemoguće, ovo se nije desilo“)
- Povećana budnost: ubrzan rad srca, mišićna tenzija, „ne drži ga mesto“
- Difuzna anksioznost: tremor, uznemirenost, nesigurnost
- Krivica preživelih: da li sam mogao/la nešto da uradim?
- Konflikt oko zavisnosti
- Konfuzno stanje: konverzivne reakcije, halucinacije, dezorganizovano ponašanje i govor - moguće su kratke, reaktivne psihoze. Najčešće su to „normalne reakcije na nenormalnu situaciju

Question 6

faza invertarisanja?

Answer 6

traje nekoliko nedelja i mjeseci poslije nesreće

najčešće emocionalne reakcije su:
- Posttraumatski simptomi (tuga, anksioznost, osećanje bespomoćnosti, neprijateljstvo, problemi u interpersonalnom funkcionisanju, povećana upotreba alkohola…)
- Generalizovani anksiozni poremećaj: uznemirenost, zabrinutost, osećanje umora, nesanica, somatski simptomi (hladne ruke, suva usta, mučnina, dijarea…).
- Patološko tugovanje (hronično stanje tuge, gorčina, autodestruktivne misli, strah od bliskosti, ljutnja, idealizacija nestale osobe, osećanje krivice).
- Postraumatska depresija (osećanje iscrpljenosti i nedostatak energije, preokupiranost gubicima, smanjeno interesovanje za okolinu, brojni somatski problemi („maskirana depresija“).
- PTSP

Question 7

faza rekonstrukcije?

Answer 7

traje i do nekoliko godina posle nesreće

najčešće promjene:
- Razvijanje tzv. „sindroma žrtve“
- Hronična depresija i anksioznost
- Povlačenje iz socijalnih kontakata
- „Zavisnost od mržnje“
- Bračni i porodični problemi

Question 8

koji su psihološki odgovori spasilaca i pomagača?

Answer 8

• Sindrom izgaranja
• Kontratransferne reakcije
• Posredna/sekundarna/ delegirana/vikarijanska traumatizacija spasilaca i pomagača

Question 9

kakvi mogu biti simptomi sindroma izgaranja?

Answer 9

• fizički
• emocionalni
• bihejvioralni
• interpersonalni

Question 10

fizički simptomi sindroma izgaranja?

Answer 10

• glavobolja
• hronični zamor
• poremećaj sna, apetita
• gastrointestinalni poremećaji

Question 11

emocionalni simptomi sindroma izgaranja?

Answer 11

• razdražljivost
• anksioznost
• depresija
• osjećanje krivice
• emocionalna iscrpljenost
• osjećanje bespomoćnosti

Question 12

bihejvioralni simptomi sindroma izgaranja?

Answer 12

• agresija
• cinizam
• sklonost upotrebi alkohola, droga

Question 13

interpersonalni simptomi sindroma izgaranja?

Answer 13

• intelektualizacija
• ciničan odnos premaonima kojima se pruža pomoć
• emocionalno distanciranje

Question 14

kontratransferne reakcije?

Answer 14

Dramatične priče unesrećenih utiču na pomagače i provociraju javljanje mnogih mehanizama odbrane

Ovakva osećanja i reakcije pomagač prenosi na osobu kojoj pomaže

Question 15

sekundarna traumatizacijsa spasilaca i pomagača?

Answer 15

aka posredna, vikarijanska, delegirana

Ovde je reč o traumi koju spasioci i pomagači doživljavaju tokom rada sa traumatizovanim osobama

Question 16

najčešći simptomi sekundarne traumatizacije?

Answer 16

• anksioznost, strah, bijes, stid
• noćne more, flešbekovi
• somatske smetnje
• adikcije
• loše funkcionisanje u sadašnjosti
• promjene u tzv. ličnoj filozofiji života, pesimizam

Question 17

neke katastreofe izazvane ljudskim faktorom?

Answer 17

• nacistički koncentracioni logori
• teroristički napadi u 21. vijeku
• izbjeglištvo u srb i cg
• nato bombardovanje srb

Question 18

šta je izbjeglištvo?

Answer 18

Oblik neželjene, prisilne migracije

Serija katastrofalnih životnih događaja koji dovode do poremećaja socijalne strukture i socijalnih funkcija društva i bitno ugrožavaju funkcionisanje pojedinaca i porodice (Tieney)

Psihološki aspekti izbeglištva obuhvataju brojne primarne i sekundarne traumatizacije kao i načine suočavanja i prevladavanja

Question 19

osnovni psihološki sadržaj izbjeglištva?

Answer 19

gubitak:
- materijalne sigurnosti
- mjesta i uloge u hijerarhiji socijalnih uloga
- mreže socijalnih odnosa

potreba za pripadanjem i potreba za samopoštovanjem

Question 20

proces prevladavanja u susretu sa visoko stresnim promjenama (Lazarus)?

Answer 20

1. faza - naslućivanje ili opomena
2. faza - udar ili konfrontacija
3. faza - postkonfrontacija, izbjeglištvo

Question 21

faza naslućivanja ili opomene?

Answer 21

odlike: prijetnja “visi u vazduhu”

ponašanje:
- glad za informacijama
- minimiziranje
- distanciranje
- odbijanje da se misli o prijetnji
- suočavanje sa prijetnjom

Question 22

faza udara ili konfrontacije?

Answer 22

odlike: desilo se, katastrofalni događaji su se odigrali

ponašanje:
- bjekstvo
- borna

Question 23

faza postkonfrontacije?

Answer 23

izbjeglištvo, ono je:
- trauma
- serija stresova
- krajnje zaoštrena, egzistencijalna kriza

Question 24

faze izbjeglištva?

Answer 24

1. faza lake euforije
2. faza tugovanja
3. faza protesta
4. faza stabilizacije u kojoj se:
   - ili prepoznaju alternativna rješenja
   - ili se situacija rezignirano prihvata (najčešće kod ljudi koji su razvili “sindrom izbjeglištva”)

Question 25

NATO bombardovanje 1999.?

Answer 25

istraživanja na osnovu telefonskih poziva službi tele-apel

faze se razlikuju po stepenu osjećanja kontrole nad situacijom:
- izostanak znaka za vazdušnu opasnost
- bombardovanje i preko dana
- nestanak struje i vode

Question 26

šta određuje stresnu vrijednost promjena tokom vanrednih životnih okolnosti?

Answer 26

Lazarus i Folkman
- intenzitet promjene
- predvidljivost
- utisak o mogućoj kontroli

Question 27

koje su najčešće strategije prevladavanja (tokom bombardovanja)?

Answer 27

• traženje informacija i podrške (vijesti, druženje po skloništima)
• preduzimanje akcija usmjerenih na problem (obezbjeđivanje vode, hrane, lijepljenje traka na prozore…)
• prepoznavanje alternativnih rješenja (privremeno odlaženje na bezbjednija mjesta…)
• kognitivno redefinisanje (npr. “posle ovoga će doći do političkih promjena…”)
• emocionalni izlivi i crni humor (“bombar dan”, “kako si? - promašeno”)

Question 28

vanredno stanje zbog korone i izvori psihosocijalne podrške?

Answer 28

• reakcije stanovništva (od potpune negacije do panike)
• izolacija kompromituje zadovoljenje gregarnog i afilijativnog motiva
• djelovanje u zajednici: rad profesionalaca, poluprofesionalaca i neprofesionalaca volontera

organizovanje psihosocijalne podrške:
- ministarstvo zdravlja
- institut za mentalno zdravlje
- nevladine organizacije i udruženja
- akcije koje povećavaju osjećaj zajedništva i kohezivnost

Question 29

od žrtve do preživjelog?

Answer 29

• volja za smislom je glavni motiv opstanka
• opstanak zahvaljujući sposobnosti da se brzo izađe iz pozicije bespomoćnosti i ostane aktivan koliko to okolnosti dozvoljavaju