Krize i intervencije u krizi

Question 1

porijeklo riječi “kriza”?

Answer 1

grčka riječ “krino” = odvojiti, odlučiti, suditi, mjeriti, boriti se

• odnosi se na preokret, obrt i na stanje koje zahtijeva donošenje važnih odluka

riječ “krizis” u antičkoj Grčkoj se koristila u ratovima, politici, medicini

• najčešće su do “ili-ili” situacije koje mogu da promijene životni tok pojedinca

Question 2

stres, trauma, kriza?

Answer 2

Isprepletani koncepti, teško se razgraničavaju, često se koriste alternativno

Sličnost koncepata se vidi u postojanju životnog događaja koji im prethodi (Kapor)

Nesklad između zahteva sredine i mogućnosti individue da na te zahteve odgovori je zajednički imenitelj traume, stresa i krize (Vlajković)

Traumatski događaj se razlikuje od stresnog događaja po tome što će on zbog svog intenziteta dovesti do patnje većine ljudi, nezavisno od toga u kakvom su psihofizičkom stanju oni bili pre događaja i nezavisno od raspoloživih načina prevladavanja

Stres- reakcija pretežno na somatskom planu, kriza- reakcija pretežno na psihološkom planu (Vesel)

Trauma je izrasla iz psihoanalitičkog okvira, stres iz biološkog i konteksta S-R psihologije, a kriza iz humanističko-egzistencijalističkog konteksta

Question 3

Kaplanova definicija krize?

Answer 3

1964.
Kriza je kratka psihička pometnja koja se događa s vremena na vreme osobama čiji životni problemi u datom trenutku prevazilaze njihove kapacitete

Question 4

Slaiku-ova definicija krize?

Answer 4

1990. Kriza je privremeno stanje nemira i pometnje koje karakteriše smanjena sposobnost uobičajenih mehanizama prevazilaženja sa mogućnošću radikalnog ishoda - negativnog i pozitivnog

Question 5

Hoff-ova definicija kroze?

Answer 5

2009.
Akutna emocionalna uznemirenost koja proizilazi iz situacijskih, razvojnih i/ili sociokulturnih izvora, a dovodi do privremene nemogućnosti ublažavanja tog stanja pomoću uobičajenih načina rešavanja problema individue

Question 6

odrednice krize?

Answer 6

• vremensko ograničenje (po Kaplanu 2-6 nedelja, po Robertsu više nedelja/mjeseci)
• iskustvo patnje - nemir, pometnja, smanjena sposobnost funkcionisanja u svakodnevnici
• kompromitovano prevazilaženje - slom uobičajenih načina prevazilaženja i traganje za novim načinima primjerenim situaciji
• radikalni ishod - negativan ili pozitivan

Question 7

dvostruko značenje krize?

Answer 7

• rizik i šansa (kreativni potencijal krize)
• opasnost i mogućnost
• progresija ili regresija
• kineski znak za krizu istovremeno označava i opasnost, rizik i mogućnost, priliku

Question 8

istorijat koncepta krize?

Answer 8

koncept krize se pojavio na psihijatrijsko-psihološkoj sceni u drugoj polovini 20. vijeka

pojavu i razvoj ovog koncepta omogućili su:
- pojava „treće sile u psihologiji“
- pojava socijalne i preventivne psihijatrije
- aktivnosti antipsihijatrijskog pokreta
- sve veće nedoumice u pogledu oštrog razgraničenja normalnog od patološkog ponašanja

• prihvatanje sve očiglednije činjenice da tokom života čovek može da ispolji kratkotrajno stanje poremećenog funkcionisanja, a da se ono ne shvati kao stanje bolesti

Question 9

odnos krize i psihopatologije?

Answer 9

Kriza nije rezervisana za “slabiće i nesposobne”, niko nije imun na psihičko stanje krize

U razvojnom putu svakoga od nas postoje trenuci koji imaju potncijal da nas dovedu u psihičko stanje krize (Arambašić)

Za krizu su karakteristične emocionalna neravnoteža i ranjivost

Kriza nije psihički poremećaj, nije patološko stanje ali njen ishod to može postati!

Znakovi krize se smatraju normalnim reakcijama na nenormalne okolnosti

Ako se trajanje simptoma značajno produži van vremeskih okvira trajanja krize, i ako se oni intenziviraju, onda se može pretpostaviti o postojanju ozbiljnih psihičkih smetnji

Question 10

vrste događaja i situacija koji prethode ili uzrokuju krize/vrste krize?

Answer 10

razvojne
- neizbježne/očekivane iz perioda tranzicije - iskustvo sazrijevanja
- nastaju kad razvojni zadaci premašuju kapacitete prevazilaženja pojedinca i porodice
(npr. kriza identiteta u adolescenciji)

akcidentne:
- iznenadne
- potiču iz promjene sredine
- fizičke - npr. katastrofe
- socijalne - npr. smrt bližnjih
- biološke - povreda, bolest

superponirane
- npr. prevremeni porođaj, smrt roditelja u adolescenciji

• intratemporalne, intertemporalne, ekstratemporalne
• individualne, multipersonalne (najčešće porodične)

Question 11

pristupi u određivanju pojma krize?

Answer 11

• medicinsko-klinički pristup
• individualno-razvojni pristup

Question 12

etiologija krize u medicinosko-kliničkom pristupu?

Answer 12

Životni događaj - stresori, stresne situacije, krizne situacije, kritični događaj

Question 13

etiologija krize u individualno-razvojnom pristupu?

Answer 13

• Životni događaji - naglasak je na subjektivnoj interpretaciji događaja
• Razvojne promene

Question 14

klinička slika krize u medicinsko-kliničkom pristupu?

Answer 14

Somatski simptomi: glavobolja, gubitak apetita, napetost, poremećaj spavanja, seksualne smetnje

Emocionalni simptomi: anksioznost, strah, depresivnost, simptomi derealizacije i depersonalizacije, osećanje beznadežnosti, gubitak samopoštovanja

Simptomi na planu ponašanja: slabija intelektuana efikasnost, agresivnost, autodestruktivne radnje, teškoće u komunikaciji, pad efikasnosti u mnogim socijalnim ulogama

Question 15

klinička slika krize u individualno-razvojnom pristupu?

Answer 15

• Psihološki distres - razdražljivost, bezvoljnost, osećanje umora
• Distres – kvazi ili pseudoneuroza

Question 16

psihodinamika krize u medicinsko-kliničkom pristupu?

Answer 16

poremećaj homeostaze i problem adaptacije

Question 17

psihodinamika krize u individualno-razvojnom pristupu?

Answer 17

smjenjivanje različitih mehanizama prevladavanja (coping)

Question 18

ishod krize u medicinsko-kliničkom pristupu?

Answer 18

• Povratak na pređašnji nivo funkcionisanja, gubitak simptoma
• Funkcionisanje na regresivnom nivou – „pad“ u bolest

Question 19

ishod krize u individualno-razvojnom pristupu?

Answer 19

• Povratak na pređašnji nivo funkcionisanja, gubitak simptoma
• Funkcionisanje na regresivnom nivou – „pad“ u bolest
• Razvojni pomak - “skok” u zdravlje

Question 20

podjele životnih događaja?

Answer 20

• životni događaji kao markeri
• životni događaji kao predisponirajući faktori
• životni događaji kao precipitirajući faktori

Question 21

šta je Holms Raheova skala?

Answer 21

upitnik stresne vrijednosti životnih događaja (ima 43 događaja)

Question 22

koje su dimenzije životnih događaja?

Answer 22

1. dimenzije događaja - objektivne karakteristike događaja (usaglašenost sa godinama, kontekst, iznenadnost-postupnost, redosled, reverzibilnost, tip događaja)
2. Dimenzije percepcije – subjektivni doživljaj događaja (poželjnost, očekivanost, utisak o kontroli, socijalna poželjnost)
3. Dimenzije efekta – posledice koje događaj ima u kontekstu celokupnog životnog ciklusa (pravac u odnosu na životni tok, broj i vrsta promena koju izaziva, koliko je događaja pokrenuto)

Question 23

šta su krizne intervencije?

Answer 23

skup postupaka pomoću kojih se, nakon kriznih događaja, ljudima pomaže da lakše prebrode ono što su doživeli

pružanje podrške i psihološke pomoći čiji je cilj ponovno sticanje osećanja autonomije i kontrole nad životom, čime se smanjuje osećanje bespomoćnosti

Question 24

koji su opšti ciljevi kriznih intervencija?

Answer 24

• ublažavanje uticaja kriznog događaja
• ubrzavanje procesa oporavka
• spriječavanje dugotrajnih posljedica na emocionalnom planu

Question 25

koji su specifični ciljevi kriznih intervencija?

Answer 25

• izražavanje osjećanja
• razumijevanje/strukturiranje događaja
• smanjivanje napetosti
• priprema za moguće buduće reakcije i simptome

Question 26

razlike između kriznih intervencija i psihoterapije?

Answer 26

fokus:
- za razliku od većine psihoterapija, krizne intervencije se ne bave prošlošću klijenata već se bave isključivo njihovom sadašnjošću

uloga terapeuta:
- u većini psihoterapija terapeut je manje više pasivan, dok je u kriznim intervencijama aktivan

kontrola:
- u postupku kriznih intervencija savetnik preuzima odgovornost i usmerava klijenta

vrijeme:
- krizna intervencija je vremenski limitirana i traje od 8 do 12 susreta
- učestalost viđanja sa savetnikom zavisi od izraženosti simptoma i potreba klijenata

klijent:
- savjetnik podržava zavisnost klijenta, naročito na početku tretmana

Question 27

koji su tipični problemi od kojih nastaju krize?

Answer 27

krize nastaju kao odgovor na promjene u prirodnoj, biološkoj i socijalnoj sredini

gubitak:
- bliskih osoba (smrt, odvajanje)
- tjelesnih funkcija (obolijevanje, amputacija)
- resursa (finansijskih)
- slobode
- povjerenja

promjena:
- uloga (posao, brak, roditeljstvo)
- česta je kombinacija gubitka i promjene - gubitak zdravlja i promjena uloge (bolesnik)

interpersonalni problemi:
- problemi u bliskim partnerskim/porodičnim relacijama

konflikti:
- suočavanje sa teškim izborom između dvije ili više alternativa (razvod, migracija, emigracija)

traumatsko/stresno iskustvo:
- ugroženih
- spasilaca
- pomagača

Question 28

ko sprovodi krizne intervencije?

Answer 28

Neprofesionalci (osobe koje nemaju formalno obrazovanje iz neke pomagačke profesije)

Poluprofesionalci (studenti fakulteta nekih pomagačkih profesija)

Profesionalci (osobe iz kruga tzv. pomagačkih profesija: psiholozi, psihijatri, socijalni radnici…)

Question 29

koje oblike psihološke pomoći mogu da pružaju neprofesionalci?

Answer 29

obučeni neprofesionalci mogu da pružaju PPP (psihološu prvu pomoć)

Obučeni neprofesionalci razgovaraju sa osobama u krizi
- oni ih ohrabruju i osnažuju
- pomažu im u normalizaciji iskustva („normalne reakcije na nenormalne situacije“)
- pomažu u uspostavljanju ili izgrađivanju socijalne mreže

Question 30

kako je nastala psihološka prva pomoć?

Answer 30

aka emocionalna prva pomoć, aka rana psihološka podrška

O Psihološkoj prvoj pomoći počelo je u SAD da se govori tokom ere hladnog rata.
- Američka psihijatrijska asocijacija izdala je tekst o PPP koji je bio namenjen radnicima u civilnoj odbrani koji su se pripremali za pomoć stanovništvu prilikom eventualnog nuklearnog napada

• U tekstu se radnici u civilnoj odbrani ohrabruju da nežno razgovaraju sa ugroženim stanovništvom i da, paralelno sa tim, preduzimaju određene postupke samopomoći da bi pomogli sebi da ne „izgube tlo pod nogama u emocionalnom smislu“

Kasnije je ovakva aktivnost zaboravljena.
- Preokret je nastao posle 11. septembra 2001. godine
- Koncept PPP ponovo postaje aktuelan, ali sada kao nacionalna strategija

Question 31

šta sadrži psihološka prva pomoć?

Answer 31

• Tešenje i smirivanje
• Fizičko prisustvo, „biti tu“
• Zaštitu od dalje pretnje
• Hitnu brigu za fizičke potrebe (hrana, sklonište…)
• Ohrabrivanje ispoljavanja osećanja
• Strukturiranje svakodnevne rutine da bi se povratilo osećanje kontrole
• Ponovno uspostavljanje ili izgrađivanje mreže socijalne podrške

Question 32

Robertsov sedmofazni model intervencije u krizi?

Answer 32

1991.
ovaj model se koristi za pomoć osobama u akutnim pshiološkim krizama
- treba ga shvatiti kao neku vrstu vodiča, a ne kao rigidnu shemu

Question 33

koje su faze Robertsovog modela intervencije u krizi?

Answer 33

1. Planiranje i izvođenje detaljne procene (uključujući opasnost po sebe i druge, neposredne psihološke potrebe)
2. Uspostaviti kontakt i odnos sa klijentom (iskazujući iskreno poštovanje, prihvatanje, nevrednovanje onoga što govori)
3. Istražiti dimenzije problema da bi se problem definisao (uključujući „poslednju kap“/događaj koji je predhodio)
4. Ohrabrivanje izražavanja osećanja i emocija
5. Istraživanje i procena predhodnih pokušaja prevazilaženja
6. Ponovo uspostaviti funkcionisanje na kognitivnom planu putem implementacije plana akcije.
7. Pratiti i ostaviti „otvorena vrata“ za eventualne sastanke tokom 3/6 meseci

Question 34

krizne intervencije kod pomagača?

Answer 34

kod pomagača se najčešće koriste tri specifična postupka:
1. rasterećenje
2. demobilizacija
3. debrifing u situaciji stresa izazvanog kritičnim incidentom (psihološki debrifing, sažeta psihološka integracija traume)

Question 35

šta je rasterećenje?

Answer 35

Postupak koji se najčešće primenjuje kod spasilaca (vatrogasci, policajci, ekipe Hitne pomoći) koji su se suočili sa događajem/događajima koji mogu da imaju krizogeno dejstvo

Ovaj postupak se koristi neposredno nakon obavljenog posla

Cilj: ublažavanje dejstva neprijatnih, često bolnih utisaka i pomoć da lakše izađu na kraj sa sopstvenim osećanjima

Question 36

tok intervencije rastrećenja?

Answer 36

Savetnik objašnjava cilj susreta i traži od učesnika da govore o događaju koji je razlog okupljanja

Savetnik ohrabruje učesnike da govore o svojim mislima, osećanjima i reakcijama koje su u vezi sa događajem („O čemu ste razmišljali kada se to dogodilo?“, „Šta ste osećali povodom ovog događaja kada se on odigravao?“, „Koji je deo za vas bio najgori?“, „Šta sada osećate?“)

Savetnik se usredsređuje na strategije prevladavanja i istražuje šta bi bilo od pomoći u ovom trenutku i šta bi bilo od pomoći u budućnosti

Susret se završava kratkim odmorom, šetnjom, zajedničkom kafom ili vežbama relaksacije

Question 37

šta je demobilizacija?

Answer 37

Demobilizacija je kratka intervencija koja se primenjuje samo kod kriznih situacija većih razmera

Ovaj postupak intervenisanja primenjuje se takođe kod spasilaca

Question 38

tok intervencije demobilizacije?

Answer 38

Po obavljenom poslu spasioci se okupljaju

Savetnik desetak minuta govori o tome kakve će im biti misli i osećanja narednog dana (ili narednih dana) i kako mogu sebi da pomognu

Posle ovoga, spasioci odlaze u drugu prostoriju u kojoj provode dvadesetak minuta uz sendviče i kafu

Question 39

šta je sažeta psihološka integracija traume?

Answer 39

aka psihološki debrifing, aka debrifing u situaciji stresa izazvanog kritičnim događajem (critical incident stres debriefing)

ovo je najsloženiji postupak u okviru kriznih intervencija

specifični postupak u kome se, usmeravanjem na misli o događaju, emocijama vezanih za događaj, učenjem o stresu i traumi, postiže integracija traumatskog događaja u dosadašnje životno iskustvo

ovim postupkom se prevenira pojava PTSD, a ne razrešavaju se psihičke tegobe koje su postojale pre traumatskog događaja

Question 40

koji su opšti ciljevi sažete integracije traume?

Answer 40

Ublažavanje uticaja kriznog događaja kod svih koji su bili suočeni sa tim događajem

Ubrzavanje procesa oporavka

Sprečavanje dugotrajnih nepovoljnih psiholoških posledica traumatskog događaja

Question 41

koji su specifični ciljevi sažete integracije traume?

Answer 41

Izražavanje utisaka, reakcija i osećanja

Strukturiranje onoga što se dogodilo pomoću boljeg razumevanja samog događaja i reakcija na njega

Smanjivanje napetosti kod pojedinca ili u grupi ljudi koji su bili izloženi događajaju

Prihvatanje svojih i tuđih reakcija kao „normalne reakcije na nenormalnu situaciju“

Pripremanje na simptome ili reakcije koje mogu naknadno da se pojave

Utvrđivanje načina na koji će se traumatizovanima dalje pomagati, ako za to ima potrebe

Question 42

koji su individualni ciljevi sažete integracije traume?

Answer 42

Smanjenje intenziteta emocija, kroz njihovo svešćivanje i izražavanje

Smanjenje kognitivne dezorganizacije

Izlazak iz uloge žrtve

Učenje novih načina suočavanja sa stresom

Započinjanje procesa tugovanja

Question 43

koji su grupni ciljevi sažete integracije traume?

Answer 43

Poboljšanje komunikacije među članovima grupe

Jačanje grupne kohezije

Lakše suočavanje sa budućim kriznim događajima

Promena značenja koje se daje kriznom događaju

Question 44

kome je namijenja sažeta integracija traume?

Answer 44

Primarnim žrtvama (oni koji su neposredno pogođeni događajem)

Sekundarnim žrtvama (očevici i porodice stradalih)

Tercijalnim (rodbina, prijatelji žrtava, saradnici na poslu, spasilačke službe)

U postupku sažete integracije traume kada se radi sa primarnim žrtvama ne uključuju se sekundarne i tercijalne žrtve (izuzetak su osobe koje su posebno važne za grupu:učitelj, na primer)
- Za ove dve grupe organizuju se posebni oblici intervencije

Question 45

ko može da sprovodi sažetu integraciju traume?

Answer 45

Stručnjaci osposobljeni za ovu vrstu intervencije

Sažetu integraciju traume sprovode dva (ili više stručnjaka) - jasna je i vidljiva uloga voditelja

Voditelji ne bi trebalo da budu iz kruga traumatizovanih (npr. obučeni školski psiholog iz škole u kojoj je dete izvršilo suicid)

Question 46

pripremna faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 46

Pre početka rada voditelj i kovoditelj(i) prave plan delovanja u kome treba da odgovore na sledeća pitanja:
- Ko će biti uključen u postupak Sažete integracije traume?
- Kada postupak treba da se sprovodi?
- Gde se sprovodi postupak?
- Koliko će sažeta integracija traume trajati?
- Kolika treba da bude veličina grupe?
-Kako će biti raspoređeni članovi tima za Sažetu integraciju traume?

Question 47

kada postupak treba da se sprovodi?

Answer 47

Postupak sažete integracije traume može da se sprovodi od 24 časa do 12 nedelja nakon događaja

Pravila:
- Sažeta integracija traume ne sprovodi se u prvih 24 časa po događaju, jer se smatra da to još nije vreme „kada popuštaju psihološki odbrambeni mehanizmi“ - okviru prvih 24 časa moguće je primenjivati „rasterećenje“

• Idealno je da se Sažeta integracija traume obavi u periodu od 1 do 3 dana posle događaja
• Sažeta integracija traume delotvorna je i nekoliko nedelja posle događaja, jer je uticaj potiskivanja još nedovoljno jak
• Prihvatljivo je da se ova vrsta krizne intervencije obavi i 12 nedelja posle događaja - tipična reakcija u tom periodu je izbegavanje i okrivljavanje drugih za događaj kao i masivno potiskivanje
• Posle 3 meseca sažeta integracija traume nema efekta - tada se preporučuje edukacija iz stresa i učenje strategijama prevladavanja stresa

Question 48

gdje se sprovodi postupak sažete integracije traume?

Answer 48

U prostoru koji je:
- izvan mesta gde se krizni događaj odigrao
- pogodan za sedenje u krugu
- udoban i odgovarajuće veličine

Question 49

koliko će sažeta integracija traume trajati?

Answer 49

Po pravilu sažeta integracija traume traje od 90min do četiri sata. To zavisi od:
- Težine događaja (što je događaj traumatičniji, prorada duže traje)
- Veličine grupe (što je grupa veća, potrebno je više vremena)
- Načina vođenja
- Nivoa otvorenosti grupe (što se članovi bolje poznaju veća je verovatnoća da će biti otvoreniji i više govoriti)

Question 50

kolika treba da bude veličina grupe?

Answer 50

idealno 15-20 članova
moguće je i sa manje ili više učesnika

ako je broj pogođenih mali (2-3) prvo treba održati individualne susrete, pa onda zajedničke

Question 51

koliko faza ima postupak sažete integracije traume? kako su raspoređene?

Answer 51

7 faza
raspoređene su tako da se:
- počinje od kognitivnog nivoa (činjenice)
- prelazi na emocionalni nivo (osećanja, znaci traume i stresa)
- pa se ponovo uključuje kognitivni nivo (podučavanje o simptomima krize)

Question 52

koje su faze sažete integracije traume?

Answer 52

1. uvod
2. činjenice
3. misli
4. nateža pojedinost (emocionalna faza)
5. znakovi stresa i traume
6. podučavanje
7. zaokruživanje

Question 53

uvodna faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 53

ciljevi:
- predstavljanje voditelja i izražavanje žaljenje što se dogodio krizni događaj
- objašnjavanje cilja susreta i načina rada

• ako se članovi ne poznaju, važno je da se predstave i kažu na koji način su bili uključeni u događaj

voditelj u ovoj fazi saopštava pravila

Question 54

koja pravila saopštava voditelj u prvoj fazi sažete integracije traume?

Answer 54

• Poverljivost
• Bez kritike i vrednovanja
• Svi učestvuju u navođenju činjenica (u ostalim fazama to nije obavezno)
• Svako govori za sebe
• Kod voditelja ne sme da postoji konflikt uloga (sprovodi Sažetu integraciju traume, ali i istragu o događaju)
• Svi učesnici su jednaki, bez obzira na položaj u zajednici/organizaciji
• Svi ostaju do kraja, a u grupu se ne uključuju oni koji kasne
• Bez odmora – kontinuitet je važan deo grupnog procesa - ako voditelj proceni da je odmor neophodan moguće ga je organizovati posle pete faze (znaci stresa i traume), a pre početka šeste faze (podučavanje)
• Bez crnog humora

Question 55

druga faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 55

faza “činjenice”
- kognitivno područje

Zašto se počinje od činjenica (šta se dogodilo?)?
- U početku je svima lakše da ne govore o ličnim stvarima, osećanjima.
- Svakome je poznat samo njegov deo „događaja“, a na ovaj način se stiče uvid u celinu.

postupak rada sa činjenicama: voditelj traži da svi, redom odgovore na pitanja:
- Ime i prezime, zanimanje, radno mesto.
- Koja je bila vaša uloga tokom događaja, šta ste radili?
- Šta se dogodilo, šta ste videli, čuli?

U ovoj fazi voditelj se usredsređuje na činjenice i prenebregava misli i emocije

Question 56

treća faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 56

faza “misli”
kognitivno/emocionalno područje

Ovo je prelazna faza između sveta činjenica i sveta emocija

Voditelj traži od svih da kažu šta su prvo pomislili kada se odigrao krizni događaj, koja misao im se vrtela stalno po glavi ili je još uvek prisutna

Ovo je poslednja faza u kojoj govore svi učesnici, redom

Question 57

četvrta faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 57

faza “najteža pojedinost”
emocionalno područje

Voditelj traži od učesnika da kažu šta ih je najviše potreslo, šta ih najviše muči, šta izaziva najveći bol, da je to moguće koji deo događaja bi izbrisali
- u ovoj fazi govore samo oni koji to žele

Question 58

peta faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 58

faza “znavi stresa i traume”
emocionalno/kognitivno područje

Voditelj traži od učesnika da opišu misaone, telesne, emocionalne i ponašajne znake stresa koje su zapazili kod sebe tokom događaja, ali i posle njega
- Da bi podstakao razgovor, voditelj daje nekoliko primera (ne može da se oslobodi misli o događaju, loše spava, više puši…)

Question 59

šesta faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 59

faza “podučavanje”
kognitivno područje

Voditelj podučava učesnike iz oblasti stresa i traume

Ciljevi:
- Reakcije o kojima se govori su „normalne reakcije na nenormalnu situaciju“
- Ovakve reakcije su mučne, ali će proći
- Kako oni sami mogu sebi da pomognu?
- Kome mogu da se obrate ako stanje postane neizdrživo?
- „Da li se tokom događaja dogodilo nešto što je događaj učinilo manje bolnim? Postoji li bilo šta što, uprkos bolu, uliva i neku nadu?“.

Question 60

sedma faza u sažetoj integraciji traume?

Answer 60

faza “zaokruživanje” i kraj
kognitivno područije

U ovoj, poslednjoj fazi, voditelj daje priliku učesnicima da postave dodatna pitanja, saopštava gde će i u koje vreme će biti na raspolaganju učesnicima za inidividualne razgovore, zahvaljuje se

Question 61

praćenje nakon sažete integracije traume?

Answer 61

posle sažete integracije traume jedno vreme članovi tima „prate“ šta se događa sa učesnicima (telefonom ili kratkim viđenjem)

Pitanja koja se, najčešće, postavljaju (Mičel i Diregrov):
- Kako vam je na poslu (u školi…) nakon sažete integracije traume?
- Da li osećate da vas izrazito muči neki deo događaja?
- Kako se osećate u slobodno vreme?
- Da li vam je potrebno još nešto da biste podneli težinu događaja?

Question 62

individualna sažeta integracija traume?

Answer 62

Ako su samo jedna ili dve osobe pogođene događajem sprovodi se individualna Sažeta integracija traume

Slično grupnoj Sažetoj integraciji traume i individualna se sprovodi kroz sedam faza

Question 63

kako pomoći bliskim osobama kada dožive krizu?

Answer 63

treba pomoći osobi da se suoči sa krizom i osjećanjima koja ona nosi sa sobom
- pomoći osobi da priča o tome i shvati opasnost, bol i nevolju
- pomoći osobi da priča o neizrečenim strahovima, da se rastuži, rasplače

• pomoći osobi da se suoči sa realnošću korak po korak
• pomoći osobi da sagleda činjenice (činjenice nisu samo stvarni događaji već i naše fantazije i strahovi koji su vezani za taj događaj)
• ne ubjeđivati osobu da će vremenom sve to proći - osobu u krizi ne treba tješiti (osobi u krizi neće pomoći besmislena utjeha, već naša izjava da će on/ona biti dovoljno jak/a da izdrži sve to, a čak i da ne bude sve u redu, mi smo tu, spremni da pomognemo)
• ne ohrabrivati osobu da krivi druge
• pomoći osobi da prihvati pomoć - jedan od načina na koji ljudi izbegavaju da se suoče sa problemom jeste da poriču da im je potrebna pomoć
• pomoći osobi u svakodnevnim zadacima - diskretna pomoć koja neće kod osobe u krizi stvoriti utisak da je bespomoćna može da bude pravi faktor podrške

Question 64

Kaplanovo izučavanje majki koje su prevremeno rodile svoje bebe?

Answer 64

su žene koje su najviše bile uznemirene tokom kritičnih dana kada su njihove bebe lebdele između života i smrti, koje su plakale, posećivale svoje bebe čak i kada je bilo bolno da ih posmatraju – uspešno prebrodile krizu

žene koje su poricale opasnost, izbegavale da vide svoje bebe, dopustile da ih doktori ubeđuju da će sve biti u redu sa mnogo više teškoća su prolazile kroz krizu

zaključak: jedini način da se prevlada kriza jeste da je se bude svestan