Van onderzoek naar therapie Flashcards
Inleiding
- gegevens uit anamnese en KO omzetten in behandeldoelstellingen
- rekening houden met persoonlijke en omgevingsfactoren, factoren gerelat. aan letsel en aan pijn/compensatie
- klinisch redeneringsmodel = startpunt
- anamnese - observatie - KO - K. diagnose => hands-on/off, educatie… bepalen behandelstrategie
- continue formuleren werkhypotheses ifv optimale behandelingsstrategie en bijstellen adhv nieuwe info
- data-interpretatie & voorlopige conclusie, na elke volgende fase van KO bijgesteld en finaal geformuleerd in ICF
stappen klinisch redeneer process
- diagnose
- beslissen of patient behandeld kan worden
- rood licht = andere zorgverlener
- oranje licht = in dicussie met andere zorgverleners over therapie
- groen licht = behandelen - soorten interventies
- hands-on
- hands-off
- education
volledige klinische redeneer process
- voorschrift van arts = altijd nodig!
- anamnese
- kinesitherapeutisch onderzoek
- in samenspraak met P gezondheidsprobleem analyseren + contextuele factoren - kinesitherapeutische diagnose (ICF!)
- stellen van prioriteiten, doelstellingen, behandelplan
- klinisch redeneren doorheel geheel onderzoek
- overgaan naar behandeling
- verschillende interventies
- evalutatie & terugkoppeling nar anamnese, KO, conclusie - eindresultaat
- geen klachten
- eindverslag naar arts - cyclische evaluatie
- doel is linieair = efficient
- cyclisch karaketer = terugkoppelen naar vorige fases
- voorgestelde therapie aanpassen - eigenschappen klinisch redeneringsmodel
- doelgericht = elke interventie is doelgericht naar een doel afh van nodenanalyse patient
- efficient = gericht op prioritaire beperkingen (functie, activiteit, participatie)
- procesmatig = obv nodenanalyse doelstellingen formuleren, en zo specifieke middelen selecterens
structuur in klinische redeneren
- PDCA-cyclus: om KR proces gestructureerd te laten verlopen
- Plan = actuele status, anamnese, onderzoek & besluit hiervan
- Do = behandeling
- Check = (hoe?) checken van de resultaten van behandeling
- Act = behandeling verbeteren - gebruik
- nagenoeg elke ontmoeting gebruiken
- optimaal gebruik van therapie
inhoud van het voorschrift (medische diagnose)
verplicht volgens wet
- voornaam & naam van patient
- voornaam, naam & Riziv-nummer van voorschrijver
- handtekening van voorschrijver
- datum van voorschrift
- maximum aantal zittingen voor therapie
- diagnose en/of diagnose elementen
- soms erg duidelijk maar soms ook vaag vb: schouder pijn => zelf aanvullend onderzoek doen
- informatie over algemene contra- & indicaties
- helpt ons soms in onderzoek, behandeldoelstellingen, therapeutische middelen…
- niet voldoende voor klinisch relevant behandelprogramma te starten, anamnese en KO noodzakelijk
Anamnese
- subjectief beeld functie-beperkingen
- gedetailleerd deze beperkingen bevragen ifv behandeldoelstellingen
- ook activiteit en participatieniveau (kan je niet onderzoeken, dus moet je bevragen)
- ICF
- omgevingsfactoren
- persoonlijke factoren
- bv. zelfstandigheid, zelfredzaamheidimpact klacht ADL, verwachtingen, geloof, facilatoren, beperkingen, familie…
-Belangrijk om adherence en therapietrouw teverhogen
vragenlijsten over activiteit & participatie
allemaal betrouwbaar & valide
Check in PDCA objectiveren
bij begin en evalueren tijdens behandeling => progressie?
-
PSFS patient specific functional scale
- functionele status patiënt bepalen
- 5 belangerijkste activiteiten die niet of moeilijk uitvoerbaar zijn
- elk appart een score op 10 geven (0= onmogelijk)
- gehele score = gemiddelde van antwoorden
- voordeel = activiteiten die voor patient belangerijk zijn
- hernemen tjdens evaluatie behandeling, over zelfde of andere activiteiten -
GROC global rate of change
- pas na eerste ontmoeting: hoeveel veranderd sinds vorig gesprek
- -5 = verslechterd tot 5 = verbeters
- minimal clinical important difference = 2 punten -
PASS patient acceptable symptom state
- bij intake en bij opvolging
- is huidige toestand of conditie voor jou aanvaardbaar? JA/NEE
- subjectief - gewricht/regio specifieke schalen vb: DASH disability of arm and schoulder
- pathologie specifieke schalen vb: FAI funcitonal ankle instability scale
vragenlijsten & functieschalen bij anamnese voor functie-niveau
= pijnschaal
-
VAS = visual analogue scale
- lijnstuk van 10cm
- enkel 0 & 10 zijn aangeduid
- 0 = geen pijn, 10 = maximale pijn -
NPRS = numeric pain rating scale
- tussen cijfers zijn wel aangeduid
- tegenwoordig meer gebruikt
- beide schalen zijn betrouwbaar & valide
vragenlijsten over persoonlijke factoren & quality of life
-
SF36 = 36-item short form health survey
- fysiek, sociaal & mentaal
- fysiek functioneren, rolbeperkingen door fysieke of emotionele problemen, mentale gezondheid, energie, pijn & algemene gezondheidsbeleving -
CSI = central sensitization index
- symptomen van chornische nociplastische pijn
- vb: angst, tandenknarsen, overgevoeligheid voor licht, …
BFO
- onderdelen
- inspectie
- actief BFO
- passief BFO
- weerstands BFO
- palpatie - formuleren kernprobleem
- articulair
- ligamentair
- spierprobleem
- neurogeen - opstellen van TRASP = treatable aspects
- altijd negatieve contex = wat kan patient niet?
–> doelen = positieve context = wat bereiken?
- elementen uit kerprobleem die met kinesitherapie behandelbaar zijn!!!!
- op alle niveaus van ICF
- patiënt gebonden! => prioriteiten -
prioriteiten
- niet alle TRASP tegelijk
- keuze afh van nodenanalyse van patient
- zie 24451264 voorbeelden in cursus
van onderzoek naar behandeling
- TRASP
- anamnese & klinisch onderzoek
- bepaalde tekorten
- altijd opstellen als negatief = niet kunnen - behandeldoel
- negatieve trasp naar iets positief omzetten = wat willen
- formuleren door SMART
- binnen acceptabele ranges van pathologie vb: eerste maand van schouderprothese = 120° anteflexie
- prioriteiten = niet alle TRASP tegelijk - interventie = keuze van middelen
SMART-doelen
- algemeen
- lange & korte termijn
- evalutatie van vooruitgang (check in PDCA)
- goed voor adherence - onderdelen
- Specifiek (bv. gedetailleerd in welke richting ROM, welke spieren…)
- Meetbaar = verschillende meetinstrumenten of schalen (graden, N,…)
- Acceptabel = in functie van richtlijnen letsel & patient, iedereen moet er mee akkoord gaa, binnen specifieke noden P
- Realistisch = patient met voeten op grond houden over tijdsduur volledig herstel (hier zijn richtlijnen voor)
- Tijdsgebonden = rekeninghouden met tijdslijn van letsel, actualiteit & te verwachten vooruitgang
Niet alleen formuleren ifv functie en structuur, ook in activiteit en participatie, want hiervan zij ook TRASPS
diverse simultane denkpistes
- risico-inschatting = red flags
- pijnmechanismen
- tijdslijn van letsel
- schade aan structuur
- actualiteit/irriteerbaarheid van een klacht
- weefselhersel
- persoonlijke & omgevingsfactoren
risico-inschatting
-
rode flag = bevinding die niet klopt over pathologie
- bij duidelijk afgelijnde diagnose zijn (contra-) indicaties duidelijk door richtlijnen
- eerste triage = komt patient in aanmerking voor kine
- vooral belangerijk bij directe toegang vb: nederland (pluis/niet pluis)
- in geval van vagere klachten
- subjectieve & klinische signalen van vermoeden op hoger risico van onderliggende pathologie => doorverwijzen -
oranje vlag
- klinsiche bevinden gerelateerd aan psychiatirsche symptomen
- vb: persoonlijkheid stoornissen & depressie symtpomen
- psychogene pijn
- vaak combo met psychologische hulp succesratio interventie verhogen -
andere flaggen klinisch relevante vlaggen
- persoonlijke & omgevingsfactoren
- vragen die niks met letsel te maken lijken
- psychosociale factoren = yellow & pink flags
- blue & black flag
rode vlaggen
- fractuur
- recent trauma
- zwelling
- zichtbare onderhuidse bloeding
- onvermogen om te belasten (niet kunnen steunen) - kanker
- pijn niet gerelateerd aan houding of beweging
- voorgeschiedenis van carcinoom
- falen van voorgaande therapie
- tekort aan energie & onverklaarbaar gewichtsverleis - arteriele of veneuze occlusie
- pijn niet gerelateerd aan houding of beweging
- brandende pijn
- zwelling - infectie
- pijn niet gerelateerd aan houding of beweging
- koorts
- roodheid - centrale neurologische problemen
- duizeligheid
- krachtsverlies in volledige lichaam
- sensibiliteit stoornissen
- evenwichtsstroonissen
- stoornissen in zicht
persoonlijke- / psychosociale- en omgevingsfactoren
-
yellow flag
- geen diagnose, wel barrière voor succesvolle therapie
- mogelijke psychosociale/emotionele factor die leidt tot vertraagd herstel
cognitief vb: lage verwachtingen, attitude, aandacht, coping, gebrek aan self-efficacy & self-catastrophizing => gekoppeld aan lagere outcome, erger worden van klachten
affectief vb: depressie, boosheid, zorgen, angst & stress
- vermijdingsgedrag voor actieve revalidatie tijdens shared-decision-making
- overdreven vertrouwen in passieve therapeutische interventies
sociaal vb: taal, educatie, achtergrond, …
- problemen met educatie, communicatie van patient…
- educatie is 1 vd 3 pijlers (hands-on, hands-off) dus is grote barrière
-
pink flag:
- focus op opportuniteiten & positieve aspecten => we moeten meer focussen op facilitatoren: vraag: hoe P motiveren om behandelprogramma en adviezen te volgen
- cognitief vb: positieve attitude
- affectief vb: motivatie
- sociaal vb: groepcontext
flags voor werkomstandigheden
-
black flag
- niet veranderbaar
- vb: hoge fysieke eisen, stress, conflict over letsel, wettelijke beperkingen bij return to work -
blue flag
- veranderbaar
- perceptie van patient
- vb: gevoel dat erg oorzaak/verergert, motivatie, algemene (on)tevredenheid over werk
algemeen pijn
- biomedische vs biopsychosociale = hedendaagse benadering
- vele factoren beïnvloeden ernst vd pijn
- brein betrokken, subjectief gegeven
- soort, oorzaak van belang bij bepalen v pijndempende technieken
- analyse functionele beperkingen ook v belang - acute pijn:
- kort alarmsignaal met beschermende functie, vraagt om reactie
- door bron van weefselschade of dreiging van
- max 6 maanden - chronische pijn
- cut-off 3-6maanden
- definitie = pijn zonder duidelijke somatische oorzaak die langer dan 3 maanden of pijn die blijft bestaan na herstel van oorspronkelijke weefselschade
- grote invloed op ADL functioneren en LK
- niet altijd beschermfunctie
- verandering in zenuwstelsel = sensitisatie - Indeling pijn obv structuur
- nociceptieve pijn
- neuropatische pijn
- nociplastische pijn
nociceptieve pijn
- doel
- gerelateerd aan klacht
- letsel weg = pijn weg
- beperkend side-effect van letsel - soorten
- inflammatie
- mechanisch
- ischemisch
neuropathische pijn
- algemeen
- zenuwpijn / neuralgie
- beschadiging zenuwstelsel (1, bundel, merg, hersenen)
- geen functie of waarschuwingsproces
- bijna altijd chronisch = maanden tot blijven - eigenschappen
- pijnlijk gebied ≠ plaats v zenuwbeschadiging
- distaal van schadepunt
–> proximalere schade = groter huidgebied
- wijdverspreide pijn vooral aan 1 kant - symptomen
- allodynie = dingen die geen pijn deden doen pijn
- hyperalgesie = dingen die pijn deden doen meer pijn
- paresthesie = abnormale gevoelens vb: tintelingen, branden & elektrisch
- dysesthesie = veranderde waarnemening
- spontane pijn = schietend
- hypo-esthesie = minder gevoel vaak doof - voorbeelden
- radiculopathie
- postherpetische neuralgie
- diabetisneuropathie
- post CVA