Valpreventie Flashcards
1
Q
inleiding
A
- algemeen
- 90% van zorgverleners komt in aanmerking met valproblematiek
- multifactoriele aanpak kan aantal valincidenten doen dalen met 19-32%
- 65+ thuiswonend inclusief serviceflat - pijlers
- 65+
- screening op verhoogd valrisico
- mutlifactoriele evaluatie van meest frequente & beïnvlodbare risicofactoren
- multifactoriële interventies
- follow-up
- therapie trouwheid
2
Q
incidentie
A
- incidentie
- 25-40% 1x per jaar
- hiervan 20-45% herhaaldelijk
- personen met dementie = 70% eenmalig & 40% herhaaldelijk
- vooral tijdens ADL activiteiten - toename
- vergrijzing
- bijkomende toename van hoge leeftijd & cognitieve stoornissen
3
Q
etiologie
A
- biologische factoren
- leeftijd
- chronische aandoeningen
- fysieke of cognitieve achteruitgang - gedragsmatige factoren
- te weinig lichaamsbeweging
- ongepast/onveilig schoensel - omgevingsgebonden factoren
- gladde vloer
- onvoldoende belichting - socio-economische factoren
- laag inkomen & opleidingsniveau
- toekang tot gezondheidsniveau
- gebrek sociale interactie
4
Q
gevolgen
A
- lichamelijk
- huidletsels = 10-70%
- distorsie = 5-20%
- fracturen = 15%
–> heupfracturen 5%
- hoofdtrauma = 5%
- vroegtijdige door = 5-8x hoger risico na heupfractuur - psychosociaal
- valangst = 5-85%
- activiteiten vermijden & daling zelfvertrouwen = 40%
- sociale interactie vermijden = 20%
- afname kwaliteit van leven - financieel
- spoedopname = 30-60%
- ziekenhuisopname = 10-40%
- bezoek huisarts = 20%
- gemiddeld 7k per persoon na val
- 11,5k na heupfractuur
–> 15k per jaar = 308 miljoen euro
5
Q
types interventie
A
- multifactorieël
- 2+ interventie
- op maat van valrisicoprofiel = evaluatie
- beste - multicomponente
- 2+ interventie
- toegepast bij alle ouderen onafh van risicoprofiel - unicomponente
- 1 interventie
- toegepast bij alle ouderen
6
Q
klinische vragen
A
- voornaamste risicofactoren
- effect van multifactoriele aanpak op incidenten = relatief risico van 0,76
- effect van multifactoriele aanpak op letsel = geen sign. verschil
- beste methode van valrisico vaststellen
- inhoud multifactoriele evaluatie
- inhoud multifactoriele interventie
- verhogen van therapie trouw
- welke zorgverleners spelen belangerijke rol
7
Q
voornaamste risicofactoren
A
- stoornissen
- evenwicht
- spierkracht
- gang of mobiliteit - intrinsiek
- cognitief & verminderd zicht
- OH
- valangst
- pijn
- urine-incontinentie = haasten
- laag vitD
- risicogredrag & geschiedenis
- hoge leeftijd - extrinsiek
- medicatie
- onveilige omgeving = glad, drempels, rommel
- onaagepast schoensel
8
Q
andere valrisicofactoren
A
- lage BMI
- afname spierkracht
- verhoogd risico OP - slaapstoornissen
- onderliggende aandoening of medicatie
- bijkomende storing door fysieke of mentale factoren
- slaperigheid = minder aandacht, tragere reactie & fysiek functioneren - OP
- weinig associatie met incidenten
- wel hogere kans op fracturen
- indeuking = andere houding = invloed op vallen - vrouwen
- hogere levensverwachting
- vallen ≈ leeftijd
9
Q
screening
A
- verhoogd risicoprofiel in kaart stellen
- geen gevalideerde tests
- eigenlijk testen voor mobiliteit & evenwicht
- onzekerheid over relatie tot valrisico - screening adhv vragen
- gevallen in het afgelopen jaar?
- hoevaak gevallen in het afgelopen jaar? - verhoogd valrisico
- opname door valincident of valletsel
- twee of meer incidenten afgelopen jaar
- gang of evenwichtsproblemen
- enkel 1 val zonder letsel & fysieke problemen = geen verhoogd letsel
10
Q
valanamnese
A
- nut
- indien valgeschiedenis aanwezig is
- richting gevend voor multifactoriele evaluatie
- hetero-anamnese vaak handig - zaken
- oorzaken = bewusteloosheid (ook gevolg)
- prodromen = voelen aankomen
- activiteit
- locatie = waar & is deze veilig
- tijdstip
- gevolg
11
Q
algemeen evaluatie risicofactoren
A
- inhoud
- focus op beïnvloedbare risicofactoren
- doel = aangrijpingspuntent interventirprogramma - dokter
- cardiaal = sick sinus syndroom
- neurologisch = parkinson, CVA & PNP
- orthopedisch = gonartrose & spinaalkanaalstenose
- DM
12
Q
medicatie als risicofactor
A
- effecten
- direct = bloeddrukdaling & sedatie
- indirect = vermoeidheid, verwardheid, … - andere oorzaken
- andere werking & klaring van medicatie
- nier of leverfalen
- veranderde lichaamsconsititutie
- ander albumine gehalte in bloed - associatie met vallen
- polyfarmacie = 4+
- pyschofaramaca = neuroleptica, sedativa, antidepressiva & benzodiazepines
- andere = diuretica, digoxines & type IA-antiartimica
13
Q
aanpak van medicatie
A
- medicatielijst
- indien 4+ risicovolle medicatie
- onder begeleiding arst medidcagtie afbouwen of stoppen
- complex proces - andere
- aanpassing voorschrijfgedrag
- informatie & sensibilisatie
- aandacht correcte inname
14
Q
testen voor motorische & cognitieve mogelijkheden
A
- motorisch
- TUG
- BBS
- Tinetti
- FGA functional gait assessment
- geen goudenstandaard onderzoek - cognitief
- MMSE
- MoCA
- DOS delerium observatie screeningschaal
- GDS geriatric depression scale
15
Q
aanpakken van motorische beperkingen
A
- fysieke activiteit
- geen stoornissen = verval tegengaan
- 30min matig intens
- 10min onafgebroken
- 8k stappen per dag
- bijkomend sporten = 3x20 min per week
- 2x per week oefeningen voor spieren & botten - specifieke oefenprogramma”s
- op maat van oudere
- in gorep of individueel
16
Q
aanpakken van cognitieve beperkingen
A
- pathologie aanpakken
- geen therapie mogelijk
- valpreventie strategieën = onvoldoende aangetoond
- focus op andere risicofactoren
17
Q
testen voor verminderd zicht
A
- belang
- vooral diepteperceptie & contrastgevoeligheid
- gezichtscherpe = lineaire E-test - pathologie
- cataract
- glaucoom
- diabetesretinopathie
- maculaire degeneratie - evaluatie = vragenlijst
- moeilijkheden lezen of autorijden
- laatste bezoek oogarst meer dan 1j geleden
- last bij gebruik van bifocale of multifocale glazen - positief = doorverwijzing
18
Q
aanpakken van verminderd zicht
A
- pathologie
- doorverwijzing oogarts
- weinig evidentie daling vallen bij interventie - aanpassingen brilglazen
- korte termijn valrisico verhogen
- gewenning noodzakelijk
- vooral multifocale brillen
- informatie bij ouderen - cataract
- vermindering valrisico na operatie eerste oog
- niet bij 2e oog operatie
19
Q
OH
A
- orthostatische hypotensie
- systolisch onder 90 mmHg
- systolisch 20+ mmHg daling
- diastolisch 10+ mmHg daling
- na 3min rechtkomen - orthostatisch tachycardiesyndroom
- stijging hartritme rechtstaan
- 30+ stijging
- 120+ - andere
- post-prandiale hypotensie
- gevolg = mogelijke syncope
20
Q
evaluatie van cardiale risicofactoren
A
- vragen achter symptomen
- last van duizeligheid
- bij rechtstaan of bukken
- na maaltijd - OH test
- andre cardiale risicofactoren = dokter
- sinuscarotis overgevoeligheid
- vasovagaal syndroom
- bradyartimieën & tachyaritmieën
21
Q
aanpak van OH
A
- pathologie
- oorzaak achterhalen & behandelen
- tips & adviezen = nuttig voor elke oudere bij duizeligheid na rechtstaan
- diagnose moet niet perse gesteld zijn - adviezen
- voldoende lichaamsbeweging vooraleer rechtstaan
- vanuit lig eerst zitten & gewennen
- steunkousen
- plotse bewegingen vermijden
- warme omgevingen vermijden
- opletten met medicatie
- voldoende drinken
- kleine porties eten = post-prandiale dip
22
Q
evaluatie & aanpak van valangst
A
- valangst
- heeft u angst om te vallen?
- zijn er dingen die je niet meer doet omdat je bang bent om te vallen
- FES fall efficacy scale - aanpak
- educatie weinig effect
- oefenprogramma’s wel maar korte termijn
- onvoldoende wetenschappelijk bewijs
- vaak ook reden voor niet deelnemen oefenprogramma’s
23
Q
evaluatie & aanpak van pijn
A
- pijn
- specifieke aandacht voet & chronische pijn
- VAS
- NRS
- McGill pain Questionnaire
- PAINAD pain assessment in advanced dementia scale - voetafwijkingen
- eeltknobbels
- standsafwijkignen
- teenafwijkingen
- ingegroeide nagels, blaren of zweren
- amputatie van tenen & openwonden - aanpak
- niet- & medicamenteuze therapie
- voetproblemen
- voet- & enkeloefenignen
24
Q
evaluatie & aanpak van risicogedrag
A
- algemeen
- sterk leunen tegen onveilige omgeving
- samen beoordelen - BOEBS-checklist
- blijf op eigen benen staan
- opnoemen van gedrag in omgeving
- meer bewust worden van poteniteel gevaarlijke situaties
- cognitief of dementie = samen met familielid - ander advies
- dagelijks activiteiten uitvoeren
- enkel doeltreffend bij opvolging
25
Q
evaluatie van urine-incontinentie
A
- vragen
- heeft u afgelopen jaar ongewild urine verloren of controle over plassen verloren?
- indien positief verdiepende vragen - frequentie
- dagelijks
- 1 of meer per week
- 1 of meer per maand
- minder dan 1 keer per maand - wanneer
- overdag of nacht = nocturie
- stresincontinentie = hoesten, lachen, bewegingen, …
- drangincontinentie = plotste drang & niet tijdig op toiler
26
Q
evaluatie van laag Vit-D gehalte
A
- serum 25-hydroxyvitamine D-concentratie
- <20ng/ml
- <50nmol/l
- verhoogd risico - kwetsbare ouderen
- hoog risico op deficientie
- Ca & vit D supplementen
- systmatische evaluatie niet nodig nodig
- hartritmestoornissen wel evaluatie
27
Q
aanpak incontinentie & laag vitD
A
- urine inconctinentie
- voldoldoende bewijs effect
- onderliggende oorzaak aanpakken
- drangincontinentie = blaas & bekkenbodem training + stoeletstoel na bed - laag vitD
- hoger effect van supplementatie bij kwetsbare ouderen
- hoog gedoseerde 700-100IE supplementatie nodig
- richtserum 24-30ng/ml
- basis therapie voor kwetsbare ouderen = 800IE vit D + 1500mg ca
28
Q
gepast schoensel
A
- richtlijnen
- hoog oppervlaktcontact tussen steunzool & voetzool
- hak lager dan 2,5cm
- antislip zolen op gladde ondergrond
- in andere situaties antislip juist afgeraden
- therapie van voetproblemen
29
Q
zorgverleners
A
- algemeen
- multidisciplinair thuiszorgteam
- naargelang individuele noden
- afspraken over uitvoering & opvolging
- 1 lid neemt coördinatie op zich = zorgbemiddelaar - complexe problematiek
- verwijzen naar valpreventie centrum
- beperkte mobiliteit = multidisciplinaire diagnostiek op 1 plaats & 1 dag
- specifiek advies voor thuiszorgteam opstellen - doorverwijzing
- geen duidelijke oorzaak voor vallen
- niet te verklaren bewustzijnsverlies
- belangerijke OH met onvoldoende reactie conservatieve maatregelen
- diagnostiek van belangerijke ziektebeelden
30
Q
richtlijn voor therapietrouw
A
- aanbevelingen
- bepaal samen met oudere & mantelzorger
- prioriteiten, haalbaarheid & bevorderende factoren
- uit de voorgestelde interventies - andere
- bied voldoende informatie aan
- in begrijpbare taal aangepast op congitief functioneren
- follow up intensiteit afh van ouderen
31
Q
informeren & follow-up
A
- algemeen
- valrisico ontkennen = therapie belemmeren
- veel senisbilisatie campagnes
- vb: week van de valpreventie - follow-up
- 44% maandeljks
- 28% om de 3 maanden
- 16% om de 6 maanden
- 12% andere timing - belemmering voor follow-up
- hoge werkdruk
- gebrekkige regelgeving
- beperkte vergoudingsmogelijkheden
32
Q
kosteneffectiviteit
A
- kosten
- kost val letsel = 1,85x hoger dan oefenprogramma ter preventie
- investering oefenprogramma 80+ hoog risicogroep = 320 euro sparen per persoon
- in engeland gehele interventie = 1500 euro besparen per persoon
–> 5x minder valincidenten per persoon per jaar - financiele randvoorwaarde
- aanpassing terugbetalingscriteria voor hoogrisico-ouderen = proactief & preventief te ondersteunen
- extra financiele middelen voor preventie
- betere aflijning van risicogroepen
- verbetering bereikbaarheid ergotherapie thuiszorg
33
Q
belemmering voor implementatie
A
- professional
- tegenstrijdige risico’s & prioriteiten = 40%
- onvoldoende kennis = 20% - patient
- ontkennen of negeren risico = 85%
- weinig moitvatie = 75% - sociale context
- alleen voor staan = 50%
- moeilijke communicatie collega = 30%
- gebrekkige doorverwijsmogelijkheden = 30% - organisatorisch = 50% elk onderdeel
- tijd
- integratie in routine activiteit
- personeeltekort
- geen valkliniek in regio
- onvoldoende terubetaling
34
Q
CFIR-model
A
- consolidated framework for implementation research
- 5 domeinen voor implementatie process
- kenmerken interventie
- interne kenmerken organisatie
- externe invloeden op organisatie
- individuele kenmerken
- implementatie process - toekomst
- in kaart brengen van
- expertise
- goede praktijken
- beleid
- diensten
- oorzaken van fouten opsoren & aanpakken
35
Q
A
36
Q
A
37
Q
A
38
Q
A
39
Q
A
40
Q
A
41
Q
A
42
Q
A
43
Q
A
44
Q
A
45
Q
A
46
Q
A
47
Q
A
48
Q
A
49
Q
A
50
Q
A
51
Q
A
