Układ limfatyczny Flashcards
1
Q
Co stanowi elementy składowe odporności wrodzonej?
A
- bariery nabłonkowe
- komórki fagocytujące
- receptory rozpoznające wzorzec
- ostre stany zapalne
- limfocyty NK
- układ dopełniacza
- białka ostrej fazy
2
Q
Jakie komórki biorą udział w ostrych stanach zapalnych?
A
neutrofile, makrofagi, inne granulocyty, mastocyty
3
Q
Co stanowi elementy składowe odporności nabytej?
A
reakcje immunologiczne (limfocyty B, T, komórki prezentujące antygen, makrofagi)
4
Q
Co to jest RRW?
A
receptory rozpoznające wzorzec
5
Q
Co posiadają komórki uczestniczące w nieswoistych reakcjach obronnych?
A
RRW
6
Q
Co rozpoznają komórki posiadające RRW?
A
- specyficzne związki obecne w komórkach bakteryjnych
- specyficzne związki obecne w komórkach grzybów (glikolipidy, zymosan)
- bakteryjny DNA
- wirusowe kwasy nukleinowe (DNA i RNA)
7
Q
Jakie specyficzne związki obecne w komórkach bakteryjnych mogą rozpoznać RRW?
A
lipopolisacharyd, peptydoglikan, glikany bogate w mannozę, flagellina, pilina
8
Q
Jakie wyróżniamy typy RRW?
A
- RRW związane z endocytozą
- RRW sygnalizacyjne
9
Q
Jak działają RRW związane z endocytozą?
A
po związaniu wzorca indukują selektywną endocytozę zawierającego go mikroorganizmu
10
Q
Jak dziłają RRW sygnalizacyjne?
A
po związaniu wzorca przekazują do komórki sygnał, uruchamiający ekspresję genów i syntezę cytokin
11
Q
Jakie receptory należą do klasy RRW sygnalizacyjnych?
A
- receptory typu toll (toll-like receptors, TLR)
- receptor CD14
- receptory NOD (cytoplazmatyczne)
12
Q
Co to jest antygen?
A
substancja (zazwyczaj białko) wywołująca reakcję immunologiczną
13
Q
Co to jest epitop?
A
fragment antygenu rozpoznawany przez receptory limfocytów i/lub wiążący się z przeciwciałem
14
Q
Jak inaczej nazywa się przeciwciało?
A
immunoglobulina
15
Q
Co głównie produkuje przeciwciała?
A
komórki plazmatyczne
16
Q
Co to jest przeciwciało?
A
białko swoiście wiążące epitop
17
Q
Jakie wyróżniamy klasy przeciwciał?
A
IgG, IgM, IgD, IgE, IgA - zmodyfikowane przez komórki wydzielnicze
18
Q
Jakie wyróżniamy rodzaje antygenów?
A
własne i obce
19
Q
Jak układ immunologiczny reaguje na własne antygeny?
A
toleruje je
20
Q
Jak układ immunologiczny reaguje na obce antygeny?
A
atakuje je
21
Q
Jakie wyróżniamy rodzaje limfocytów?
A
- limfocyty B
- limfocyty T
- limfocyty Th
- limfocyty Tc
- limfocyty Ts=Treg
- limfocyty NK
22
Q
Za co odpowiadają limfocyty B?
A
za humoralną odpowiedź immunologiczną
23
Q
Za co odpowiadają limfocyty T?
A
za komórkową odpowiedź immunologiczną
24
Q
Jaki receptor występuje na powierzchni limfocytów B?
A
BCR
25
Jaki receptor występuje na powierzchni limfocytów T?
TCR
26
Jakie wyróżniamy specyficzne białka powierzchniowe limfocytów B?
CD19, CD20, CD40
27
Jakie wyróżniamy specyficzne białka powierzchniowe limfocytów Th?
CD4
28
Jakie wyróżniamy specyficzne białka powierzchniowe limfocytów Tc?
CD8
29
Jakie wyróżniamy specyficzne białka powierzchniowe limfocytów Treg?
CD4, CD25
30
Jakie wyróżniamy specyficzne białka powierzchniowe limfocytów NK?
CD16, CD56
31
Czym charakteryzują się limfocyty NK?
* nie mają cech limfocytów B ani T
* duże (12 µm)
* zawierają dość liczne, duże pęcherzyki hydrolazowe
* stała „gotowość” cytotoksyczna
* receptory pobudzające aktywność cytotoksyczną: rozpoznają odcinki Fc immunoglobulin
* receptory hamujące aktywność cytotoksyczną: rozpoznają antygeny MHC I
32
Jakie komórki zabijają limfocyty NK?
- komórki obce antygenowo, zwłaszcza pokryte przeciwciałami
| - komórki bez „własnych” antygenów MHC lub z ich obniżoną ekspresją (komórki zainfekowane wirusami, komórki nowotworowe)
33
Jaki mechanizm zabijania prowadzą limfocyty NK?
taki jak limfocytów Tc
34
W jaki sposób działają komórki "profesjonalnie" prezentujące antygen?
w sposób spontaniczny
35
W jaki sposób działają komórki "nieprofesjonalnie" prezentujące antygen?
wymagają stymulacji cytokinami
36
Jakie wyróżniamy komórki profesjonalnie prezentujące antygen?
* makrofagi
* komórki dendrytyczne
* limfocyty B
37
Jakie wyróżniamy komórki dendrytyczne?
- kom. dendrytyczne w tkance limfoidalnej
- kom. splatające się w tkance limfoidalnej
- kom. Langerhansa w naskórku i innych nabłonkach (jama ustna, drogi oddechowe)
38
Co posiadają komórki profesjonalnie prezentujące antygen?
wszystkie z wyjątkiem limfocytów B mają receptory rozpoznające wzorzec
39
Co to jest APC?
komórka prezentująca antygen
40
Jakie wyróżniamy nieprofesjonalne komórki prezentujące antygen?
* komórki nabłonkowe zrębu grasicy
* komórki śródbłonka naczyń
* fibroblasty
41
W jaki sposób działają profesjonalne APC?
pochłaniają antygen, nadtrawiają go (w lizosomach, niekiedy w proteasomach) i wystawiają jego fragmenty (epitopy) na swoją błonę komórkową razem z antygenem MHC II prezentując w ten sposób antygen limfocytom Th.
42
Jak przebiega humoralna odpowiedź immunologiczna?
1. Przyłączenie obcego antygenu do receptora limfocytu B
2. Pobranie i prezentacja antygenu przez limfocyt B (pełni rolę APC) limfocytowi TH2 – aktywacja limfocytu TH2 (wydziela cytokiny)
3. Aktywacja limfocytu B przez cytokiny limfocytu TH2
4. Proliferacja limfocytu B (powstaje klon identycznych limfocytów B)
5. Transformacja limfocytów B w plazmocyty
6. Plazmocyty produkują przeciwciała (immunoglobuliny) skierowane przeciw antygenowi, który wywołał reakcję. Immunoglobuliny krążą w płynach ustrojowych, wiążą antygen, a kompleksy antygen-przeciwciało są usuwane
43
Jak przebiega komórkowa odpowiedź immunologiczna?
1. Rozpoznanie obcego antygenu związanego z komórką przez limfocyt TC i limfocyt TH1
2. Limfocyt TH1 aktywuje limfocyt TC
3. Proliferacja limfocytu TC
4. Kontakt limfocytów TC z komórkami obcymi antygenowo
5. Limfocyty TC zabijają obce antygenowo komórki, wydzielając specjalne białka: perforyny i granzymy
44
Jak działają preforyny?
wbudowują się w błonę komórkową atakowanej komórki i tworzą w niej stale otwarte kanały
45
Jak działają granzymy?
wnikają do wnętrza atakowanej komórki i indukują proces apoptozy
46
Co to jest tkanka limfoidalna?
tkanka łączna siateczkowa + bardzo liczne limfocyty
47
Jak wygląda tkanka łączna siateczkowata tkanki limfoidalnej?
* sieć włókien siateczkowych tworzących rusztowanie dla
| * komórek z wypustkami (fibroblastyczne komórki siateczkowe, makrofagi, komórki dendrytyczne)
48
Gdzie jest umiejscowiona tkanka limfoidalna?
* narządy limfatyczne (węzły chłonne, śledziona i grasica)
| * tkanka limfoidalna błon śluzowych ( migdałki, przewód pokarmowy wraz z wyrostkiem robaczkowym, drogi oddechowe)
49
Jakie wyróżniamy typy tkanki limfoidalnej?
* grudkowa (głównie limfocyty B)
| * rozproszona (limfocyty T i B)
50
Jakie wyróżniamy rodzaje grudek chłonnych?
pierwotne i wtórne
51
Czym charakteryzują się pierwotne grudki chłonne?
są jednolitym kulistym skupiskiem limfocytów
52
Kiedy pojawiają się wtórne grudki chłonne?
po kontakcie z obcym antygenem
53
Jakie obszary wyróżniamy na terenie wtórnej grudki chłonnej?
- mankiet (ciemniejszy)
- ośrodek odczynowy (miejsce fazy wykonawczej odpowiedzi humoralnej: namnażanie limfocytów B i przekształcanie się w komórki plazmatyczne)
54
Jakie limfocyty B przeżywają podczas ich selekcji?
przeżywają te, których receptory mają najwyższą swoistość wiązania antygenu, pozostałe ulegają apoptozie
55
Jakie komórki biorą udział w selekcji limfocytów B?
* grudkowe komórki dendrytyczne (prezentują limfocytom B antygen)
* grudkowe limfocyty Th (dodatkowo „sprawdzają” swoistość receptorów)
* makrofagi (usuwają limfocyty, które uległy apoptozie)
56
Jaką funkcję pełnią węzły chłonne?
są „filtrami” na przebiegu naczyń limfatycznych, monitorują antygeny obecne w chłonce i w razie potrzeby inicjują reakcje immunologiczne
57
Jakie wyróżniamy obszary na terenie węzłów chłonnych?
- kora (grudki chłonne, głównie limfocyty B)
- pas przykorowy (tkanka limfoidalna rozproszona, głównie limfocyty T)
- rdzeń (sznury rdzenne, limfocyty B, T, komórki plazmatyczne)
58
Czym charakteryzują się ściany mniejszych naczyń chłonnych?
* komórki śródbłonkowe (ściana ciągła, ale o znacznej przepuszczalności)
* blaszka podstawna
59
Czym charakteryzują się ściany większych naczyń chłonnych?
* budowa ściany jak w cienkościennych żyłach
| * obecne zastawki
60
Jak przepływa chłonka przez węzeł chłonny?
naczynia chłonne doprowadzające → zatoki brzeżne → zatoki przybeleczkowe (promieniste) → zatoki rdzenne → naczynia chłonne wyprowadzające
61
Co to są zatoki w węzłach chłonnych?
przestrzenie wyścielone komórkami śródbłonkowymi tworzącymi nieciągłą warstwę (zawierają makrofagi, nieliczne limfocyty i wypustki komórek dendrytycznych)
62
Co to są żyłki o wysokim śródbłonku (HEV)?
postkapilary wyścielone sześciennymi lub walcowatymi komórkami śródbłonkowymi
63
Co posiadają komórki HEV w swoich błonach?
cząsteczki adhezyjne (adresyny) rozpoznawane przez receptory („receptory powrotu do domu”) limfocytów
64
Jakie są węzły chłonne jeśli są miejscem procesu zapalnego lub tworzenia się przerzutu nowotworowego?
powiększone, twarde i/lub bolesne
65
Zrąb łącznotkankowy węzła chłonnego:
- torebka
| - beleczki/przegrody
66
Zrąb łącznotkankowy śledziony:
* torebka
| * beleczki
67
Jakie wyróżniamy obszary w śledzionie?
* miazga biała
| * miazga czerwona
68
Z czego zbudowana jest miazga biała śledziony?
z tkanki limfoidalnej
69
Z czego zbudowana jest miazga czerwona śledziony?
tkanka łączna siateczkowa z licznymi cienkościennymi naczyniami krwionośnymi
70
Gdzie jest zlokalizowana miazga biała śledziony?
na przebiegu małych tętnic (tętniczek centralnych)
71
Co tworzy miazga biała śledziony?
* okołotętnicze pochewki limfatyczne (głównie limfocyty T)
| * lokalne zgrubienia pochewek - grudki chłonne śledzionowe (głównie limfocyty B)
72
Jaką funkcję pełni miazga biała śledziony?
monitoruje skład antygenowy przepływającej krwi
73
Co to jest strefa brzeżna śledziony?
pogranicze miazgi białej i czerwonej
74
Z czego jest zbudowana strefa brzeżna śledziony?
* liczne niewielkie naczynia zatokowe
| * liczne komórki prezentujące antygeny
75
Jaki obszar śledziony jest miejscem pierwszego kontaktu antygenów?
strefa brzeżna
76
Jak jest zbudowana miazga czerwona śledziony?
* sznury śledzionowe
* zatoki śledzionowe (kapilary o nieciągłej ścianie)
* żyły miazgowe
77
Czym są sznury śledzionowe?
tkanka łączna siateczkowa z licznymi makrofagami, obecna krew (otwarte krążenie)
78
Czym charakteryzują się zatoki śledzionowe?
* wrzecionowate komórki śródbłonkowe (komórki pręcikowe) z szerokimi szczelinami międzykomórkowymi
* okrężne włókna siateczkowe
* nieciągła blaszka podstawna
79
Jakie erytrocyty fagocytują i trawią makrofagi miazgi czerwonej śledziony?
* sztywniejsze, które z trudem przeciskają się przez tkankę siateczkową (mają dłuższy kontakt z makrofagami)
* mają zmieniony skład reszt cukrowcowych glikokaliksu (rozpoznawany przez makrofagi)
80
Jak kolejno przebiega recyrkulacja limfocytów?
tkanka limfoidalna węzła → zatoki przykorowe i rdzenne węzła → wyprowadzające naczynie chłonne → krew → żyłki o wysokim śródbłonku → tkanka limfoidalna węzła
81
Czym różni się grasica od innych narządów limfatycznych?
* pochodzenie nabłonkowe
* brak tkanki łącznej siateczkowatej
* brak grudek chłonnych
* wyłącznie limfocyty T
* nie zachodzą reakcje immunologiczne skierowane przeciw obcym antygenom
82
Jaką funkcję pełni grasica?
„szkoła” dla niedojrzałych limfocytów T
83
Jaką budowę ma grasica?
pseudozrazikową
84
Co powoduje, że grasica nie tworzy zrazików?
* torebka łącznotkankowa
| * niekompletne przegrody łącznotkankowe dzielące miąższ na obszary (zraziki) o podobnej budowie
85
Jakie wyróżniamy strefy w "zraziku" grasiczym?
* kora (bardzo liczne limfocyty)
| * rdzeń (mniej liczne limfocyty)
86
Jakie komórki budują wewnętrzne rusztowanie grasicy?
* gwiaździste (typ II w korze i typ V w rdzeniu)
* barierowe (typ I, III i IV)
* ciałek Hassalla (typ VI)
87
Co leży w przestrzeniach sieci nabłonkowo-siateczkowej grasicy?
* limfocyty T
* makrofagi
* komórki dendrytyczne
88
Jaką rolę pełnią komórki gwiaździste grasicy?
prezentują antygeny MHC i inne własne antygeny dojrzewającym limfocytom T
89
Jaką rolę pełnią komórki barierowe grasicy?
tworzą bariery oddzielające korę zrazika od tkanki łącznej, naczyń krwionośnych (bariera krew-grasica) i od rdzenia
90
Dzięki czemu komórki barierowe grasicy tworzą barierę?
dzięki połączeniom strefami zamykającymi
91
Jakie znaczenie ma istnienie bariery w grasicy?
uniemożliwia dostęp obcych antygenów na teren kory (przedwczesna aktywacja „młodych” limfocytów prowadziłaby do ich apoptozy)
92
Gdzie występują ciałka Hassala w grasicy?
tylko w rdzeniu "zrazików"
93
Jaką funkcję pełnią ciałka Hassala?
wydzielają cytokiny kontrolujące dojrzewanie limfocytów Treg
94
Jaką budowę mają ciałka Hassala?
koncentryczny układ komórek nabłonkowych, często degenerujacych (rogowacenie)
95
Jakie wyróżniamy etapy dojrzewania limfocytów w grasicy?
w korze zrazików i w rdzeniu zrazików
96
Jak przebiega dojrzewanie limfocytów w korze zrazików grasicy?
* ekspresja receptorów TCR
* ekspresja antygenów CD (różnicowanie w TH, TC lub Treg)
* pierwsza selekcja: komórki gwiaździste prezentują limfocytom antygeny MHC
97
Jak przebiega dojrzewanie limfocytów w rdzeniu zrazików grasicy?.
* druga selekcja: kom. gwiaździste i dendrytyczne prezentują limfocytom własne antygeny różnych tkanek wraz z antygenami MHC
* zasady selekcji: limfocyty, które nie rozpoznają własnych antygenów albo je rozpoznają, ale atakują – giną (kom. gwiaździste „zmuszają” je do apoptozy)
98
Ile procent limfocytów dojrzewających w grasicy przeżywa?
ok. 2%
99
Co produkują komórki nabłonkowo-siateczkowe grasicy?
peptydy ((tymozyna, tymopentyna, tymulina, zrębowa limfopoetyna grasicza)
100
Na co wpływają peptydy produkowane przez komórki nabłonkowo-siateczkowe grasicy?
na proliferację i różnicowanie limfocytów T
101
Do czego może prowadzić zaburzenie mechanizmu selekcji limfocytów w grasicy?
prowadzi do uwalniania limfocytów, które mogą atakować własne antygeny organizmu = rozwój choroby autoimmunologicznej
102
Co to jest inwolucja grasicy?
zastępowanie tkanką tłuszczową tkanki limfoidalnej grasicy w okresie pokwitania
103
Do czego prowadzi inwolucja grasicy?
Organizm traci zdolność do tolerowania „nowych” własnych antygenów
104
Gdzie dojrzewają limfocyty B?
w szpiku kostnym
105
Jakie komórki prezentują antygeny limfocytom B w szpiku kostnym?
komórki zrębu
