Układ dokrewny Flashcards
1
Q
Jakie wyróżniamy typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony?
A
- endokrynowa (dokrewna) = dalekiego zasięgu
- parakrynowa = lokalna
- autokrynowa = autoregulacyjna
2
Q
Jaki charakter chemiczny mogą mieć hormony?
A
- peptydy/białka
- pochodne aminokwasów
- steroidy (pochodne cholesterolu)
3
Q
Czym charakteryzują się gruczoły dokrewne?
A
- brak przewodów wyprowadzających
- komórki dokrewne
- komórki pomocnicze/towarzyszące (nie zawsze)
- bogata sieć naczyń włosowatych o ścianie okienkowej
- brak podziału na jednostki (odcinki) wydzielnicze (wyjątek: tarczyca)
4
Q
Z jakich części składa się przysadka?
A
z części gruczołowej i nerwowej
5
Q
jakie wyróżniamy elementy części gruczołowej przysadki?
A
- część obwodowa (dalsza, płat przedni)
- część pośrednia
- część guzowa
6
Q
Jakie wyróżniamy elementy części nerwowej przysadki?
A
- szypuła
* wyrostek lejkowaty (płat tylny)
7
Q
Co to jest oś podwzgórzowo-przysadkowa?
A
regulacja aktywności wydzielniczej komórek dokrewnych przysadki, która wpływa na czynność niektórych narządów za pomocą hormonów podwzgórza
8
Q
W jaki sposób hormony wydzielane przez podwzgórze dostają się na teren przysadki?
A
transportem aksonalnym poprzez komórki neurosekretoryczne podwzgórza
9
Q
Jakie wyróżniamy dwa szklaki podwzgórze-przysadka?
A
- małe komórki neurosekretoryczne (jąder drobnokomórkowych)
* duże komórki neurosekretoryczne (jąder wielkokomórkowych, nadwzrokowego i przykomorowego)
10
Q
Co produkują małe komórki neurosekretoryczne i na co one wpływają?
A
czynniki (hormony) regulujące aktywność wydzielniczą komórek części gruczołowej przysadki
11
Q
Gdzie są wydzielane hormony małych komórek neurosekretorycznych?
A
do naczyń włosowatych wyniosłości pośrodkowej i dostają się do płata przedniego poprzez naczyniowy układ wrotny
12
Q
Co produkują duże komóki neurosekretoryczne?
A
ADH i oksytocynę
13
Q
W jaki sposób są uwalniane produkty dużych komórek neurosekretorycznych?
A
transportowane są długimi aksonami do wyrostka lejkowatego i tam uwalniane do naczyń włosowatych
14
Q
Co to jest narząd neurohemalny?
A
skupisko zakończeń aksonów komórek neurosekretorycznych przylegających do naczyń włosowatych
15
Q
Jakie hormony uwalniające produkuje podwzgórze?
A
- hormon uwalniający tyreotropinę (TRH)
- hormon uwalniający kortykotropinę (CRH)
- hormon uwalniający somatotropinę (GHRH, SRH)
- hormon uwalniający gonadotropiny (GnRH)
- hormon uwalniający prolaktynę (PrRP)
16
Q
Jakie hormony hamujące produkuje podwzgórze?
A
- dopamina (hormon hamujący wydzielanie prolaktyny, PIF)
- somatostatyna (hormon hamujący wydzielanie somatotropiny i tyreotropiny)
- hormon hamujący gonadotropiny (GnIH)
17
Q
Co stanowi elementy składowe części gruczołowej przysadki?
A
- nieregularne sznury i grupy komórek
* liczne szerokie kapilary (zatokowe) o ścianie okienkowej
18
Q
Z czego wynika klasyfikacja komórek części gruczołowej przysadki?
A
z obecności i barwliwości ziarn wydzielniczych w komórkach
19
Q
Jakie wyróżniamy komórki części gruczołowej przysadki?
A
- barwnikooporne (bardzo nieliczne ziarna lub ich brak)
- barwnikochłonne (liczne ziarna)
20
Q
Jakie wyróżniamy komórki barwnikooporne przysadki?
A
- komórki macierzyste
- komórki podporowe (pęcherzykowo-gwiaździste)
- wyczerpane komórki dokrewne
21
Q
Jakie wyróżniamy komórki barwnikochłonne przysadki?
A
- kwasochłonne (somatotropy i mammotropy)
- zasadochłonne (kortykotropy, gonadotropy i tyreotropy)
22
Q
Czym charakteryzują się kwasochłonne komórki przysadki?
A
- obfita szorstka siateczka
- aparat Golgiego
- produkują hormony białkowe
23
Q
Czym charakteryzują się zasadochłonne komórki przysadki?
A
- aparat Golgiego
- mniej siateczki szorstkiej
- produkują hormony glikoproteidowe
24
Q
Jakie typy komórek występują w części obwodowej przysadki?
A
wszystkie typy
25
Jakie typy komórek występują w części pośredniej przysadki?
chromofoby i komórki zasadochłonne początkowo produkujące płodowy MSH, a potem ACTH i LPH; u człowieka ulega redukcji, występują tu cysty (Rathkego) wypełnione koloidem
26
Jakie typy komórek występują w części guzowej przysadki?
bogata sieć naczyniowa (naczynia wrotne), chromofoby i mało aktywne komórki zasadochłonne, produkujące śladowe ilości ACTH, FSH i LH
27
Jakie elementy składowe stanowią część nerwową przysadki?
* aksony komórek neurosekretorycznych
* pituicyty (odmiana astrocytów)
* naczynia włosowate
28
Jakie hormony są produkowane w części nerwowej przysadki?
Część nerwowa nie produkuje hormonów - w wyrostku lejkowatym hormony produkowane przez komórki neurosekretoryczne podwzgórza (oksytocyna i ADH) są uwalniane do naczyń
29
Jaką funkcję pełnią pituicyty?
w narządzie neurohemalnym wyrostka lejkowatego wypustki pituicytów regulują dostęp zakończeń aksonów do naczyń.
30
Jaką budowę ma tarczyca?
zrazikową i w odróżnieniu od innych gruczołów dokrewnych składa się z jednostek wydzielniczych: pęcherzyków tarczycowych wypełnionych bogatobiałkowym koloidem
31
Czym charakteryzuje się pęcherzyk tarczycowy?
* koloid
* jedna warstwa sześciennych/ walcowatych komórek dokrewnych (pęcherzykowych)
* komórki C
* blaszka podstawna
32
Co znajduje się pomiędzy pęcherzykami tarczycowymi?
naczynia włosowate
33
Jakie wyróżniamy etapy produkcji hormonów T3 i T4?
1) W komórkach pęcherzykowych: synteza i wydzielanie tyreoglobulinydo koloidu, synteza tyreoperoksydazy i jej wbudowywanie do szczytowej błony komórkowej, pobieranie jonów jodkowych i ich transport do koloidu (faza wydzielnicza)
2) W koloidzie: utlenianie jonów jodkowych, jodowanie tyreoglobuliny, sprzęganie jodowanych reszt tyrozynowych (wynik działania tyreoperoksydazy)
3) W komórkach pęcherzykowych: endocytoza jodowanej tyreoglobuliny, jej trawienie w lizosomach, transport produktów trawienia - T3 i T4 – do cytoplazmy i dalej, przez błonę komórkową do otaczających pęcherzyk naczyń (faza resorbcyjna)
34
Jak czasowo zmienia się faza wydzielnicza i resorbcyjna w tarczycy?
mogą zachodzić jednocześnie
35
Dlaczego w tarczycy obecne są jednostki wydzielnicze?
Środkowe etapy produkcji hormonów odbywają się w przestrzeni pozakomórkowej (w koloidzie), a zatem przestrzeń ta musi być oddzielona od otoczenia, a w szczególności od naczyń krwionośnych. W przeciwnym razie półprodukty hormonalne (tyreoglobulina i jodowana tyreoglobulina) dostawałyby się do krwiobiegu i byłyby tracone.
36
Co produkują komórki C tarczycy?
kalcytoninę
37
Co zawierają komórki C tarczycy?
liczne ziarna wydzielnicze
38
Gdzie leżą komórki C tarczycy?
pomiędzy komórkami pęcherzykowymi a blaszką podstawną
39
Gdzie leżą przytarczyce?
w torebce otaczającej tarczycę
40
Jaką budowę mają przytarczyce?
zrazikową
41
Jakie komórki budują przytarczycę?
* komórki główne
* komórki oksyfilne
* grupy adipocytów
* kapilary okienkowe
42
Jakie wyróżniamy rodzaje komórek głównych przytarczyc?
jasne i ciemne
43
Czym charakteryzują się jasne komórki główne przytarczyc?
* nieaktywne
* mniej siateczki i aparatów Golgiego
* skupiska glikogenu
44
Czym charakteryzują się komórki główne ciemne przytarczyc?
* aktyne
* bardzo małe (6-8 um)
* siateczka szorstka, aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze
* ziarna lipofuscyny
45
Co produkują komórki główne przytarczyc?
parathormon (PTH)
46
Czym charakteryzują się komórki oksyfilne?
* większe
* silnie kwasochłonne
* bardzo dużo mitochondriów
* są to degenerujące komórki, główne (mogą wydzielać niewielkie ilości PTH)
* sa odmianą onkocytów
47
Co to są wysepki trzustkowe Langerhansa?
grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe
48
Jakie wyróżniamy elementy składowe wysepek trzustkowych?
* komórki dokrewne
* kapilary okienkowe
* włókna nerwowe
49
Czym charakteryzują się komórki dokrewne wysepek trzustkowych?
* szorstka siateczka
* aparat Golgiego
* liczne ziarna wydzielnicze
50
Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu alfa (A)?
10-35 %
51
Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu beta (B)?
55-80 %
52
Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu delta (D)?
5-7 %
53
Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu PP?
0,5-2 %
54
Co produkują komórki typu alfa?
glukagon
55
Co produkują komórki typu beta?
insulinę
56
Co produkują komórki typu delta?
somatostatynę
57
Co produkują komórki typu PP?
polipeptyd trzustkowy
58
Charakterystyka ziaren komórek A:
250 nm, okrągły ciemny rdzeń, wąskie „halo”
59
Charakterystyka ziaren komórek B:
300 nm, nieregularny ciemny rdzeń, szerokie „halo”
60
Charakterystyka ziaren komórek D:
350 nm, jaśniejsza zawartość, bez rdzenia
61
Charakterystyka ziaren komórek PP:
180 nm, ciemna zawartość, bez rdzenia
62
Jakie wyróżniamy warstwy kory nadnerczy?
- warstwa kłębkowata
- warstwa pasmowata
- warstwa siatkowata
63
Jakie hormony produkują komórki nadnerczy?
steroidowe
64
Jakie cechy mają komórki produkujące hormony steroidowe?
* obfita gładka siateczka (synteza steroidów)
* mitochondria z tubularnymi grzebieniami (końcowe etapy syntezy steroidów)
* krople lipidowe
65
Jakie komórki występują w warstwie kłębkowatej kory nadnerczy?
Małe komórki z nielicznymi kroplami lipidowymi
66
Co produkują komórki warstwy kłębkowatej kory nadnerczy?
mineralokortykoidy (np. aldosteron)
67
Jakie komórki występują w warstwie pasmowatej kory nadnerczy?
Duże, jasne komórki z licznymi kroplami lipidowymi
68
Co produkują komórki warstwy pasmowatej kory nadnerczy?
glukokortykoidy (np. hydrokortyzon, kortykosteron)
69
Jakie komórki występują w warstwie siatkowatej kory nadnerczy?
Małe, kwasochłonne komórki z ziarnami lipofuscyny
70
Co produkują komórki warstwy siatkowatej kory nadnerczy?
androgeny nadnerczowe (głównie dehydroepiandrosteron - DHEA)
71
Jakie działanie mają glukokortykoidy?
silne działanie przeciwzapalne
72
Do jakiej grupy należą steroidowe leki przeciwzapalne?
do glukokortykoidów
73
Co stanowi elementy składowe rdznia nadnerczy?
* komórki chromochłonne
* komórki zwojowe (sympatyczne)
* naczynia krwionośne (kapilary i liczne żyły)
74
Czym charakteryzują się komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy?
* wybarwiają się solami chromu
* szorstka siateczka, aparat Golgiego
* liczne drobne ziarna wydzielnicze z ciemnymi rdzeniam
75
Co produkują komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy?
adrenalinę i noradrenalinę
76
W jaki sposób kora nadnerczy wpływa na czynność rdzenia?
glukokortykoidy produkowane w korze dostają się do rdzenia przez naczynia krwionośne, gdzie pobudzają konwersję noradrenaliny w adrenalinę
77
Co produkują komórki dokrewne gonad?
hormony steroidowe
78
Jaką cechę szczególną wykazują komórki Leydiga?
posiadają kryształki Reinkego
79
Co produkują komórki Leydiga?
testosteron
80
Co produkują komórki pęcherzykowe (warstwy ziarnistej) jajników?
estrogeny
81
Co produkują komórki osłonki wewnętrznej pęcherzyka w jajniku?
androgeny
82
Co produkują komórki ziarnisto-luteinowe ciałka żółtego?
progesteron i estrogeny
83
W jaki sposób i w co mogą być zamieniane androgeny?
mogą być aromatyzowane do estrogenów
84
Co produkują komórki osłonkowo-luteinowe ciałka żółtego?
progesteron
85
Co produkują komórki śródmiąższowe jajnika?
androgeny
86
Co produkują komórki wnękowe jajnika?
androgeny
87
Czym charakteryzują się komórki wnękowe jajnika?
- rzadkie
- w zrębie wnęki jajnika
- podobne do komórek Leydiga
88
Gdzie występują komórki Leydiga?
w jądrze
89
Co to jest system rozproszonych komórek dokrewnych (DNES)?
komórki dokrewne o podobnym pochodzeniu, strukturze, metabolizmie i charakterze chemicznym produkowanych hormonów. Komórki te mogą wchodzić w skład niektórych gruczołów dokrewnych, albo mogą się znajdować w nabłonkach i gruczołach zewnątrzwydzielniczych różnych układów.
90
Jakie pochodzenie mają komórki DNES?
z ektodermy zaprogramowanej w kierunku nerwowym
91
Co produkują komórki DNES?
peptydy i aminy biogenne
92
Budowa komórek DNES:
- liczne ziarna wydzielnicze
- szorstka siateczka, wolne rybosomy, Golgi
- rozbudowany cytoszkielet
- w nabłonkach: odwrócona polaryzacja, typy otwarty i zamknięty
93
jakie funkcje pełnią komórki DNES?
- produkują aminy biogenne (adrenalina, noradrenalina, dopamina, serotonina, melatonina)
- pobierają ich prekursory - przekształcają prekursory w aminy biogenne (dekarboksylacja)
- zawierają enzymy charakterystyczne dla neuronów (AChE, NSE)
- syntetyzują peptydy
94
Jakie występują powiązania między systemem DNES a układem nerwowym?
* podobne pochodzenie
* te same produkty wydzielnicze (niektóre aminy i peptydy są również neuroprzekaźnikami, np. noradrenalina, dopamina, CGRP, VIP, substancja P)
* komórki obu układów zawierają enzymy charakterystyczne dla neuronów
* te same komórki mogą należeć do obu układów (komórki neurosekretoryczne podwzgórza, pinealocyty)
95
Jakie wyróżniamy komórki centralne systemu DNES?
* komórki neurosekretoryczne podwzgórza
* pinealocyty (kom. dokrewne szyszynki)
* komórki dokrewne przysadk
96
Jakie wyróżniamy komórki obwodowe systemu DNES?
* komórki C (tarczyca)
* komórki główne (przytarczyce)
* komórki A, B, D, PP (wysepki trzustkowe)
* komórki chromochłonne (rdzeń nadnerczy)
* komórki dokrewne cewy pokarmowej
* komórki dokrewne dróg oddechowych
* komórki dokrewne dróg moczowych (nieliczne)
* komórki dokrewne dróg rozrodczych (nieliczne)
* komórki Merkla
