Układ dokrewny Flashcards

1
Q

Jakie wyróżniamy typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony?

A
  • endokrynowa (dokrewna) = dalekiego zasięgu
  • parakrynowa = lokalna
  • autokrynowa = autoregulacyjna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Jaki charakter chemiczny mogą mieć hormony?

A
  • peptydy/białka
  • pochodne aminokwasów
  • steroidy (pochodne cholesterolu)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Czym charakteryzują się gruczoły dokrewne?

A
  • brak przewodów wyprowadzających
  • komórki dokrewne
  • komórki pomocnicze/towarzyszące (nie zawsze)
  • bogata sieć naczyń włosowatych o ścianie okienkowej
  • brak podziału na jednostki (odcinki) wydzielnicze (wyjątek: tarczyca)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Z jakich części składa się przysadka?

A

z części gruczołowej i nerwowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

jakie wyróżniamy elementy części gruczołowej przysadki?

A
  • część obwodowa (dalsza, płat przedni)
  • część pośrednia
  • część guzowa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Jakie wyróżniamy elementy części nerwowej przysadki?

A
  • szypuła

* wyrostek lejkowaty (płat tylny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Co to jest oś podwzgórzowo-przysadkowa?

A

regulacja aktywności wydzielniczej komórek dokrewnych przysadki, która wpływa na czynność niektórych narządów za pomocą hormonów podwzgórza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

W jaki sposób hormony wydzielane przez podwzgórze dostają się na teren przysadki?

A

transportem aksonalnym poprzez komórki neurosekretoryczne podwzgórza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Jakie wyróżniamy dwa szklaki podwzgórze-przysadka?

A
  • małe komórki neurosekretoryczne (jąder drobnokomórkowych)

* duże komórki neurosekretoryczne (jąder wielkokomórkowych, nadwzrokowego i przykomorowego)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Co produkują małe komórki neurosekretoryczne i na co one wpływają?

A

czynniki (hormony) regulujące aktywność wydzielniczą komórek części gruczołowej przysadki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Gdzie są wydzielane hormony małych komórek neurosekretorycznych?

A

do naczyń włosowatych wyniosłości pośrodkowej i dostają się do płata przedniego poprzez naczyniowy układ wrotny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Co produkują duże komóki neurosekretoryczne?

A

ADH i oksytocynę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

W jaki sposób są uwalniane produkty dużych komórek neurosekretorycznych?

A

transportowane są długimi aksonami do wyrostka lejkowatego i tam uwalniane do naczyń włosowatych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Co to jest narząd neurohemalny?

A

skupisko zakończeń aksonów komórek neurosekretorycznych przylegających do naczyń włosowatych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Jakie hormony uwalniające produkuje podwzgórze?

A
  • hormon uwalniający tyreotropinę (TRH)
  • hormon uwalniający kortykotropinę (CRH)
  • hormon uwalniający somatotropinę (GHRH, SRH)
  • hormon uwalniający gonadotropiny (GnRH)
  • hormon uwalniający prolaktynę (PrRP)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Jakie hormony hamujące produkuje podwzgórze?

A
  • dopamina (hormon hamujący wydzielanie prolaktyny, PIF)
  • somatostatyna (hormon hamujący wydzielanie somatotropiny i tyreotropiny)
  • hormon hamujący gonadotropiny (GnIH)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Co stanowi elementy składowe części gruczołowej przysadki?

A
  • nieregularne sznury i grupy komórek

* liczne szerokie kapilary (zatokowe) o ścianie okienkowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Z czego wynika klasyfikacja komórek części gruczołowej przysadki?

A

z obecności i barwliwości ziarn wydzielniczych w komórkach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Jakie wyróżniamy komórki części gruczołowej przysadki?

A
  • barwnikooporne (bardzo nieliczne ziarna lub ich brak)

- barwnikochłonne (liczne ziarna)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Jakie wyróżniamy komórki barwnikooporne przysadki?

A
  • komórki macierzyste
  • komórki podporowe (pęcherzykowo-gwiaździste)
  • wyczerpane komórki dokrewne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Jakie wyróżniamy komórki barwnikochłonne przysadki?

A
  • kwasochłonne (somatotropy i mammotropy)

- zasadochłonne (kortykotropy, gonadotropy i tyreotropy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Czym charakteryzują się kwasochłonne komórki przysadki?

A
  • obfita szorstka siateczka
  • aparat Golgiego
  • produkują hormony białkowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Czym charakteryzują się zasadochłonne komórki przysadki?

A
  • aparat Golgiego
  • mniej siateczki szorstkiej
  • produkują hormony glikoproteidowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Jakie typy komórek występują w części obwodowej przysadki?

A

wszystkie typy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Jakie typy komórek występują w części pośredniej przysadki?

A

chromofoby i komórki zasadochłonne początkowo produkujące płodowy MSH, a potem ACTH i LPH; u człowieka ulega redukcji, występują tu cysty (Rathkego) wypełnione koloidem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Jakie typy komórek występują w części guzowej przysadki?

A

bogata sieć naczyniowa (naczynia wrotne), chromofoby i mało aktywne komórki zasadochłonne, produkujące śladowe ilości ACTH, FSH i LH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Jakie elementy składowe stanowią część nerwową przysadki?

A
  • aksony komórek neurosekretorycznych
  • pituicyty (odmiana astrocytów)
  • naczynia włosowate
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Jakie hormony są produkowane w części nerwowej przysadki?

A

Część nerwowa nie produkuje hormonów - w wyrostku lejkowatym hormony produkowane przez komórki neurosekretoryczne podwzgórza (oksytocyna i ADH) są uwalniane do naczyń

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Jaką funkcję pełnią pituicyty?

A

w narządzie neurohemalnym wyrostka lejkowatego wypustki pituicytów regulują dostęp zakończeń aksonów do naczyń.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Jaką budowę ma tarczyca?

A

zrazikową i w odróżnieniu od innych gruczołów dokrewnych składa się z jednostek wydzielniczych: pęcherzyków tarczycowych wypełnionych bogatobiałkowym koloidem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Czym charakteryzuje się pęcherzyk tarczycowy?

A
  • koloid
  • jedna warstwa sześciennych/ walcowatych komórek dokrewnych (pęcherzykowych)
  • komórki C
  • blaszka podstawna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Co znajduje się pomiędzy pęcherzykami tarczycowymi?

A

naczynia włosowate

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Jakie wyróżniamy etapy produkcji hormonów T3 i T4?

A

1) W komórkach pęcherzykowych: synteza i wydzielanie tyreoglobulinydo koloidu, synteza tyreoperoksydazy i jej wbudowywanie do szczytowej błony komórkowej, pobieranie jonów jodkowych i ich transport do koloidu (faza wydzielnicza)
2) W koloidzie: utlenianie jonów jodkowych, jodowanie tyreoglobuliny, sprzęganie jodowanych reszt tyrozynowych (wynik działania tyreoperoksydazy)
3) W komórkach pęcherzykowych: endocytoza jodowanej tyreoglobuliny, jej trawienie w lizosomach, transport produktów trawienia - T3 i T4 – do cytoplazmy i dalej, przez błonę komórkową do otaczających pęcherzyk naczyń (faza resorbcyjna)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Jak czasowo zmienia się faza wydzielnicza i resorbcyjna w tarczycy?

A

mogą zachodzić jednocześnie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Dlaczego w tarczycy obecne są jednostki wydzielnicze?

A

Środkowe etapy produkcji hormonów odbywają się w przestrzeni pozakomórkowej (w koloidzie), a zatem przestrzeń ta musi być oddzielona od otoczenia, a w szczególności od naczyń krwionośnych. W przeciwnym razie półprodukty hormonalne (tyreoglobulina i jodowana tyreoglobulina) dostawałyby się do krwiobiegu i byłyby tracone.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Co produkują komórki C tarczycy?

A

kalcytoninę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Co zawierają komórki C tarczycy?

A

liczne ziarna wydzielnicze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Gdzie leżą komórki C tarczycy?

A

pomiędzy komórkami pęcherzykowymi a blaszką podstawną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Gdzie leżą przytarczyce?

A

w torebce otaczającej tarczycę

40
Q

Jaką budowę mają przytarczyce?

A

zrazikową

41
Q

Jakie komórki budują przytarczycę?

A
  • komórki główne
  • komórki oksyfilne
  • grupy adipocytów
  • kapilary okienkowe
42
Q

Jakie wyróżniamy rodzaje komórek głównych przytarczyc?

A

jasne i ciemne

43
Q

Czym charakteryzują się jasne komórki główne przytarczyc?

A
  • nieaktywne
  • mniej siateczki i aparatów Golgiego
  • skupiska glikogenu
44
Q

Czym charakteryzują się komórki główne ciemne przytarczyc?

A
  • aktyne
  • bardzo małe (6-8 um)
  • siateczka szorstka, aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze
  • ziarna lipofuscyny
45
Q

Co produkują komórki główne przytarczyc?

A

parathormon (PTH)

46
Q

Czym charakteryzują się komórki oksyfilne?

A
  • większe
  • silnie kwasochłonne
  • bardzo dużo mitochondriów
  • są to degenerujące komórki, główne (mogą wydzielać niewielkie ilości PTH)
  • sa odmianą onkocytów
47
Q

Co to są wysepki trzustkowe Langerhansa?

A

grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe

48
Q

Jakie wyróżniamy elementy składowe wysepek trzustkowych?

A
  • komórki dokrewne
  • kapilary okienkowe
  • włókna nerwowe
49
Q

Czym charakteryzują się komórki dokrewne wysepek trzustkowych?

A
  • szorstka siateczka
  • aparat Golgiego
  • liczne ziarna wydzielnicze
50
Q

Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu alfa (A)?

A

10-35 %

51
Q

Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu beta (B)?

A

55-80 %

52
Q

Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu delta (D)?

A

5-7 %

53
Q

Ile procent komórek wysepki trzustkowej stanowią komórki typu PP?

A

0,5-2 %

54
Q

Co produkują komórki typu alfa?

A

glukagon

55
Q

Co produkują komórki typu beta?

A

insulinę

56
Q

Co produkują komórki typu delta?

A

somatostatynę

57
Q

Co produkują komórki typu PP?

A

polipeptyd trzustkowy

58
Q

Charakterystyka ziaren komórek A:

A

250 nm, okrągły ciemny rdzeń, wąskie „halo”

59
Q

Charakterystyka ziaren komórek B:

A

300 nm, nieregularny ciemny rdzeń, szerokie „halo”

60
Q

Charakterystyka ziaren komórek D:

A

350 nm, jaśniejsza zawartość, bez rdzenia

61
Q

Charakterystyka ziaren komórek PP:

A

180 nm, ciemna zawartość, bez rdzenia

62
Q

Jakie wyróżniamy warstwy kory nadnerczy?

A
  • warstwa kłębkowata
  • warstwa pasmowata
  • warstwa siatkowata
63
Q

Jakie hormony produkują komórki nadnerczy?

A

steroidowe

64
Q

Jakie cechy mają komórki produkujące hormony steroidowe?

A
  • obfita gładka siateczka (synteza steroidów)
  • mitochondria z tubularnymi grzebieniami (końcowe etapy syntezy steroidów)
  • krople lipidowe
65
Q

Jakie komórki występują w warstwie kłębkowatej kory nadnerczy?

A

Małe komórki z nielicznymi kroplami lipidowymi

66
Q

Co produkują komórki warstwy kłębkowatej kory nadnerczy?

A

mineralokortykoidy (np. aldosteron)

67
Q

Jakie komórki występują w warstwie pasmowatej kory nadnerczy?

A

Duże, jasne komórki z licznymi kroplami lipidowymi

68
Q

Co produkują komórki warstwy pasmowatej kory nadnerczy?

A

glukokortykoidy (np. hydrokortyzon, kortykosteron)

69
Q

Jakie komórki występują w warstwie siatkowatej kory nadnerczy?

A

Małe, kwasochłonne komórki z ziarnami lipofuscyny

70
Q

Co produkują komórki warstwy siatkowatej kory nadnerczy?

A

androgeny nadnerczowe (głównie dehydroepiandrosteron - DHEA)

71
Q

Jakie działanie mają glukokortykoidy?

A

silne działanie przeciwzapalne

72
Q

Do jakiej grupy należą steroidowe leki przeciwzapalne?

A

do glukokortykoidów

73
Q

Co stanowi elementy składowe rdznia nadnerczy?

A
  • komórki chromochłonne
  • komórki zwojowe (sympatyczne)
  • naczynia krwionośne (kapilary i liczne żyły)
74
Q

Czym charakteryzują się komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy?

A
  • wybarwiają się solami chromu
  • szorstka siateczka, aparat Golgiego
  • liczne drobne ziarna wydzielnicze z ciemnymi rdzeniam
75
Q

Co produkują komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy?

A

adrenalinę i noradrenalinę

76
Q

W jaki sposób kora nadnerczy wpływa na czynność rdzenia?

A

glukokortykoidy produkowane w korze dostają się do rdzenia przez naczynia krwionośne, gdzie pobudzają konwersję noradrenaliny w adrenalinę

77
Q

Co produkują komórki dokrewne gonad?

A

hormony steroidowe

78
Q

Jaką cechę szczególną wykazują komórki Leydiga?

A

posiadają kryształki Reinkego

79
Q

Co produkują komórki Leydiga?

A

testosteron

80
Q

Co produkują komórki pęcherzykowe (warstwy ziarnistej) jajników?

A

estrogeny

81
Q

Co produkują komórki osłonki wewnętrznej pęcherzyka w jajniku?

A

androgeny

82
Q

Co produkują komórki ziarnisto-luteinowe ciałka żółtego?

A

progesteron i estrogeny

83
Q

W jaki sposób i w co mogą być zamieniane androgeny?

A

mogą być aromatyzowane do estrogenów

84
Q

Co produkują komórki osłonkowo-luteinowe ciałka żółtego?

A

progesteron

85
Q

Co produkują komórki śródmiąższowe jajnika?

A

androgeny

86
Q

Co produkują komórki wnękowe jajnika?

A

androgeny

87
Q

Czym charakteryzują się komórki wnękowe jajnika?

A
  • rzadkie
  • w zrębie wnęki jajnika
  • podobne do komórek Leydiga
88
Q

Gdzie występują komórki Leydiga?

A

w jądrze

89
Q

Co to jest system rozproszonych komórek dokrewnych (DNES)?

A

komórki dokrewne o podobnym pochodzeniu, strukturze, metabolizmie i charakterze chemicznym produkowanych hormonów. Komórki te mogą wchodzić w skład niektórych gruczołów dokrewnych, albo mogą się znajdować w nabłonkach i gruczołach zewnątrzwydzielniczych różnych układów.

90
Q

Jakie pochodzenie mają komórki DNES?

A

z ektodermy zaprogramowanej w kierunku nerwowym

91
Q

Co produkują komórki DNES?

A

peptydy i aminy biogenne

92
Q

Budowa komórek DNES:

A
  • liczne ziarna wydzielnicze
  • szorstka siateczka, wolne rybosomy, Golgi
  • rozbudowany cytoszkielet
  • w nabłonkach: odwrócona polaryzacja, typy otwarty i zamknięty
93
Q

jakie funkcje pełnią komórki DNES?

A
  • produkują aminy biogenne (adrenalina, noradrenalina, dopamina, serotonina, melatonina)
  • pobierają ich prekursory - przekształcają prekursory w aminy biogenne (dekarboksylacja)
  • zawierają enzymy charakterystyczne dla neuronów (AChE, NSE)
  • syntetyzują peptydy
94
Q

Jakie występują powiązania między systemem DNES a układem nerwowym?

A
  • podobne pochodzenie
  • te same produkty wydzielnicze (niektóre aminy i peptydy są również neuroprzekaźnikami, np. noradrenalina, dopamina, CGRP, VIP, substancja P)
  • komórki obu układów zawierają enzymy charakterystyczne dla neuronów
  • te same komórki mogą należeć do obu układów (komórki neurosekretoryczne podwzgórza, pinealocyty)
95
Q

Jakie wyróżniamy komórki centralne systemu DNES?

A
  • komórki neurosekretoryczne podwzgórza
  • pinealocyty (kom. dokrewne szyszynki)
  • komórki dokrewne przysadk
96
Q

Jakie wyróżniamy komórki obwodowe systemu DNES?

A
  • komórki C (tarczyca)
  • komórki główne (przytarczyce)
  • komórki A, B, D, PP (wysepki trzustkowe)
  • komórki chromochłonne (rdzeń nadnerczy)
  • komórki dokrewne cewy pokarmowej
  • komórki dokrewne dróg oddechowych
  • komórki dokrewne dróg moczowych (nieliczne)
  • komórki dokrewne dróg rozrodczych (nieliczne)
  • komórki Merkla