UG 1.2 Flashcards

Adeiledd a threfniadaeth celloedd

1
Q

gwna goeden mathau Celloedd

A

Celloedd
-Procaryotig –> Bacteria
-Ewcaryotig –> Planhigion+Anifeiliaid

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

3 pwynt

pwysigrwydd Organynnau Pilennog?

a ym mha fath o gell ydy rhain?

A

-darparu arwyneb i ensymau i gydio ynddo lle gall adweithiau cemegol ddigwydd
-dal cemegion/ensymau gall fod yn niweidiol
-gweithredu fel system gludiant

Celloedd EWCARYOTIG

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o’r Cnewyllyn

A

-Mandwll Gnewyllol
-Amlen Gnewyllol
-Cnewyllan
-Niwcleoplasm
-Cromatin
-Reticwlwm Endoplasmig Garw
-Ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

swyddogaeth Amlen Gnewyllol?

a beth yw e?

A

-Pilen Ddwbl sy’n cynnwys mandyllau cnewyllol
-caniatau mRNA a ribosomau i fynd drwyddo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

swyddogaeth Niwcleoplasm?

A

-deunydd gronynnog sy’n debyg i cytoplasm
-DNA y gell yn bodoli ar ffurf cromatin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

swyddogaeth Cromatin?

a beth yw e?

A

-DNA ynghlwm a phrotein
-mae’n cyddwyso i ffurfio cromosomau yn ystod cellraniad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

swyddogaeth y Cnewyllan?

A

-creu rRNA sydd yn ffurffio’r ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o’r Mitocondria

A

-Matrics
-DNA cylchol
-Pilen Fewnol
-Pilen Allanol
-Cristae
-Ribosomau 70S
-Gofod Rhyngbilennol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

pwrpas y Mitocondria?

A

-rhyddhau egni cemegol ar ffurf ATP yn ystod ystod respiradaeth aerobig

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

pa addasiad strwythurol sydd gyda Mitocondria?

A

-siap yn silindrog
-felly cymhareb arwynebedd:cyfaint mwy
-hyn yn gwneud respiradaeth aerobig yn fwy effeithlon

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o’r Reticwlwm Endoplasmig

A

-RE Garw
-RE Llyfn
-Ribosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

diffiniad RE Garw?

a rho enghreifftiau o ble fyddant

A

-ribosomau ar yr arwyneb allanol, sydd yn syntheseiddio proteinau, sy’n cael ei ei basio i’r cisternau
-cael ei ddefnyddio fel system i gludo’r proteinau
-e.e.chwarennau poer (yn y celloedd sy’n creu amylas)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

diffiniad RE Llyfn?

A

-heb ribosomau ar yr arwyneb allanol
-safle synthesis a chludiant lipidau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o Ribosom

A

-Is-uned mawr
-Is-uned bach
-Polypeptid
-mRNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

allan o beth caiff yr is-unedau mawr/bach eu creu allan ohono?

A

-RNA ribosomaidd(rRNA)
-a phrotein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

pam bod Ribosomau yn bwysig?

A

-bwysig i synthesis protein (sydd yn creu cadwyni polypeptid) oherwydd nhw yw safle trosiad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

noda pa faint o ribosom sydd mewn cell procaryotig vs ewcaryotig

A

procaryotig-70S
ewcaryotig-80S

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o’r Organigyn Golgi

a pha bwrpas?

A

-tebyg i’r RE ond fwy cryno
-pwrpas yw i dderbyn cadwyni polypeptid

-Fesiclau(cludiant)-sydd wedi cyrraedd o’r RE Garw
-Cisternau
-Fesiclau newydd yn ffurfio a ‘pinsio’ i ffwrdd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

6 pwynt

beth yw swyddogaethau’r Organigyn Golgi?

A

-plygu,trawsfondio a phacio polypeptidau i greu protein
-cynhyrchu glycoprotein
-cynhyrchu ensymau secretu sydd mewn fesiclau
-secretu carbohydradau e.e. i ffurfio cellfurfiau planhigion
-cludo a storio lipidau
-ffurfio lysosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o Lysosym

a sut caiff ei greu?

A

-pilen
-ensymau

cael ei greu gan yr Organigyn Golgi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

termau!

pryd ydy Lysosomau yn rhyddhau’r ensymau pan fydd angen?

A

-i dreulio rhannau o’r gell megis organynnau wedi darfod-sef Awtolysis

-i ryddhau ensymau tu allan o’r gell er mwyn torri celloedd eraill i lawr-sef Metamorffosis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o Centriol

A

-tripled o ficrodiwbynnau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

10 elfen wahanol

Gwna ddiagram/enwa pob rhan o’r Cloroplast

A

-Stroma
-Lamella
-Lwmen
-Thylacoid
-Pilen Allanol
-Pilen Mewnol
-DNA cylchol
-Ribosomau (70S)
-Granwm (pentwr o thylacoid)
-Gronynnau Startsh

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

beth?cynnwys beth?cynnyrch?

beth yw swyddogaeth y Thylacoid (mewn cloroplast)?

A

-beth-codennau fflat caeedig
-cynnwys pigmentau ffotosynthetig fel cloroffyl
-cynhyrchu a.a.mawr (dal egni)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
# beth? beth sydd mewn **Stroma** mewn cloroplast?
-beth-hylif di-liw -rhai o gynhyrchion ffotosynthesis e.e.gronynnau Startsh -hefyd yn cynnwys llawer o thylacoidau/granwm
26
swyddogaeth y **Cloroplastau**?
-cyflawni **Ffotosynthesis** -drwy amsugno egni golau a'i newid i egni cemegol ar ffurf glwcos -e.e.celloedd y mesoffyl palis (cynnwys llawer o gloroplastau felly hefyd yn cynhyrchu llawer o egni)
27
hafaliad ffotosynthesis?
carbon deuocsid + dwr <-**golau**->glwcos + ocsigen
28
Gwna ddiagram/enwa pob rhan o'r **Gwagolyn**
-Tonoplast (pilen) -Cellnodd
29
disgrifia strwythur a rai o swyddogaethau **Gwagolyn**
-mawr,parhaol -coden llawn hylif mewn pilen sengl ( tonoplast) -cynnwys toddiant o siwgrau, halwynau ac asidau amino o'r enw cellnodd -storio fitaminau a phigmentau -cynnal meinweoedd planhigol meddal -cadw strwythur cell, ac atal byrstio -cynorthwyo osmoreolaeth mewn celloedd e.e.drwy reoli lefel dwr sydd o fewn organebau ungellog fel amoeba
30
Gwna ddiagram/enwa pob rhan o'r **Cellfur** | hefyd allan o beth?
-Llwybr Apoplast (yn y cellfur) -Llwybr Symplast (yn y cytoplasm) -Plasmodesmata | cellwlos
31
# 3 prif rhai, gyda esboniadau disgrifia ac esbonia swyddogaethau **Cellfur**
**Cludiant** -bylchau rhwng y ffibrau cellwlos yn golygu bod y cellfur yn *gwbl athraidd i ddwr a ionau mewn hydoddiant* (llwybr Apoplast) **Cryfder Mecanyddol** -cellfur yn gryf iawn, felly pan mae'r gwagolyn yn llawn hydoddiant mae cynnwys y gell yn gwthio yn erbyn y cellfur, sy'n *gwrthsefyll ehangu ac mae'r gell yn mynd yn chwydd-dynn* **Cyfarthrebu rhwng celloedd** -plasmodesmata yw llinynnau cytoplasm sy'n mynd drwy fandyllau yn y cellfur, o un gell i'r nesaf, a *caiff sylweddau eu cludo yn hawdd rhwng celloedd cyfagos* (llwybr Symplast)
32
# 6 pwynt rhestra'r tebygrwyddau rhwng **Cloroplast** a **Mitocondria**
-DNA **cylchol** -damcaniaeth **Endosymbiotig** -**2** pilen -ribosomau**70S** -addasiadau i gynyddu a.a. (cloroplast-granwm, mitocondria-cristae) -siap silindrog i ddarparu mwy o a.a
33
rhestra'r gwahaniaethau rhwng **Cloroplast** a **Mitocondria** | C-cloroplast / M-mitocondria
-C=safle **ffotosynthesis** vs M=safle **Respiradaeth aerobig** -C=**cloroffyl** vs M=ddim -C=**gronynnau startsh** vs M=ddim -C=**stroma** vs M=**matrics** -C=pilen mewnol **heb** plygiadau vs M=**gyda plygiadau** (cristae)
34
# organynnau'n cydweithio (7 gwahanol) Disgrifia ac esbonia system cludiant **Glycoprotein** | cofia son am ba organyn sy'n cymryd rhan ym mhob cam!
**cnewyllyn** -storio DNA sy'n codio ar gyfer creu polypeptidau penodol **mandwll cnewyllol** -*mRNA* (sy'n cludo'r cod ar gyfer 1 polypeptid) yn gadael mewn i'r cytoplasm, er mwyn gwneud *synthesis protein* **reticwlwm endoplasmig garw** -system i gludo'r proteinau + ribosomau ar yr arwyneb yn syntheseiddio'r proteinau **fesiclau** -cynnwys proteinau *wedi addasu* er mwyn cludo deunyddiau i fannau arall (org.golgi) **organigyn golgi** -plygu, trawsfondio a phacoi polypeptidau + ychwanegu carbohydrad i y protein (sy'n creu y glycoprotein) **fesicl secretu** -sef fesiclau bach dros dro sy'n cynnwys y glycoprotein **cellbilen** -fesicl yn *asio* gyda'r gellbilen i ryddhau'r glycoprotein drwy ecsocytosis, ar ol pinsio o'r organigyn golgi. (proteinau yn gadael y gell)
35
# 7 pwynt rhestra nodweddion celloedd **Procaryotig**
-**dim organynnau pilennog** -cellfur=**mwrein** (nid cellwlos) -darnau bach o **DNA cylchol o'r enw Plasmidau** -**mesosomau**,sef mewnblygiad o'r cellbilen (safle respiradaeth aerobig) -DNA ar ffurf **niwcleotid** (cromosom crwm sydd yn rhydd yn y cytoplasm) -**ribosomau 70S** -**llai** mewn maint
36
# 9 rhan Gwna ddiagram/enwa pob rhan o **Procaryot**
-Cot o lysnafedd -Cellfur -Cellbilen -Cytoplasm -DNA -Ribosomau 70S -Mesosomau -Plasmidau -Fflagelwm
37
# 5 rhan Gwna ddiagram/enwa pob rhan o **Firws**
-Amlen -DNA/RNA (yn y canol) -Capsid (cot o brotein) -Tegument -Proteinau ar yr amlen (allanol)
38
# a disgrifia'r broses atgenhedlu pam bod **Firysau** yn cael eu hystyried yn **anfyw?**
-**anghellog** felly ddim yn cynnwys cytoplasm neu organynnau -oherwydd hyn, yn gorfod atgenhedlu tu fewn celloedd eraill (cell **letyol)** -firysau yn **chwistrellu** ei DNA neu RNA i gell *fyw* -firws nawr yn **rheoli metabolaeth** y gell ac yn **gorfodi'r gell i greu sawl copi newydd o'r firws**
39
diffiniad **Moleciwl?**
-**grwp o atomau** wedi eu cysylltu mewn trefn arbennig
40
diffiniad **Organyn?**
-**strwythur** tu fewn i gell sydd yn cyflawni **swyddogaeth arbennig**
41
diffiniad **Cell?**
-**uned strwythurol elfennol** organeb, sydd yn cynnwys **grwp o organynnau**, wedi eu **hamgylchu gan bilen**
42
diffiniad **Meinwe?**
-**grwp o gelloedd** sydd yn cyflawni **swyddogaeth arbennig**
43
diffiniad **Organ?**
-**grwp o feinwe** sydd yn cyflawni **swyddogaeth arbennig**
44
diffiniad **System?**
-**grwp o organau** sydd yn cyflawni **swyddogaeth arbennig**
45
diffiniad **Organeb?**
-**system** sy'n **hunan atgenhedlu** a'r gallu i dyfu a **chynnal ei hun**
46
diffiniad **Bon-gelloedd?**
-celloedd sydd gyda'r potensial i fod yn unrhyw fath o gell yn y corff -sef **gwahaniaethu** -wrth wahaniaethu, mynd yn arbenigol
47
beth yw'r 3 prif grwp o feinwe **anifail**?
-Meinwe **Epithelaidd** -Meinwe **Cyswllt** -Meinwe **Cyhyrol**
48
beth yw'r 3 math o feinwe **epithelaidd?**
-Epitheliwm **Ciwboidaidd** -Epitheliwm **Ciliedig (colofnog)** -Epitheliwm **Cennog**
49
# ble? swyddogaeth? strwythur? beth yw Meinwe Epithelaidd?
ble-yn leinio arwynebau mewnol ac allanol y corff swyddogaeth-amddiffynnol neu secretu strwythur-haenau sengl o gelloedd parhaus -cynnwys cnewyllyn -cael eu dal at ei gilydd gan ychydig o sylwedd rhyng-gellog -dim pibellau gwaed mewn epithilia -cynnwys terfnau nerfau -haen isaf wastad wedi'u gysylltu
50
allan o beth ydy pilen waelodol o dan meinwe epithelaidd wedi ei greu ohono?
Colagen+Protein
51
beth yw swyddogaeth Epithiliwm Ciwboidaidd?
swyddogaeht Secretol mewn **chwarennau** megis y thyroid, neu swyddogaeth ansecretol drwy ffurfio leinin tiwbyn procsimol troellog yr **arennau** neu ddwythellau o'r chwarennau poer -ddim yn arbenigol iawn
52
beth yw Epitheliwm Ciliedig (colofnog)?
-cynnwys celloedd colofnog,hirach -cilia ar eu hymylon rhydd -llawer o gelloedd gobled, sydd yn secretu mwcws e.e.presennol yn y ddwythell wyau/tracea/bronci
53
beth ydy cyfuniad o cilia a mwcws yn gwneud?
caniatau sylweddau i gael eu symud drwy ddwythellau
54
# ble? beth? beth yw Epitheliwm Cennog?
-wedi cael ei greu o gelloedd fflat ar bilen waelodol -ffurfio waliau'r alfeoli ac yn leinio'r cwpan Bowman yn neffronau'r afu
55
beth yw Meinwe Cyswllt?
56
beth yw Meinwe Cyhyrol?
57
beth yw Cyhyr Rhesog (rheoledig)?
58
beth yw Cyhyr Llyfn?
59
beth yw Cyhyr Cardiaidd?
60
beth yw hafaliad Microsgop?
61
enwa rhannau Microsgop golau
62
beth yw enw'r 2 fath o fesuriadau ar ficrosgop golau?
-Graticiwl -Llwyfan
63
esbonia rol y **mitocondria** yn y broses o gynhyrchu a secretu ensymau treulio
-darparu **ATP** ar gyfer synthesis protein -**ecsocytosis**