UG 1.1 Flashcards
1
Q
ystyr Polar/Amholar?
A
Polar-gwefr (fach)
Amholar-dim gwefr
2
Q
enwa
-2 fath o elfen
-2 fath o gyfansoddyn
a rho enghreifftiau
A
Elfennau
-atomig (Hg)
-moleciwlaidd (H2/O2)
Cyfansoddion
-ionig (H2O)
-moleciwlaidd (NaCl)
3
Q
nodwedd ion sydd a gwefr bositif?
A
-wedi colli un neu fwy o electronau
-felly gyda mwy o brotonau nag electronau
4
Q
nodwedd ion sydd a gwefr negatif?
A
-wedi ennill un neu fwy o electronau
-felly gyda mwy o o electronau na phrotonau
5
Q
beth yw’r moleciwlau organig?
(ac yn ble mae nhw?)
A
-Carbon
-Hydrogen
-Ocsigen
*cael eu canfod mewn asidau amino/asidau niwcleig
6
Q
beth yw swyddogaeth Calsiwm?
-mewn Anifeiliaid vs Planhigion
A
Anifeiliaid-cryfhau dannedd,esgyrn a nerfau
Planhigion-cryfhau waliau celloedd
7
Q
3 enghraifft
ble caiff Ffosfforws ei ddarganfod?
A
-Cellbilenni
-ATP
-Asidau Niwcleig
8
Q
beth yw swyddogaeth Potasiwm?
A
trosglwyddo ysgogiadau nerfol
9
Q
ble caiff Sylffwr ei ddarganfod?
A
rhai asidau amino
10
Q
beth nad yw cyfansoddion amholar yn gallu gwneud?
beth yw’r enw am hyn?
A
-methu toddi mewn dwr
-ond yn gallu toddi mewn lipidau
e.e.brasterau/olew
*gelwir yn lipid-hydawdd
11
Q
pwrpas Clorin?
A
cludo Carbon Deuocsid
12
Q
pwrpas Sodiwm?
A
trosglwyddo impylsau nerfol
13
Q
swyddogaeth Magnesiwm?
A
Cefnogi gweithrediad ensymau
(a gweithrediad cloroffyl mewn planhigion)
14
Q
pwrpas Haearn?
A
-cludo ocsigen
(gan ddefnyddio Haemoglobin ccg)
15
Q
beth yw swyddogaeth Copr,Manganis,Sinc ac Iodin?
A
cefnogi gweithrediad ensymau
16
Q
5 positif+ 5 negatif
rho enghreifftiau o ionau anorganig
A
positif
Mg2+
Fe2+
K+
Na+
Ca2+
negatif
PO43-
SO42-
NO3-
Cl
HCO3-
17
Q
beth gelwir strwythur O-H-O (dwr)
*gyda gwefrau
A
polar deupol
18
Q
o beth ydy monomer/monosacarid yn cael ei greu allan ohono?
sut mae enwi?
A
siwgrau sengl
cael eu enwi yn ol faint o atomau carbon sydd yn y moleciwl
19
Q
diffiniad Isomerau?
A
-moleciwlau gyda’r un fformiwla folecylaidd ond gyda gwahanol fformiwla adeileddol
20
Q
pa 3 peth sydd gyda’r fformiwla foleciwlaidd, C6H1206?
+beth byddan ni’n galw rhain?
A
glwcos
galactos
ffrwctos
isomerau adeileddol
21
Q
pa safle yw grwp OH yn Alffa Glwcos?
A
gwaelod
22
Q
pa safle yw grwp OH yn Beta Glwcos?
A
uwchben
23
Q
pa bond sy’n cael ei ffurfio?
sut ffurfir deusacaridau?
A
adwaith cyddwysiad
o grwpiau OH ar ddau fonosacarid
-bond glycosidaidd
24
Q
beth yw adwaith Hydrolysis?
A
ychwanegu dwr
-hyn yn diwygio’r grwpiau OH
25
beth fyddai cynhyrchion adwaith **Cyddwysiad** rhwng 2 fonosacarid?
**Deusacarid+H20**
26
# alffa neu beta?
rhwng pa Carbonau ydy'r bond glycosidig mewn **Lactos?**
Bond glycosidig **Beta 1-4**
27
# alffa neu beta?
rhwng pa Carbonau ydy'r bond glycosidig mewn **Swcros?**
Bond glycosidig **Alffa 1-2**
28
beth yw **Polysacaridau?**
**-Carbohydradau Cymhleth**
-molecylau mawr
29
# 2 swyddogaeth
swyddogaeth **Polysacaridau?**
-swyddogaethau **metabolaidd**
-swyddogaeth **adeileddol** mewn celloedd ac organebau
30
rho enghreifftiau o garbohydradau sy'n chwarae rhan mewn metabolaeth organeb?
| beth yw rhain?
**-Startsh
-Glycogen**
-rhain yn bolysacaridau **storio** sy'n gallu storio a rhyddhau glwcos yn ol yr angen
31
beth ydy Startsh a Glycogen wedi cael eu creu allan ohono?
-cadwyni o **a-glwcos**
32
beth yw Startsh?
-cymysgedd o ddau wahanol bolysacarid
**Amlyas + Amylopectin**
felly bondiau glycosidaidd **a 1-2** ac **a 1-4**
33
sut ydyn ni'n adnabod bond **a 1-4** ar ddiagram?
troad/cangen
34
ydy glwcos yn **bolar neu amholar?**
Polar
35
# beth yw mantais hyn?
ydy Startsh yn hydawdd neu anhydawdd?
Anhydawdd
+nid yw'n effeithio ar botensial dwr y celloedd y mae'n cael ei storio ynddynt, felly'n anadweithiol o safbwynt Osmosis
36
# 2
beth yw'r gwahaniaeth rhwng **glycogen ac amylopectin?**
-mwy o ganghennau oherwydd bondiau glycosidaidd yn ffurfio rhwng grwpiau OH ar C1-C4, a C1-C6
-gall glycogen ffurfio gronynnau mewn celloedd a gweithredu fel **storfa garbohydradau/egni**
37
# pam?
mantais cael fwy o ganghennau ar ffurfiadau fel amylopectin neu glycogen?
-yn well ar gyfer rhyddhau **glwcos**
-oherwydd bod mwy o 'bennau' lle gellir *hydrolysu bondiau glycosidaidd a rhyddhau glwcos, i gynhyrchu ATP
38
# a beth yw siap cadwyn amylos?
pa fondiau sydd mewn **Amylos?**
alffa 1-4 yn unig (bondiau glycosidig)
-siap **helics**
39
# a beth yw siap cadwyn amylopectin?
pa fondiau sydd mewn cadwyn **Amylopectin?**
alffa 1-4 ac alffa 1-6 (bondiau glycosidig)
-siap **canghennog**
40
ydy Startsh a Glycogen yn hydawdd neu anhydawdd?
**Anhydawdd**
41
# 7 pwynt
ysgrifenna popeth ti'n cofio am **Cellwlos?**
-carbohydrad **cymhleth**
-allan o **B-glwcos**
-moleciwlau glwcos yn cylchdroi **180** gradd bob yn ail
-gellir tynnu molecylau dwr i ffurfio **bondiau** **glycosidaidd**
-bondiau **hydrogen** yn ffurfio rhwng moleciwlau glwcos o wahanol gadwyni, sydd yn dal y rhesi at eu gilydd
-mewn waliau celloedd
-cwbl anhydawdd-anodd iawn i dreulio
42
# canlyniad hyn?
pam bod cellwlos yn anodd treulio?
oherwydd y niferoedd uchel iawn o fondiau hydrogen rhwng cadwyni gwlcos beta
-felly yn wrthwynebus i lysis osmotig
43
nodwedd sydd gan gellwlos sy;n golygu ei fod yn anodd ei dorri wrth ei ymestyn?
**cryfder tynnol uchel**
44
swyddogaeth bondiau hydrogen mewn Cellwlos?
-cadw strwythur
-codi cryfder
45
# 6 pwynt
ysgrifenna popeth ti'n cofio am **Citin?**
-mewn **cellfurfiau ffyngau**
-sgerbydau allanol **pryfed**
-**heteropolysacarid** oherwydd yn cynnwys **Nitrogen** felly yn aml ddim yn cael ei ystyried fel Polysacarid
-swyddogaeth debyg i gellwlos
-gallu ffurfio mwy o fondiau hydrogen oherwydd mwy o grwpiau Nitrogen
-cryfder tynnol uwch gan microffibrolion na rhai cellwlos
46
beth yw'r monosacaridau mewn Citin?
**glwcos N-acetyl**
47
pa fondiau sydd mewn Polysacarid Citin?
**B-glycosidaidd**
48
beth yw **Lipidau?**
-**cyfansoddion organig**
felly allan o C/O/H
49
yn beth oes gan Lipidau hydoddedd
-isel
-uchel
?
isel-dwr
uchel-toddyddion organig e.e.ethanol
50
diffiniad **Triglyserid?**
moleciwl sydd yn ffurfio brasterau neu olew, yn dibynnu ar faint y moleciwl
51
beth sydd yn effeithio ymdoddbwynt Triglyseridau?
nifer y Carbonau
-y mwy o atomau, yr uchaf yw'r ymdoddbwynt oherwydd bod grymoedd cyfryngol yn gryfach ac angen mwy o egni i'r goresgyn
52
# faint o foleciwlau dwr sydd yn cael eu rhyddhau ar ol cyddwysiad?
beth sy'n creu Triglyserid?
3xasid brasterog
+glyserol
| rhyddhau 3 moleciwl dwr
53
pa fondiau sydd rhwng yr asidau brasterog a'r glyserol mewn Triglyserid?
bondiau **ester**
54
sut i ymddatod Triglyserid?
ychwanegu 3 moleciwl dwr
-adwaith Hydrolysis
55
beth yw grwpiau **R?**
grwpiau **newidiol**
56
beth ydy lipidau sydd gyda cadwyn hydrocarbon **hir** yn fwy tebygol o fod fel ar dymheredd ystafell?
-Solet
pam-brasterau ydynt
57
beth ydy lipidau sydd gyda chadwyni hydrocarbon **byr** yn ffurfio ar dymheredd ystafell?
Olew
58
# 5 enghraifft
swyddogaeth **Triglyseridau?**
1.**moleciwlau storio egni effeithlon**
-mwy effeithlon na charbohydradau
2.**ynysyddion thermol da**
3.**amddiffyniad mecanyddol ar gyfer organau sensitif**
4.**llai dwys na dwr**
5.**gwrth-ddwr** (hydroffobig)
59
beth yw'r 2 fath o Asid Brasterog?
Dirlawn+Annirlawn
60
# 6 pwynt
nodweddion Asidau Brasterog Dirlawn?
-bondiau **sengl** carbon
-pob carbon wedi cyfuno gyda'r nifer fwyaf o atomau **hydrogen**
-**solid** ar dymheredd ystafell
-ffurfio **brasterau** ar dymheredd ystafell
-ymdoddbwynt uchel
-grymoedd rhyngfolecylaidd cryfach oherwydd y cynffonau yn agosach i'w gilydd
61
# 6 pwynt
nodweddion Asidau Brasterog Annirlawn?
-cynnwys un neu fwy bondiau **dwbl** rhwng atomau carbon
-**nid** ydynt yn cynnwys uchafswm nifer yr atomau hydrogen
-ar gyfer pob bond dwbl, bydd yr asid yn cynnwys dau yn **llai** o atomau hydrogen
-lipidau sy'n cynnwys asidau brasterog annirlawn fel arfer yn **olew** ar dymheredd ystafell
-bondiau dwbl yn gwneud y cynffonnau asid brasterog yn llai syth, felly grymoedd atyniad **gwannach**, a dim angen cymaint o egni i dorri'r bondiau
-ymdoddbwynt **is**
62
pa fath o asid brasterog sydd haws i dorri?
**Annirlawn**
63
ystyr **Monoannirlawn?**
-1 bond dwbl
64
ai asid brasterog dirlawn neu annirlawn sydd well i chi? pam?
**Annirlawn**
pam-ddim yn ffurfio solid yn eich corff felly yn well
65
beth yw nodweddion asidau brasterog dirlawn/annirlawn mewn ffosffolipidau?
y rhai sydd gyda dim ond asidau brasterog **dirlawn**-lleiaf hylifol
y rhai sydd gyda dim ond asidau brasterog **annirlawn**-mwyaf hylifol
66
canlyniad codi lefel colesterol dwyss isel lipoprotein (LDL)?
cynyddu nifer yr achosion o **atheromas** mewn rhydweliau coronaidd
-hyn yn arwain at rwystrau a hefyd clefyd y galon
67
# rho enghreifftiau?
nodweddion Braster **Monoanniralwn?**
-braster **iach**
-gostwng LDL
-cynnal HDL
e.e.olew olewydd/olew afocado/afocado/cnau
68
# rho enghreifftiau?
nodweddion Braster **Polyannirlawn?**
| enw arall amdanynt?
-**hanfodol** i ni oherwydd ni all ein cyrff ei gynhyrchu
-gostwng LDL
e.e.hadau sesame/cnau pinwydd/pysgod basterog
| omega-3 / omega-6
69
# rho enghreifftiau>
nodweddion Braster **Dirlawn?**
-bwyta yn gymedrol
-cynyddu colesterol+LDL
e.e.cig/llaeth cyflawn/caws/menyn/bwydydd wedi ffrio
70
nodweddion Braster **Traws?**
| enw arall amdano?
-bwyta yn gymedrol
-isgynnyrch prosesu brasterau iachach i roi bywyd silff hirach iddynt
-cynnyddu LDL
-gostwng HDL
| Olew Rhannol Hydrogenedig
71
beth yw LDL?
Lipoprotein dwysedd isel
-**Drwg**
72
beth yw HDL?
Lipoprotein dwysedd uchel
-**Da**
73
beth yw **Polymerau?**
proteinau sy'n cynnwys tua 20 asid amino
-hefyd yn cael ei alw'n Polypeptid
74
# 5 rhan gwahanol
beth sydd ym mhob Asid Amino?
**Carbon Canolog**
-grwp **Amino** (NH2)
-grwp Asid **Carbocsilig** (COOH)
-grwp **Hydrogen**(H)
-grwp **Amrywiol** (R)
75
pa prif fond sydd mewn **Carbohydradau?**
**Glycosidig**
76
pa prif fond sydd mewn **Proteinau?**
**Peptid**
77
pa prif fond sydd mewn **Lipidau?**
**Ester**
78
# proteinau
diffinia Adeiledd **Cynradd?**
**-dilyniant asidau amino mewn cadwyn polypeptid**
79
# proteinau
disgrifia Adeiledd **Eilaidd?**
-alffa helics
-dalen bletiog beta
80
# proteinau
disgrifia Adeiledd **Trydyddol?**
-dibynnol ar briodweddau y grwpiau **R**
-e.e.ensym,gwrthgyrff,hormonau
-bondio=ionig,hydrogen,peptid,rhyngweithiadau hydroffobig,pontydd deusylffid
81
# proteinau
disgrifia Adeiledd **Cwaternaidd?**
| enghreifftiau
-2 neu fwy o gadwyn polypeptid
| e.e.Inswlin,Haemoglobin,Imiwnoglobwlinau
82
pwrpas pontydd deusylffid mewn proteinau cwarel?
| yn benodol ar gyfer rhai a swyddogaeth metabolaidd e.e.haemoglobin
-clymu'r cadwyni polypeptid gyda eu gilydd
83
pwrpas bondiau hydrogen mewn proteinau cwaternaidd?
| ar gyfer colagen/sidan
-clymu'r cadwyni polypeptid gyda eu gilydd
84
beth yw'r **proteinau ffibrog**
-**colagen** (cryf-nifer o fondiau hydrogen rhwng cadwynau yn golygu nad ydynt yn llithro dros ei gilydd)
-**sidan**
85
trefna 5 bond **adeiledd eilradd protein** o ran cryfder
1.Peptid (cofalent)
2.Deusylffid (cofalent)
3.Ionig
4.Hydrogen
5.Rhyngweithiadau hydroffobig
86
beth sy'n penderfynu pa siap yw adeiledd eilradd protein?
math o fondio
e.e.hydrogen, ionig,deusylffid
87
# 6 priodwedd
priodweddau dwr?
| yn gryno
**tyniant arwyneb uchel**
**tryloyw**
**cynhwysedd gwres sbesiffig uchel**
**gwres cudd anweddu uchel**
**priodweddau cydlynol ac adlynol cryf**
**ia yn llai dwys na dwr**
88
pam bod dwr yn hydoddydd dda ar gyfer ionau?
ffurfio plisg hydradiad
89
pa fath o bond sy'n uno niwcleotidau?
Ffosffodeuester
90
enwa 2 foleciwl sy'n cynnwys ribos, ac un sy'n cynnwys deocsiribos
**ribos**
RNA+ATP
**deocsiribos**
DNA
91
sut i wahaniaethu rhwng swcros/swcras?
swcr**as** = protein
-felly prawf biwret
glas-porffor
| nid oes prawf ar gyfer swcros.
92
pam nad yw swcros yn ymateb i hydoddiant Benedict?
mae'r unig OH sydd yna yn styc yn y bond (deusacarid)
93
beth yw'r ionau **anorganig?**
Magnesiwm
Haearn
Calsiwm
Ffosffad
94
esbonia beth yw **cynhwysedd gwres sbesiffig uchel** a pham bod hyn yn un o briodweddau ddwr?
beth-gallu amsugno llawer o egni heb i'r dymheredd gynyddu llawer
dwr-amodau mewn llefydd fel cynefinoedd dyfrol e.e.afonydd, yn aros yn gyson
95
# ar gyfer ensymau
pam bod cynhwysedd gwres sbesiffig **uchel** yn bwysig?
tymheredd y cytoplasm yn **sefydlog** felly nid yw ensymau'n dadnatureiddio
96
esbonia pam bod **gwres cudd anweddu uchel** yn un o briodweddau ddwr?
angen llawer o egni i anweddu dwr fel bod organebau'n gallu oeri.
e.e.trydarthiad
97
esbonia sut mae **tyniant arwyneb uchel** yn un o briodweddau ddwr?
gall arwyneb y dwr **gefnogi** mas llawer o organebau
98
esbonia beth yw **priodweddau cydlynol/adlynol** a pham bod hyn yn un o briodweddau ddwr?
bondiau hydrogen yn achosi moleciwlau dwr i lynnu at eu gilydd (cydlyniad)
-ac yn glynu gyda sylweddau sydd gyda gwefr neu amholar eraill (adlyniad)
99
esbonia pwysigrwydd tryloywdeb **dwr** fel priodwedd
egni golau yn gallu cyrraedd planhigion dyfrol i **ffotosyntheseiddio**
-dwr yn gallu mynd drwy cytoplasm celloedd planhigion fel y gall gyrraedd y cloroplastau
100
pam ydy hi'n bwysig bod dwr yn hylif ar dymheredd ystafell?
| rho enghreifftiau
gellir ei ddefnyddio fel **cyfrwng trafnidiaeth**
e.e.gwaed mamaliaid/xylem planhigion
101
enwa rhai adweithiau metabolaidd
**cyddwysiad**
**hydrolysis**
102
wrth i fonosacaridau ffurfio deusacaridau a pholysacaridau, pa **fond** sy'n cael ei ffurfio?
**Glycosidaidd**
103
pa 2 fonosacarid sy'n ffurfio deusacarid **Lactos**?
galactos+glwcos
104
pwynt am gryfder cellwlos?
**anodd iawn treulio ** oherwydd niferoedd uchel iawn o **fondiau hydrogen** rhwng y cadwyni glwcos beta
-felly yn cael ei adnabod fel polysacarid **adeileddol**
canlyniad- gwrthwynebus i lysis osmotig
