TRAGEDIE - Sophokles

Question 1

ὁμῶς ὅ γ᾽ Ἅιδης τοὺς νόμους τούτους ποθεῖ.

Answer 1

Maar toch verlangt de Hades deze wetten.

Question 2

κουφονόων τε φῦλον ὀρνίθων ἀμφιβαλὼν ἄγει καὶ θηρῶν ἀγρίων ἔθνη πόντου τ᾽ εἰναλίαν φύσιν
σπείραισι δικτυοκλώστοις,
περιφραδὴς ἀνήρ:

Answer 2

Hij vangt ook het geslacht van lichtzinnige vogels en de soorten van wilde beesten en het zeewonend volk van de oceaan, door ze te strikken met uit mazen gevlochten netten, hij, de schrandere man;

Question 3

τοιαῦτά φασι τὸν ἀγαθὸν Κρέοντα σοὶ
κἀμοί, λέγω γὰρ κἀμέ, κηρύξαντ᾽ ἔχειν,
καὶ δεῦρο νεῖσθαι ταῦτα τοῖσι μὴ εἰδόσιν
σαφῆ προκηρύξοντα, καὶ τὸ πρᾶγμ᾽ ἄγειν οὐχ ὡς παρ᾽ οὐδέν, ἀλλ᾽ ὃς ἂν τούτων τι δρᾷ,
φόνον προκεῖσθαι δημόλευστον ἐν πόλει.

Answer 3

Dérgelijke dingen, zeggen ze, heeft de goede Kreoon voor jou en voor mij – want ik noem ook mij – verordend, en hij zou hierheen komen om dat voor hen die het nog niet weten duidelijk te verkondigen, en hij behandelt de zaak niet als (ging het) om niets, maar (voor) degene die iets daarvan doet, is dood door steniging in de stad uitgevaardigd.

Question 4

ἀλλ᾽ οὐχ ὁ χρηστὸς τῷ κακῷ λαχεῖν ἴσος.

Answer 4

Maar de goede kerel heeft niet gelijk aanspraak (op eer) als de slechterik.

Maar het is niet het lot van de rechtvaardige om gelijk te zijn aan de slechterik.

Question 5

τίς οἶδεν εἰ κάτωθεν εὐαγῆ τάδε;

Answer 5

Wie weet of dat in de onderwereld vrij is van schuld.

Question 6

καὶ δῆτ᾽ ἐτόλμας τούσδ᾽ ὑπερβαίνειν νόμους;

Answer 6

En dan durfde je tóch nog deze wetten te overtreden?

Question 7

ἐγὼ μὲν οὐδέν: τοῦτ᾽ ἔχων ἅπαντ᾽ ἔχω.

Answer 7

Ik? Neen, niets! Als ik dát heb bereikt, heb ik alles (wat ik wil).

Question 8

πορθῶν δὲ τήνδε γῆν: ὁ δ᾽ ἀντιστὰς ὕπερ.

Answer 8

Maar wel terwijl hij dit land probeerde te vernietigen; en de andere ter verdediging ervan.

Question 9

Wat is de rolverdeling in de Antigone?

Answer 9

1ste acteur: Kreoon
2de acteur: Antigone, Haimoon, ziener
3de acteur: Ismene, wachter

Question 10

οὐ μαρτυρήσει ταῦθ᾽ ὁ κατθανὼν νέκυς.

Answer 10

Het overleden lijk zal daarvan niet getuigen

Question 11

ἀλλ᾽ οὐδὲν αὐτῷ τῶν ἐμῶν μ᾽ εἴργειν μέτα.

Answer 11

Maar het is hem geenszins mogelijk mij van de mijnen af te houden!

Question 12

τὸν δ᾽ ἀθλίως θανόντα Πολυνείκους νέκυν
ἀστοῖσί φασιν ἐκκεκηρῦχθαι τὸ μὴ
τάφῳ καλύψαι μηδὲ κωκῦσαί τινα,
ἐᾶν δ᾽ ἄκλαυτον, ἄταφον, οἰωνοῖς γλυκὺν θησαυρὸν εἰσορῶσι πρὸς χάριν βορᾶς.

Answer 12

Maar er is, zeggen ze, verordend aan de burgers dat niemand het ongelukkig gestorven lijk van Poluneikes, noch in een graf mag begraven noch mag bewenen, maar dat men het onbeweend, onbegraven moet laten, als een zoete schat voor vogels wanneer ze uitkijken naar het genot van voedsel.

Question 13

Welke drie clashende opposities zijn er in de Antigone?

Answer 13

• menselijk (Kreoon) vs. goddelijk (Antigone)
• staat (Kreoon) vs. familie (Antigone)
• man (Kreoon) vs. vrouw (Antigone)

Question 14

Blijft de dood na de haat? Volgens wie wel / niet?

Answer 14

• Kreoon en Agamemnon vinden van wel
• Antigone en Odysseus vinden van niet

Question 15

Beschrijf het leven van Sophokles.

Answer 15

• geboren in de 5de eeuw v. Chr.
• leefde in periode waarin Athene de Gouden Eeuw doormaakte
• waardoor hij de kans kreeg om een goede opleiding te volgen
• publiekslieveling met charisma
• gestorven door het stikken in een pit

Question 16

οὐδὲν γὰρ αἰσχρὸν τοὺς ὁμοσπλάγχνους σέβειν.

Answer 16

Neen, want het is geenszins schandelijk om je bloedverwanten te eren.

Question 17

οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν.

Answer 17

Wel, ik ben niet geboren om te haten, maar om te beminnen.

Question 18

Welke verhalen waren er al vóór Sophokles, over Antigone?

Answer 18

• Thebaanse cyclus v. Homeros
• Zeven tegen Thebe v. Aischulos

Question 19

Wat waren de nieuwe elementen over Antigone, die Sophokles heeft bedacht?

Answer 19

• focus op Antigone + haar zelfmoord + verloving met Haimoon
• 3 confrontaties: Kreoon - Antigone, Kreoon - Haimoon (generatieconflict), Kreoon - ziener (religieconflict)
• Ismene en Eurydice

Question 20

Ἐτεοκλέα μέν, ὡς λέγουσι, σὺν δίκης
χρήσει δικαίᾳ καὶ νόμου κατὰ χθονὸς
ἔκρυψε τοῖς ἔνερθεν ἔντιμον νεκροῖς:

Answer 20

Eteokles, zoals ze zeggen, heeft hij met rechtvaardige eerbiediging van recht en wet, onder de grond
begraven, geëerd onder de doden in de onderwereld.

Question 21

Wat zijn de drie clusters van termen in de Antigone?

Answer 21

• vroomheid / respect (Kreoon eist respect, Antigone eist respect voor doden)
• vriendschap / vijandschap (voor Kreoon zijn vrienden wie zijn wetten volgt, voor Antigone zijn vrienden familie, vooral na de dood)
• intelligentie en gezond verstand (Kreoon vindt zichzelf intelligent, Antigone heeft intuïtieve intelligentie)

Question 22

πῶς δῆτ᾽ ἐκείνῳ δυσσεβῆ τιμᾷς χάριν;

Answer 22

Hoe dan kun je dan een gunst betuigen die goddeloos is voor hem?

Question 23

Wanneer werd de Antigone tot stand gebracht?

Answer 23

441 v. Chr.

Question 24

εἰ τὸν νεκρὸν ξὺν τῇδε κουφιεῖς χερί.

Answer 24

Of je het lijk zult begraven samen met deze hand.

Question 25

οὔκουν ὅμαιμος χὠ καταντίον θανών;

Answer 25

En is hij die aan de andere kant stierf dan niet je bloedverwant?

Question 26

κρατεῖ δὲ μηχαναῖς ἀγραύλου
θηρὸς ὀρεσσιβάτα, λασιαύχενά θ᾽
ἵππον υπαξεται ἀμφὶλόφον ζυγῶν
οὔρειόν τ᾽ ἀκμῆτα ταῦρον.

Answer 26

hij temt met zijn listen het in de bergen levende landdier, en zal het paard met zijn lange manen onder het nekomspannende juk brengen alsook de onvermoeibare stier uit de bergen.

Question 27

καὶ φθέγμα καὶ ἀνεμόεν φρόνημα καὶ ἀστυνόμους
ὀργὰς ἐδιδάξατο καὶ δυσαύλων
πάγων ὑπαίθρεια καὶ δύσομβρα φεύγειν βέλη
παντοπόρος: ἄπορος ἐπ᾽ οὐδὲν ἔρχεται τὸ μέλλον: Ἅιδα μόνον φεῦξιν οὐκ ἐπάξεται:

Answer 27

Ook heeft hij taal, het windsnelle denken en stedenregelend temperament geleerd, en hoe de open lucht van ongastvrije bergen en het striemen van boosaardige buien te ontvluchten, vindingrijk als hij is: op niets van wat komen zal gaat hij hulpeloos af: alleen van de Hades zal hij zich geen uitweg verwerven

Question 28

ᾔδη: τί δ᾽ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν.

Answer 28

Ik wist het: waarom zou ik het niet (weten)? Het was namelijk klaar en duidelijk.

Question 29

εἴ τοί σφε τιμᾷς ἐξ ἴσου τῷ δυσσεβεῖ.

Answer 29

Toch wel, als jij hem eert op gelijke wijze als de goddeloze.

Question 30

Opdracht: lees ‘het Thebaanse koningshuis’

Answer 30

Het geslacht van Kadmos
De ontvoering van Europa en het begin van Kadmos’ zoektocht
De beloning van Kadmos en de stichting van de stad Thebe
Het huwelijk van Kadmos en Harmonia en de val van Kadmos
Het vertrek van Kadmos en Harmonia

Question 31

εἰ ξυμπονήσεις καὶ ξυνεργάσει σκόπει.

Answer 31

Bekijk of je mee de last zult dragen en zult meewerken.

Question 32

In welke stijl schreef Sophokles?

Answer 32

• zit tussen zware Aischulos en lichte Euripides
• vermindert rol van het koor

Question 33

Wat is de centrale kwestie van de Antigone?

Answer 33

de begraving (belangrijk voor onderwereld)

Question 34

ἔπειτα δ᾽ οὕνεκ᾽ ἀρχόμεσθ᾽ ἐκ κρεισσόνων,
καὶ ταῦτ᾽ ἀκούειν κἄτι τῶνδ᾽ ἀλγίονα.

Answer 34

vervolgens vermits wij beheerst worden door sterkeren, namelijk (om) ernaar luisteren en ook naar ergere dingen dan dat.

Question 35

τί δ᾽, ὦ ταλαῖφρον, εἰ τάδ᾽ ἐν τούτοις, ἐγὼ λύουσ᾽ ἂν ἢ ‘φάπτουσα προσθείμην πλέον;

Answer 35

Maar wat, ongelukkige, als de zaken er zo voorstaan, zou ík dan meer bijdragen door (de knoop) los te maken of vast te knopen?

Question 36

ποῖόν τι κινδύνευμα; ποῦ γνώμης ποτ᾽ εἰ;

Answer 36

Wat voor een risico (is er) dan? In welke richting ben je aan het denken?

Question 37

οὔτοι ποθ᾽ οὑχθρός, οὐδ᾽ ὅταν θάνῃ, φίλος.

Answer 37

Nee, nooit is de vijand, zelfs niet wanneer hij is gestorven, een vriend.

Question 38

οὕτως ἔχει σοι ταῦτα, καὶ δείξεις τάχα
εἴτ᾽ εὐγενὴς πέφυκας εἴτ᾽ ἐσθλῶν κακή.

Answer 38

Zo staan die zaken er voor jou voor, en je zult snel tonen of je hetzij edelgeboren bent hetzij lafhartig uit voorname voorouders.

Question 39

ἢ γὰρ νοεῖς θάπτειν σφ᾽, ἀπόρρητον πόλει;

Answer 39

Denk je dan hem te begraven? (Iets) wat de stad is verboden?

Question 40

νόσων δ᾽ ἀμηχάνων φυγὰς ξυμπέφρασται.

Answer 40

maar hij heeft een redding van ongeneeslijke ziekten uitgedacht.

Question 41

σοφόν τι τὸ μηχανόεν τέχνας ὑπὲρ ἐλπίδ᾽ ἔχων
τοτὲ μὲν κακόν, ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἐσθλὸν ἕρπει,
νόμους γεραίρων χθονὸς θεῶν τ᾽ ἔνορκον δίκαν, ὑψίπολις: ἄπολις ὅτῳ τὸ μὴ καλὸν
ξύνεστι τόλμας χάριν. μήτ᾽ ἐμοὶ παρέστιος γένοιτο μήτ᾽ ἴσον φρονῶν ὃς τάδ᾽ ἔρδει.

Answer 41

Met de vindingrijkheid van zijn vaardigheid -iets scherpzinnigs- bóven (alle) hoop, streeft hij (toch) nu eens naar het kwade, dan weer naar het goede: wanneer hij de wetten van het land eerbiedigt en het bezworen recht der goden zetelt hij hoog in de stad: tégen zijn stad is hij die zich met het kwade inlaat omwille van zijn driestheid. Moge niet mijn huisgenoot worden en hetzelfde denken hij die dàt doet.

Question 42

θεῶν τε τὰν ὑπερτάταν, Γᾶν ἄφθιτον, ἀκαμάταν, ἀποτρύεται
ἰλλομένων ἀρότρων ἔτος εἰς ἔτος ἱππείῳ γένει πολεύων.

Answer 42

van de goden mat hij de hoogste, de onsterfelijke, onvermoeibare Aarde, af: terwijl jaar op jaar de ploegen worden gekeerd, woelt hij haar om met het ras van paarden.

Question 43

τοῦτο καὶ πολιοῦ πέραν πόντου χειμερίῳ νότῳ
χωρεῖ, περιβρυχίοισιν
περῶν ὑπ᾽ οἴδμασιν.

Answer 43

Híj doorkruist zelfs de grijswitte zee bij winterse zuidenwind varend onder rondom rijzende/brullende golven.

Question 44

τὸν γοῦν ἐμὸν καὶ τὸν σόν ἢν σὺ μὴ θέλῃς
ἀδελφόν: οὐ γὰρ δὴ προδοῦσ᾽ ἁλώσομαι.

Answer 44

Mijn broer inderdaad, en de jouwe, als jíj niet wil: want ik zal er niet op betrapt worden hem te verraden.

Question 45

Wat gebeurt er in de Ajas?

Answer 45

• Ajas raakt woedend wanneer pantser van gevallen Achilles wordt toegekend aan Odysseus in plaats van aan hem
• gedreven door woede doodt hij een kudde schapen
• verpletterd door zijn schaamte, kiest Ajas voor dood en pleegt zelfmoord

Question 46

Wat is het verschil tussen Kreoon en Antigone?

Answer 46

• Kreoon = rijk, mannelijk, autoritair en alleenheerser
• Antigone = concreet, intuïtief, emotioneel

Question 47

ἐγὼ μὲν οὖν αἰτοῦσα τοὺς ὑπὸ χθονὸς
ξύγγνοιαν ἴσχειν, ὡς βιάζομαι τάδε,
τοῖς ἐν τέλει βεβῶσι πείσομαι: τὸ γὰρ
περισσὰ πράσσειν οὐκ ἔχει νοῦν οὐδένα.

Answer 47

Ik dus, ik zal hen onder de grond smeken om vergiffenis te hebben, aangezien ik hiertoe gedwongen word, aan hen die het gezag dragen zal ik gehoorzamen: want er is geen enkele zin in dingen te doen die (ons) te boven gaan.

Question 48

κάτω νυν ἐλθοῦσ᾽, εἰ φιλητέον, φίλει κείνους: ἐμοῦ δὲ ζῶντος οὐκ ἄρξει γυνή.

Answer 48

Als er dan bemind moet worden, ga dan nu maar in de onderwereld hén beminnen: míj zal geen vrouw overheersen, niet zolang ik leef.

Question 49

οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε,
οὐδ᾽ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη
τοιούσδ᾽ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισεν νόμους.

Answer 49

Ja, want het was (mij) helemaal niet Zeus die deze dingen heeft verordend, en evenmin heeft het Recht, dat woont bij de goden van de onderwereld, deze wetten onder de mensen bepaald.

Question 50

οὐ γάρ τι δοῦλος, ἀλλ᾽ ἀδελφὸς ὤλετο.

Answer 50

Neen, want het was geen slaaf, maar mijn broer die is gesneuveld.

Question 51

θέλεις τι μεῖζον ἢ κατακτεῖναί μ᾽ ἑλών;

Answer 51

Verlang je dan iets meer dan mij te veroordelen en te doden?

Question 52

οὐ γὰρ τάφου νῷν τὼ κασιγνήτω Κρέων
τὸν μὲν προτίσας, τὸν δ᾽ ἀτιμάσας ἔχει;

Answer 52

Heeft Kreoon dan niet van onze broers de ene een graf waardig, maar de andere (een graf) onwaardig geacht?

Question 53

ὅμαιμος ἐκ μιᾶς τε καὶ ταὐτοῦ πατρός.

Answer 53

Een bloedverwant, ja, uit één moeder en dezelfde vader.

Question 54

ὦ σχετλία, Κρέοντος ἀντειρηκότος;

Answer 54

Ach ongelukkige, nadat Kreoon het heeft verboden?

Question 55

σὺ δ᾽ οὐκ ἐπαιδεῖ, τῶνδε χωρὶς εἰ φρονεῖς;

Answer 55

En jij, schaam jij je dan niet als je anders denkt dan hen?

Question 56

Welke werken hebben we nog van Sophokles?

Answer 56

• Ajax
• Antigone
• Elektra
• Trachiniai
• Oidipous Rex / Turannos
• Philoktetes
• Oidipous in Kolonos

Question 57

πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει.

Answer 57

Veel is wonderbaarlijk en niets wonderbaarlijker dan de mens.

Question 58

ἀλλ᾽ ἐννοεῖν χρὴ τοῦτο μὲν γυναῖχ᾽ ὅτι
ἔφυμεν, ὡς πρὸς ἄνδρας οὐ μαχουμένα.

Answer 58

Maar kom, we moeten dit beseffen: dat we beiden vrouwen zijn, die niet horen te vechten tegen mannen:

Question 59

Wat is de rol van het koor in Antigone?

Answer 59

oude mannen / raadgevers v. Kreoon
-> Antigone staat er alleen voor

Question 60

Waarvoor zorgt de ziener?

Answer 60

• περιπετεια (kantelmoment)
• αναγνωρισις (inzicht)