TRAGEDIE - Euripides

Question 1

ἔχει γὰρ οὕτω: τοῖς μὲν οἴκοθεν φίλοις
ἐχθρὰ καθέστηχ᾽, οὓς δέ μ᾽ οὐκ ἐχρῆν κακῶς
δρᾶν, σοὶ χάριν φέρουσα πολεμίους ἔχω.

Answer 1

Want zo is het: voor mijn vrienden thuis heb ik mij tot vijand gemaakt, en mensen die ik geen kwaad mocht doen, heb ik om jouwentwille als vijanden.

Question 2

τοιγάρ με πολλαῖς μακαρίαν Ἑλληνίδων ἔθηκας ἀντὶ τῶνδε:

Answer 2

En in ruil dààrvoor heb jij me in de ogen van zovele Grieksen dol-ge-luk-kig gemaakt.

Question 3

θαυμαστὸν δέ σε
ἔχω πόσιν καὶ πιστὸν

Answer 3

En wat een wonderlijke man heb ik aan jou en goh, zo trouw!

Question 4

ἡ τάλαιν᾽ ἐγώ,
εἰ φεύξομαί γε γαῖαν ἐκβεβλημένη,
φίλων ἔρημος, σὺν τέκνοις μόνη μόνοις:

Answer 4

Arme ik, als ik uit het land word verbannen en op de vlucht ben, zonder vrienden, alleen met de kinderen, eenzaam.

Question 5

καλόν γ᾽ ὄνειδος τῷ νεωστὶ νυμφίῳ, πτωχοὺς ἀλᾶσθαι παῖδας ἥ τ᾽ ἔσωσά σε.

Answer 5

Een fraaie smaad voor de kersverse bruidegom: dat je kinderen bedelend rondzwerven, en ik die je gered heb.

Question 6

ὦ Ζεῦ, τί δὴ χρυσοῦ μὲν ὃς κίβδηλος ᾖ
τεκμήρι᾽ ἀνθρώποισιν ὤπασας σαφῆ,
ἀνδρῶν δ᾽ ὅτῳ χρὴ τὸν κακὸν διειδέναι
οὐδεὶς χαρακτὴρ ἐμπέφυκε σώματι;

Answer 6

O Zeus, waarom toch hebt u aan goud dat vals is voor de mensen duidelijke tekenen meegegeven, maar is er geen enkel kenmerk aan het lichaam van mensen ingegeven aan de hand waarvan men de slechte kan herkennen?

Question 7

Vertel het leven van Euripides.

Answer 7

• geboren in 480 v. Chr.
• van lage afkomst
• vader zou gedroomd hebben dat Euripides zegekransen had -> kwam uiteindelijk terecht bij filosofie en toneel
• trouwt twee keer met slechte afloop -> wordt misogyn
• ook mysantroop <-> Sophokles
• sterft in 406 v. Chr. (doorgevroren / dood door vrouwen)

Question 8

Hoeveel overwinningen had Euripides in de Dionusia?

Answer 8

4 overwinningen

Question 9

Geef een aantal van Euripides’ stukken.

Answer 9

• Alkestis
• Helena
• Andromache
• Trojaanse vrouwen
• Hekabe
• Elektra
• Iphigenia in Aulis
• Iphigenia in Tauris
• Medea
• Bacchanten postuum

Question 10

In welke stijl schreef Euripides?

Answer 10

• realistisch
• feministisch
• misogyn

Question 11

Εἴθ᾽ ὤφελ᾽ Ἀργοῦς μὴ διαπτάσθαι σκάφος
Κόλχων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας,
μηδ᾽ ἐν νάπαισι Πηλίου πεσεῖν ποτε
τμηθεῖσα πεύκη, μηδ᾽ ἐρετμῶσαι χέρας ἀνδρῶν ἀριστέων οἳ τὸ πάγχρυσον δέρος
Πελίᾳ μετῆλθον.

Answer 11

Was de schuit van de Argo maar niet naar het land der Kolchiërs door de donkere Botsende Rotsen gevlogen, en was maar nooit in Pelions ravijnen de pijnboom gekliefd en gevallen, en hadden de handen van grootse helden, die de algouden vacht voor Pelias gingen halen, het maar nooit van riemen voorzien.

Question 12

οὐ γὰρ ἂν δέσποιν᾽ ἐμὴ
Μήδεια πύργους γῆς ἔπλευσ᾽ Ἰωλκίας
ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσ᾽ Ἰάσονος:

Answer 12

Want dan was mijn meesteres Medeia niet naar de torens van Iolkos’ land gevaren, geslagen in haar hart door de liefde voor Iason.

Question 13

πάντων δ᾽ ὅσ᾽ ἔστ᾽ ἔμψυχα καὶ γνώμην ἔχει
γυναῖκές ἐσμεν ἀθλιώτατον φυτόν:

Answer 13

Van alles wat bezield is en verstand heeft zijn wij vrouwen het ongelukkigste schepsel.

Question 14

κἂν μὲν τάδ᾽ ἡμῖν ἐκπονουμέναισιν εὖ
πόσις ξυνοικῇ μὴ βίᾳ φέρων ζυγόν,
ζηλωτὸς αἰών:

Answer 14

En als we dat dan voor ons eigen goed gedaan krijgen en als onze man dan met ons samenleeft en het juk geweldloos draagt, is dat een benijdenswaardig leven.

Question 15

εἰ δὲ μή, θανεῖν χρεών.

Answer 15

Maar indien niet, is dood zijn beter.

Question 16

ἀνὴρ δ᾽, ὅταν τοῖς ἔνδον ἄχθηται ξυνών, ἔξω μολὼν ἔπαυσε καρδίαν ἄσης
[ἢ πρὸς φίλον τιν᾽ ἢ πρὸς ἥλικα τραπείς]:
ἡμῖν δ᾽ ἀνάγκη πρὸς μίαν ψυχὴν βλέπειν.

Answer 16

Een man, wanneer hij zich samenlevend ergert aan de toestand thuis, gaat de deur uit en doet zijn hart van walging stoppen [door zich tot een vriend of tot een leeftijdgenoot te wenden] maar voor ons is het noodzakelijk naar één ziel te kijken.

Question 17

λέγουσι δ᾽ ἡμᾶς ὡς ἀκίνδυνον βίον
ζῶμεν κατ᾽ οἴκους, οἱ δὲ μάρνανται δορί,
κακῶς φρονοῦντες: ὡς τρὶς ἂν παρ᾽ ἀσπίδα
στῆναι θέλοιμ᾽ ἂν μᾶλλον ἢ τεκεῖν ἅπαξ.

Answer 17

Ze zeggen dat wij thuis een risicoloos leventje leiden en zij strijden met de lans, maar ze denken verkeerd: ik zou liever drie keer bij een schild staan dan éénmaal te bevallen.

Question 18

ὦ παγκάκιστε, τοῦτο γάρ σ᾽ εἰπεῖν ἔχω
γλώσσῃ μέγιστον εἰς ἀνανδρίαν κακόν,
ἦλθες πρὸς ἡμᾶς, ἦλθες ἔχθιστος γεγώς
[θεοῖς τε κἀμοὶ παντί τ᾽ ἀνθρώπων γένει];

Answer 18

Jij, überschurk, want dat moet ik jou noemen, in taal de grootste belediging voor lafhartigheid: komt ja dan naar me toe, je komt, na je een groot vijand te hebben getoond [voor de goden, voor mij en voor de hele mensensoort]?

Question 19

οὔτοι θράσος τόδ᾽ ἐστὶν οὐδ᾽ εὐτολμία, φίλους κακῶς δράσαντ᾽ ἐναντίον βλέπειν,
ἀλλ᾽ ἡ μεγίστη τῶν ἐν ἀνθρώποις νόσων
πασῶν, ἀναίδει᾽.

Answer 19

Dat is geen moed, geen vastberadenheid, de vrienden die je onrecht deed in het gezicht te zien, neen, het is de ergste van alle ziektes onder de mensen: onbeschoftheid.

Question 20

εὖ δ᾽ ἐποίησας μολών:
ἐγώ τε γὰρ λέξασα κουφισθήσομαι
ψυχὴν κακῶς σὲ καὶ σὺ λυπήσῃ κλύων.

Answer 20

Maar je hebt er goed aan gedaan te komen, want ík zal opgelucht zijn vanbinnen als ik je de huid heb vol gescholden en jíj zult gekwetst worden als je het hoort.

Question 21

δεῖ μ᾽, ὡς ἔοικε, μὴ κακὸν φῦναι λέγειν,
ἀλλ᾽ ὥστε ναὸς κεδνὸν οἰακοστρόφον
ἄκροισι λαίφους κρασπέδοις ὑπεκδραμεῖν τὴν σὴν στόμαργον, ὦ γύναι, γλωσσαλγίαν.

Answer 21

Ik mag, zo lijkt het (mij), geen slechte spreker zijn, maar moet, zoals een zorgzame stuurman van een schip met uítstekende randen van het zeildoek jouw kwetsende woordenvloed, mevrouw, (trachten te) ontwijken.

Question 22

πάντες δέ σ᾽ ᾔσθοντ᾽ οὖσαν Ἕλληνες σοφὴν
καὶ δόξαν ἔσχες: εἰ δὲ γῆς ἐπ᾽ ἐσχάτοις
ὅροισιν ᾤκεις, οὐκ ἂν ἦν λόγος σέθεν.

Answer 22

Alle Grieken hebben gemerkt dat je verstandig bent en je hebt aanzien: en als je nog in die uithoeken van de wereld wonen zou, zou er over jou niet gepraat worden.

Question 23

εἴη δ᾽ ἔμοιγε μήτε χρυσὸς ἐν δόμοις
μήτ᾽ Ὀρφέως κάλλιον ὑμνῆσαι μέλος,
εἰ μὴ ‘πίσημος ἡ τύχη γένοιτό μοι.

Answer 23

Voor mij hoeft er geen goud in mijn huis te zijn en hoeft men ook geen lied ze zingen mooier dan (dat van) Orpheus, als mijn succes niet alombekend kan zijn.

Question 24

ἃ δ᾽ ἐς γάμους μοι βασιλικοὺς ὠνείδισας,
ἐν τῷδε δείξω πρῶτα μὲν σοφὸς γεγώς,
ἔπειτα σώφρων, εἶτα σοὶ μέγας φίλος καὶ παισὶ τοῖς ἐμοῖσιν — ἀλλ᾽ ἔχ᾽ ἥσυχος.

Answer 24

En wat je mij verwijt over mijn koninklijke huwelijk, ik zal je laten zien dat ik daarin vooreerst verstandig was, vervolgens ook berekend en tenslotte ook een groot vriend voor jou en voor al mijn kinderen – maar houd je toch rustig.

Question 25

ἀλλ᾽ ἐς τοσοῦτον ἥκεθ᾽ ὥστ᾽ ὀρθουμένης εὐνῆς γυναῖκες πάντ᾽ ἔχειν νομίζετε,
ἢν δ᾽ αὖ γένηται ξυμφορά τις ἐς λέχος,
τὰ λῷστα καὶ κάλλιστα πολεμιώτατα
τίθεσθε.

Answer 25

Maar het is zover gekomen dat als het huwelijk goed gaat, jullie vrouwen vinden dat je àlles hebt, maar als er dan in het huwelijk ook maar één voorvalletje is, dan beschouwen jullie de voorspoedigste en mooiste situatie als de vijandigste.

Question 26

χρῆν τἄρ᾽ ἄλλοθέν ποθεν βροτοὺς
παῖδας τεκνοῦσθαι, θῆλυ δ᾽ οὐκ εἶναι γένος: χοὔτως ἂν οὐκ ἦν οὐδὲν ἀνθρώποις κακόν.

Answer 26

Ach, stervelingen zouden hun kinderen ergens elders vandaan moeten (kunnen) krijgen, en was de vrouwelijke soort er maar niet: zo zou er ook geen miserie zijn voor de mensen.

Question 27

εὖ νυν τόδ᾽ ἴσθι, μὴ γυναικὸς οὕνεκα
γῆμαί με λέκτρα βασιλέων ἃ νῦν ἔχω, ἀλλ᾽, ὥσπερ εἶπον καὶ πάρος, σῶσαι θέλων
σέ, καὶ τέκνοισι τοῖς ἐμοῖς ὁμοσπόρους
φῦσαι τυράννους παῖδας, ἔρυμα δώμασιν.

Answer 27

Besef dit nu dan maar goed: niet om de vrouw is het dat ik een huwelijk aanga met de koningsdochter, hetgeen ik nu (bereikt) heb, maar, zoals ik al voorheen gezegd heb, omdat ik jou wil veilig stellen, en (wou dat) mijn kinderen als broers koningskinderen zouden hebben, een bescherming voor ons huis.

Question 28

μή μοι γένοιτο λυπρὸς εὐδαίμων βίος
μηδ᾽ ὄλβος ὅστις τὴν ἐμὴν κνίζοι φρένα.

Answer 28

Ik hoef geen voorspoedig leven vol pijn, geen enkele vorm van welvaart die mijn hart kwelt.