TOXICOLOGIE Flashcards
wat is een toxicant
= stof die toxisch is
= een giftige stof die geproduceerd wordt door of een bijproduct is van door de mens veroorzaakte activiteiten
toxiciteit van een bepaalde stof hangt af van
- chemische structuur
- manier van toediening
- tijd van blootstelling
- frequentie van blootstelling
- fysieke vorm van toxicant
- interactie van persoon en stof
manieren van toediening?
dermaal
inhalatie
oraal
injectie (IV)
LOAEL
lowest observed adverse effect level
NOAEL
no observed adverse effect level
FAVV?
federale agentschap voor veiligheid van voedselketen
wanneer werd men bewust van de milieu-contaminatie (en hoe?)
vanaf jaren 60
= populatie van vogels daalde met 90%
POPs?
persistente organische poluenten
(bio)accumulatie?
= opstapeling van toxicanten
toxiciteitbepaling?
= grijze zone om te bepalen
= meeste stoffen worden getest op muis/rat -> niet persé representatief
verschillende criteria om deze parameters te bepalen?
- persistentie
- bio-accumulatie
- potentieel voor lange-afstandsomgevingstransport
wat is de partitiecoëfficiënt?
Kow = C0/Cw > 10^5
= heel slechte wateroplosbaarheid
als de Kow hoger is dan 10^5 = stof is lipofilisch => POPs hebben hoge Kow
dioxinen? PCDD en PCDF?
PCDD = polychloordibenzodioxide
PCDF = polychloordibenzofuraan
Belgische crisis: 1999: dioxinen
1g dioxine verdeeld over 500 ton dierenvoeding
-> hoge toxiciteit = op ng-niveau al heel toxisch
niet-persisterende organische contaminanten in eten?
= bepaalde structuren kunnen iets langer in het milieu blijven
pesticiden
= organofosfaatpesticiden
= bijna niet-persistent
= halfwaarde tijd is 2 dagen
verschillende klassen van pesticiden?
= insecticiden, herbiciden, rodenticiden, fungiciden en acariciden
fenoxyesters
= tijdens Vietnamoorlog
= 10% dioxinen
= enorm toxisch
pyrethroïden
= insecticiden
= toegelaten om binnen huis gebruikt te worden vb. kat/hond vlooien bestrijden
glyfosfaat
= meest gebruikte herbiciden
= enorm wateroplosbaar = grondwatervervuiling
natuurlijke insecticiden?
- nicotine = neurotoxine = 500 lagere dosis in rokers
- terthienyl = verkregen van planten
LOAEL voor pesticiden
geen acceptable daily intakes berekend op toxologische basis = wel gebruikt voor agricultuur = wat we meten in groenten/fruit is oke omdat de threshold zo hoog is
endocriene verstoorders?
= veek van de stoffen waaraan we worden blootgesteld = hormoonontregelaars zijn chemische stoffen die bepaalde dosissen het endocriene systeem kunnen verstoren
hormonaal systeem
thyroïde hormoon, seksuele hotmonen
= meeste onderzoek = estrogene en androgene verstoring, maar ook metabolische verstoringen die leiden tot diabetes
mechanismen van endocriene verstoring?
contaminant moet in bloedbaan terecht komen en dan getransporteerd worden naar nucleaire receptor
- hormonen worden getransporteerd door proteincarriers
- contaminant gaat in competitie met proteincarriers
alkyl-fenol ethoxylaten
= synthetische surfactanten
= non-ionic surfactants
= hoe minder gelijkenissen tussen stoffen-hormonen, hoe minder competitie
ftalaten?
= flexibelmakers
= plastiek felxibel maken
sinds 2009 verboden in speelgoed
bisfenol A
= zo potent
2023: 0,04 ng/kg
alternatieven binden die BPA free zijn
bisfenol A en ftalaten?
= niet-persistent
halfwaardetijd = 20 - 30 uur
quasi POPs want dagelijkse blootstelling
PAKs?
= polycyclische aromatische koolwaterstoffen
eigenschappen van PAKs
- pro-carcinogeen
- teratogeen
- mutageen
- vrij stabiell en persistent
carcinogeen?
= kankerverwekkend
teratogeen
= toxisch voor foetus
mutageen
= genetische afwijkingen veroorzaken
halfwaardetijd van PAKs
in lichaam = snel excreteren = 10 - 12 uur
