HOOFDSTUK 7 Flashcards
vitaminen
micronutriënten
= zitten in kleine hoeveelheden in het voedsel
chemisch heterogene stoffen
= moleculen die niet op elkaar lijken
vitaminen kunnen we opsplitsen in 2 groepen
- vetoplosbaren
- wateroplosbaren
provitaminen
= vitaminen kunnen we wel aanmaken in het lichaam maar provitaminen moeten we aanvoeren via voedsel
hypovitaminose
= aan 1 vitamine tekort (of meerderen)
= nog geen volledige depletie
= aspecifieke symptomen
= verminderde vitaliteit, eetlust,
avitaminose
= deficiëntie die zeer ernstig is. Lichaamsvoorraden zijn uitgeput, tekort aan co-factoren, biochemische pathways lopen mis
= (ir)reversibele schade
hypervitaminose
= overmaat aan vitamine(n) meestal tgv overdosering
- intoxicatieverschijnselen
- vitamine B = weinig toxisch
orthomoleculaire supplementen
= megavitamine therapie
= gebruik maken van componenten die het lichaam nodig heeft, die in geneesmiddelen in hoge dosis gebruikt worden
! mogelijk risico op hypervitaminose
wat gebeurt er bij een uitputting van de vitaminenvoorraad?
= niet meteen symptomen
- bloedspiegel daalt
- Co-factor is nog wel aanwezig
- pas na lang tekort, zal de cofactor ook dalen in functie
= verstoring biochemische pathways
hoe deficiënties voorkomen?
- supplementen
- wettelijke toelating om bepaalde voedingsmiddelen te verrijken met vitaminen
vitamine B1
= thiamine
voedselbronnen voor vitamine B1
- zeer verspreid
- we kunnen niet echt reserves aanleggen
Wernicke-Korsakoff syndroom
= evenwichtsstoornissen, dubbelzicht, verwardheid, geheugenproblematiek
behandeling bij tekort aan vitamine B1
+ ADH?
- altijd wat meer dan ADH toedienen
- 10 - 30mg tot overmaat van 100 - 600 mg
- overmaat wordt afgevoerd via urine
- ADH = man 1,5 mg, vrouw 1,1mg
vitamine B2
riboflavine
bronnen van vitamine B2
- rijkelijk in zuivelproducten, orgaanvlees, bladgroenten
vitamine B3
Niacine
vitamine PP-factor
pp = pellagra preventing
pellagra = huidziekte tgv vitamine B3
1 NE
NE = niacine equivalenten
-> 1NE
= 1 mg nicotinezuur
= 1 mg nicotinamide
= 60mg TRP
deficiëntie van vitamine B3
- pellagra = dermatitis, dementie, dood
-> volledige avitaminose is nodig voor de ontwikkeling
-> risicogroepen = alcoholiekers, chronische diarree, malabsorptie, erfelijke ziekte (Ziekte van Harnup)
behandleing van vitamine-B3-deficiëntie
- niacine kan je innemen tot 900 mg/dag onder vorm van nicotinamide
- neveneffect = rode huid, warme gloed, misselijk gevoel, daling van bloeddruk
- dosis boven 2 - 10g/24u
= toxisch = leveracidose
vitamine B5
panthotheenzuur
voedselbronnen van vitamine B5
- plantaardige en dierlijke weefsels
- in voedsel onder vorm van CoA
- kan door darmflora aangemaakt worden
ADH = 5 mg/dag
deficiëntie vitamine B5
- deel van multipele deficiëntie
- burning foot syndroom
behandeling deficiëntie vitamine B5
300 - 500 mg/dag zonder toxische effecten te ondervinden
vitamine B6
pyridoxine
pyridoxaal
pyridoxamine
voedselbronnen vitamine B6
universeel verspreid in vele geneesmiddelen
-> ADH behoeften zijn te linken aan de hoeveelheid opgenomen eiwitten => 2 - 3 mg/dag
deficiëntie vitamine B6
- slechte eetlust, slechte groei, dermatitis, microcytaire anemie
- absorptiestoornissen te wijten aan tekort van B6
absorptiestoornissen te wijten aan tekort in vitamine B6
convulsies
Crohn
coeliakie
jejunale-ileale bypass
behandeling vitamine B6
- 10 - 20 mg/dag gedurende enkele weken
- bij langdurige hoge dosis = perifere neuritis
- MTI = 25 mg
- gebruikt behandeling PMS
MTI
= maximum tolerable intake
vitamine B8
= biotine
voedselbronnen vitamine B8
- universeel veelvoorkomend
- darmflora maakt biotine aan
- ADH = 40 μg/dag
deficiëntie biotine
- parentale voeding zonder biotine
- genetische afwijkingen
- aantasting huid
vitamine C aanwezigheid?
vitamine C aanwezigheid heeft een positief effect
-> belangrijk anti-ostatief vitamine
-> positief effect naar de bescherming tegen oxidatie toe
ADH voor foliumzuur?
- zwanger = 400 μg/dag
- innemen voorkomt spina bifida, hazenbuis
- borstvoeding = 300 μg/dag
deficiëntie in foliumzuur
- macrocytaire anemie
- verandering slijmvliezen
- neurlogische afwijkingen
- remming DNA/RNA synthese
behandeling deficiëntie foliumzuur
- 0,5 - 2 mg/dag
- preventief = 0,4 mg/dag
- MTI = 1 mg
vitamine B12 biobeschikbaarheid
- vrjstellen van B12 door koken/maagzuur
- B12 gaat gekoppeld worden door transcobalamine = leveropslag
- B12 aanvoeren = lang opslagen
vitamine B12 voedselbronnen
- enkel door micro-organismen gesynthetiseerd, niet aanwezig in plantaardig voedsel
- alleen dierlijke producten
- ADI HGR = 4 μg/dag
- zwangerschap = 4,5 μg/dag
- borstvoeding = 5 μg/dag
deficiëntie vitamine B12
- indirect probleem voor precursor van DNA-synthese
- megaloblastische anemie, diarree, ontsteking slijmvliezen
- perifere neuropathie
behandeling deficiëntie B12
- IM = 1 mg/dag gedurende week
-> 4 weken = 1mg/maand - oraal
- geen toxische effecten
vitamine C
ascorbinezuur
vitamine C is een reversibel reductans?
- betrokken bij collageenvorming
- lysine moet gehydroxyleerd worden
- rol in aanmaak van neurotransmitter
invloed op immuunfunctie van vitamine C
- vitamine C [ ] daalt bij infectie in leukocyten
- speelt rol in immuniteit
- rol in fagocytotische respons
ADH vitamine C
110 mg/dag
deficiëntie in vitamine C
- zeer zeldzaam bij ons
- scheurbuik
- bloedingen, spierzwakte, vermoeidheid, verhoogde infectiegevoeligheid, pijn
behandeling deficiëntie vitamine C
- UIL = veilig level om in te nemen = 2 g
- toxische dosissen = tot 10g = risico op nierstenen
endogene antioxidanten
- SOD = superoxide dismutase
- metaal chelerende eiwitten
- niet-eiwit antioxidatief = glutathion, coenzyme Q
exogene antioxidanten
= niet zelf aanmaken maar wel via voedsel aanvoeren
- chelerende eigenschappen = indirect antioxidant actief
vetoplosbare vitaminen
= ADEK
vitamine A
= retinol
voedselbronnen vitamine A
plantaardige bronnen = carotenoïden
ADH van vitamine A
650 - 750 μg/dag
internationale eenheid = 0,3 μg retinol
hypovitaminose A
- nachtblindheid
- uitdroging en verhoorning van de huid + slijmvliezen
- infectiegevoelig
behandeling deficiëntie van vitamine A
- grens 3 mg/dag
- toxisch = teratogeen
- heel hoge dosissen = lever bypassen = toxisch
vitamine D (2 vormen)
- cholecalciferol
- ergocalciferol
biobeschikbaarheid van vitamine D
- absorptie in GI systeem
- synthese vanuit 7-DHC via zonlicht in de huid
- transport in plasma is gebonden aan vitamine bindend eiwit (DBP)
- thv de weefsels is er binding met vitamine D receptor
ADH vitamine D
10 - 15 μg/dag
voor 70+ en zwangere personen = 20 μg/dag
rachitis
= vitamine D deficiëntie
- omvorming van vitamine D naar calcitriol loopt mis
= problemen met botvorming
= O-beentjes - kinderen
osteomalacie
- volwassenen
- osteomalacie = verzwakking botten
deficiënte van vitamine D
- vetmalabsorptie
- nieraandoeningen
- hypoparathyroidie
behandeling vitamine D deficiëntie
- ouderen = 20 μg/dag
- zuigelingen = 10 μg/dag
preventie beiaarden = 20 μg/dag + calciumsupplementatie
preventie zuigelingen = 10μg/dag = 400 IE/dag
