Thema 2. Obesogene omgeving. Deel 1 Flashcards
Obesogeniciteit van een omgeving
De som van invloeden die de omgeving, kansen of levensomstandigheden hebben op het bevorderen van obesitas bij individuen of populaties
Overgewicht/obesitas
Abnormale of overmatige vetophoping die de gezondheid kan schaden.
Mensen met een BMI dat groter of gelijk is aan 25 hebben overgewicht, groter of gelijk aan 30 hebben obesitas.
Individuele gedragsverandering bij obesitas is moeilijk omdat
- Individuen kunnen alleen volledig verantwoordelijk worden gehouden voor hun levensstijl als ze daadwerkelijk geen belemmerende medische aandoeningen of genetische afwijkingen hebben
- Individuen moeten in staat zijn om een gezonde levensstijl te leiden, zoals toegang tot gezond voedsel.
- Er is een wisselwerking tussen individu en omgeving.
- Bij enkel individuele benadering wordt de stroomopwaartse drijfveer, zoals bv. de voedselindustrie, vergeten.
De gezonde stad
Een project van Nederlandse bodem waarbij innovatieve initiatieven van bedrijven, lokale overheden en inwoners met elkaar samenwerken om de voorwaarden te creëren die een stad gezond maken om in te leven.
Fysiologische omgeving
Bepaalt aan welke omgevingsinvloeden we direct en indirect worden blootgesteld. Direct door chemische en biologische factoren en indirect door natuurlijke of groene omgeving.
Gebouwde omgeving
Het fysieke ontwerp, landschapsgebruik en infrastructuur.
Voedselomgeving
Kan zowel de beschikbaarheid en toegankelijkheid van voedsel zijn als de marketing van voedsel.
Psychosociale-culturele omgeving
De interne psychologische toestand, sociale interacties, cultuur, manier waarop we informatie verwerken waaraan we worden blootgesteld.
Hypothyreoïdie en syndroom van Cushing
Twee medische aandoeningen waarbij obesitas één van de symptomen is.
Lichaamsbeweging
Een fysieke inspanning, uitgevoerd met het doel de gezondheid en fitheid in stand te houden of te verbeteren.
Fysieke activiteit
Het bevat zowel lichaamsbeweging als andere fysieke activiteiten die worden uitgevoerd tijdens spelen, werken, actief woon-werkverkeer, het uitvoeren van huishoudelijke taken en recreatieve activiteiten.
Lichamelijke activiteit is sinds 1960 gestaag afgenomen door:
- Afnemende beroep gerelateerde activiteit.
- Toenemende sedentair gedrag
- Toegenomen reistijd met de auto van huis naar werk
- Toename van passieve vervoersmiddelen versus lopen of fietsen.
- De toegenomen verstedelijking.
Sedentair gedrag
Zitten of liggen waarbij je weinig energie verbruikt.
De gemeenschapsomgeving van voedselomgeving
Plaatsen waar voedsel kan worden verkregen.
Consumentenomgeving/in-store omgeving van voedselomgeving
Beschrijft waaraan een persoon wordt blootgesteld bij het kopen voedsel, inclusief de beschikbaarheid en betaalbaarheid van gezonde opties.
Organisatorische omgeving van voedselomgeving
De omgevingen die toegankelijk zijn voor beperkte groepen, zoals huizen, werkplekken en scholen.
Informatieomgeving van voedselomgeving
Beschrijft welke informatie wordt gegeven over voedingsproducten, bijvoorbeeld over voedingswaarden of in advertenties.
Omgevingsfactoren van overeten
- De presentatie van grote porties.
- De beschikbaarheid van voedsel.
- De sociale acceptatie van frequent eten.
- Weinig of verwarrende informatie over de energie inhoud van voedsel.
Acties van beleidsmakers volgens de WHO
Beleidsmakers in handel, voeding en landbouw moeten gestimuleerd worden om een gezond voedingspatroon te promoten. Consumenten moeten worden aangemoedigd om gezond voedsel te eisen. Dit kan door:
- Het vergroten van prikkels om gezond voedsel te produceren.
- Het op de markt brengen van ongezond voedsel beperken.
- Het bewustzijn van de consument over gezonde voeding bevorderen.
- Mensen voor te lichten over gezonde voeding.
- Enz.
EnRG raamwerk
Environmental Research Framework for weight Gain Prevention. Gedrag komt voort uit gelijktijdige beïnvloeding van bewuste en onbewuste processen die een direct en indirect effect kunnen hebben. Gedrag kan beïnvloedt worden door verschillende soorten omgevingen (fysiek, politiek, economische en sociaal-cultureel), handelend op verschillende niveaus (micro en macro). Deze relatie wordt beïnvloedt door zowel persoonlijke determinanten als gedragsdeterminanten die een modererende rol spelen. Cognitieve determinanten hebben een bemiddelende rol.
Modererende rol
De kwantitatieve waarde of sterkte van een verband tussen twee variabelen worden door de modererende rol beïnvloedt.
Het EnRG raamwerk en het effect voor gezondheidspsychologen
Gezondheidspsychologen kunnen niet alleen aantonen dat relaties tussen omgeving en gedrag aanwezig zijn, maar moeten ook begrijpen hoe persoonlijke mechanismen werken en hoe deze mechanismen kunnen worden gebruikt bij het sturen om gedrag te veranderen.
Het is moeilijk om een causaal verband tussen omgeving en fysieke activiteit of voeding te leggen omdat.
- Er is nog geen gouden standaard voor het meten van bijvoorbeeld toegang tot voedsel, sociale omgeving, invloeden van ouders en sociale normen. Er is ontwikkeling en validatie (controle) van methoden nodig.
- Causaliteit wordt moeilijker te bewijzen naarmate we stroomopwaarts in de keten gaan. Bv. het akkoord over wereldhandel in voedsel kan alleen worden beoordeeld aan de hand van een gezondheidseffect-beoordeling.
- Dynamische interacties binnen en tussen individuele en maatschappelijke niveaus bemoeilijken de interpretatie van resultaten.
–> hiermee kan causaliteit alleen gesuggereerd worden, niet bewezen. Evaluaties van natuurlijke experimenten of quasi experimentele interventiestudies kunnen het best mogelijke bewijs bieden hiervoor.
De vier clusters voor een gezonde stad
- sociale kenmerken
- cultuur
- beleid
- fysieke inrichting
