Systematyka def. Flashcards
Archaeplastida
supergrupa (klad) fotoautotroficznych eukariontów, którą tworzą krasnorosty, zielenice i rośliny lądowe.
Cechy wspólne przedstawicieli Archaeplastida:
osłonkę chloroplastów tworzą dwie błony białkowo-lipidowe (efekt endosymbiozy pierwotnej),
mają celulozową ścianę komórkową (u krasnorostów jest celulozowo-pektynowa),
w chloroplastach występują: chlorofil a + chlorofil b (wyjątkiem są krasnorosty: chlorofil a + chlorofil d),
materiałem zapasowym jest skrobia.
dendrogram
drzewkowato rozgałęziony, graficzny schemat przedstawiający stosunki między taksonami ujęte według przyjętego kryterium.
Rodzaje dendrogramów: fenogramy (nie są pokazywane i analizowane w szkole średniej), filogramy (“klasyczne” drzewa filogenetyczne), kladogramy.
Uwaga: w szkole średniej zamiast filogramy ogólnie mówi się tylko o drzewach filogenetycznych.
drzewo filogenetyczne
drzewkowato rozgałęziony diagram, który przedstawia ewolucyjną historię grupy organizmów.
Jest rodzajem dendrogramu, w którym podstawa (pień) symbolizuje wspólnego przodka taksonów znajdujących się wyżej (czyli bardziej współczesnych i wyżej stojących ewolucyjnie), konary odpowiadają taksonom potomnym. Długość gałęzi, a czasem również kąt pomiędzy nimi, określają tempo zachodzących przemian ewolucyjnych.
holotyp
typ nomenklatoryczny wskazany przez autora nazwy naukowej taksonu. Pojęcie stosowane w taksonomii.
homoplazja
w biologii, występowanie u różnych taksonów podobnych, analogicznych cech powstałych, np. w wyniku konwergencji.
klad
grupa organizmów obejmująca ostatniego wspólnego przodka i wszystkie wywodzące się z niego organizmy (linie) potomne. W ścisłym ujęciu klady rozdzielają się tylko dychotomicznie, tworząc dychotomiczne drzewo pokrewieństw. Diagramy przedstawiające drzewa pokrewieństw konstruowane metodami kladystycznymi nazywane są kladogramami. Ponieważ kladem może być grupa organizmów o dowolnej randze systematycznej, często organizmy należące dodanego kladu nazywa się mianem „grupy”.
kladystyka
dział systematyki, w którym gatunki są klasyfikowane do grup nazywanymi kladami na podstawie wspólnego pochodzenia.
kladogram
rodzaj dendrogramu nieuwzględniający czasu pojawiania się nowych linii ewolucyjnych. Jest efektem analizy kladystycznej. Z punktu widzenia kladystyki czas ukształtowania się poszczególnych cech nie jest istotny, natomiast najważniejsza jest kolejność dychotomicznych rozszczepień (węzły) tworząca wzorzec pokrewieństw.
królestwo
bardzo duża kategoria taksonomiczna. Druga pod względem ważności po domenie.
typ
w systematyce kategoria taksonomiczna niższa niż królestwo, ale powyżej klasy (u roślin) i gromady (u zwierząt).
strunowce
typ zwierząt, które w pewnym okresie swojego rozwoju mają strunę grzbietową leżącą pod cewką nerwową, szpary skrzelowe oraz umięśniony ogon umieszczony w tylnej części ciała za otworem odbytowym.
prokarionty
najstarsze, najmniejsze i najprostsze znane organizmy tworzące grupę Prokaryota. Pierwsze pojawiły się na Ziemi ponad 3,6 mld lat temu.
Cechy ogólne:
zdecydowana większość to jednokomórkowce, jedynie część gatunków tworzy charakterystyczne, dość luźne skupienia komórek;
w komórkach nie ma jądra ani organelli takich, jak u eukariontów*;
funkcjonalnym odpowiednikiem jądra komórkowego jest nukleoid (z genoforem);
w cytozolu występują plazmidy;
zawierają liczne rybosomy (wyłącznie “typu” 70S);
większość wytwarza ścianę komórkową (mureinową);
rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo (głównie przez prosty podział komórki); w optymalnych warunkach bardzo wysokie tempo podziałów;
u bakterii stwierdzono procesy paraseksualne, w których dochodzi do rekombinacji materiału genetycznego (koniugacja, transformacja i transdukcja, czyli tzw. poziomy transfer genów);
wykazują największe zróżnicowanie metabolizmu (część zdolna jest do diazotrofii);
strategie ożywiania się: większość jest heterotroficzna, część to fotoautotrofy albo chemoautotrofy. Dla zainteresowanych: nieliczne są fotoheterotrofami;
oddychanie tlenowe lub beztlenowe;
wytwarzają formy przetrwalne: cysty lub endospory;
najbardziej rozpowszechnione organizmy na Ziemi.
(od greckiego: pros – przed i karyon – orzech, jądro)
Współcześnie do prokariontów zalicza się dwie domeny: bakterie (bakterie właściwe/eubakterie) i archeany (zwane czasem archebakteriami lub archeonami).
rośliny
królestwo, które tworzą fotosyntetyzujące eukarionty o celulozowych ścianach komórkowych. Rośliny zbudowane są z komórek, tworzących u roślin wyżej uorganizowanych tkanki i organy.
lektotyp
okaz lub ilustracja taksonu wskazana jako typ nomenklatoryczny zamiast holotypu. Jest wyznaczany jeśli autor nazwy taksonu nie wskazał holotypu w pierwszej publikacji diagnozy taksonomicznej albo holotyp zaginął lub został zniszczony.
Pojęcie stosowane w taksonomii.
okaz typowy
w systematyce biologicznej pojedynczy okaz wzorcowy dla określonego gatunku. Może nim być okaz zielnikowy (rośliny), a nawet ilustracja czy fotografia. W ujęciu naukowym okaz typowy to nic innego, jak typ nomenklatoryczny gatunku.
