Histologia - rosliny def. Flashcards
hydatoda
nieduża struktura przypominająca nieco budową aparat szparkowy, pełniąca rolę w gutacji. Zazwyczaj znajduje się na brzegu blaszki liściowej przy zakończeniu drobnej wiązki przewodzącej. Szparka hydatody nie może się zamykać.
kaloza
polisacharyd wyściełający pory w ścianach komórek sitowych i członów rurek sitowych. Warstwa kalozy stopniowo grubieje i może spowodować zamknięcie porów (sezonowe lub stałe). Kaloza wydzielana jest także w miejscach zranienia rośliny (ma zdolność silnego pęcznienia w wodzie).
kambium
rodzaj tkanki twórczej wtórnej (merystem wtórny, merystem boczny) – podziały komórek miazgi powodują wtórny przyrost rośliny na grubość. Komórki potomne różnicują się w elementy drewna wtórnego – najczęściej odkładane są do wewnątrz i łyka wtórnego – na zewnątrz.
Synonimy:
miazga
kambium waskularne
– walec tkanki merystematycznej u roślin zdrewniałych, który produkuje warstwy wtórnych tkanek przewodzących: ksylemu (drewna) wtórnego i floemu (łyka) wtórnego.
kora
w komórce eukariotycznej zewnętrzny region cytoplazmy, leżący tuż pod błoną komórkową, który ma bardziej żelową konsystencję niż inne rejony cytoplazmy ze względu na obecność wielu mikrofilamentów,
u roślin tkanka miękiszowa, która znajduje się między tkanką przewodzącą a okrywającą w korzeniu lub łodydze,
wszystkie tkanki znajdujące się na zewnątrz walca osiowego i miazgi, składające się głównie z łyka wtórnego i warstw perydermy,
u zwierząt zewnętrzna warstwa narządu, np. kora nadnerczy, kora nerki.
kutykula
arstewka kutyny pokrywająca cały pęd. Ma grubość od ułamka do nawet 100 mikrometrów i wytwarzana jest przez komórki epidermy. Główny składnik: kutyna to hydrofobowa, niejednorodna substancja organiczna powstająca z kwasów tłuszczowych. Składnikiem kutykuli mogą być też woski. Kutykula chroni rośliny lądowe przed utratą wody (przed wysychaniem), przed patogenami, stanowi też dodatkowe wzmocnienie zewnętrznych ścian komórkowych.
ztywny szkielet zewnętrzny stawonogów składający się z warstw białek i chityny, który jest różnorodnie zmodyfikowany, tak by mógł pełnić różne funkcje. Synonim: oskórek;
(zool.)– “otoczka”, która chroni ciało nicienia.
kalus
– tkanka twórcza regeneracyjna zwana merystemem przyrannym wytwarzana przez komórki tkanki miękiszowej rośliny. Kalus wytwarzają głównie rośliny drzewiaste w miejscach gojenia się zranień (na uszkodzonej powierzchni). Ma też duże znaczenie w zrastaniu tkanek w miejscu szczepienia i w ukorzenianiu sadzonek. Właściwości kalusa wykorzystywane są także w biotechnologii podczas klonowania roślin GMO.
Kalus tworzy masa niezróżnicowanych, dużych cienkościennych komórek.
kambium korkotwórcze
cylinder z tkanki merystematycznej w zdrewniałych roślinach. Aktywność komórek tej tanki prowadzi do zastąpienia epidermy grubszymi i twardszymi komórkami korka.
kolenchyma
– tkanka wzmacniająca zbudowana z żywych komórek. Występuje w młodych organach, nadaje im odporność mechaniczną na złamianie, nie hamując wzrostu, cechuje ją duża elastyczność. Komórki kolenchymy są wydłużone i mają dość elastyczne celulozowe zgrubiałe ściany komórkowe. Skupienia komórek kolenchymy tworzą łańcuchy lub cylindry, które wzmacniają młode części roślin, nie zaburzając wzrostu.
Synonimy:
zwarcica
ksylem
niejednorodna tkanka przewodząca (waskularna) roślin składająca się głównie z martwych, wydłużonych komórek (cewek lub członów naczyń), które przewodzą wodę z solami mineralnymi w górę od korzenia do reszty rośliny. Martwe elementy drewna pełnią też funkcję mechaniczną. W skład drewna wchodzą również włókna drzewne i miękisz drzewny.
Ze względu na pochodzenie w ontogenezie wyróżnia się drewno pierwotne i drewno wtórne.
Uwaga: u roślin wieloletnich, gdy rozpoczyna się okres wegetacji, drewno transportuje również substancje organiczne z elementów spichrzowych (głównie korzeni i pni) do rozwijających się pędów i liści.
lignina
– jeden z podstawowych składników drewna (obok celulozy i hemiceluloz). Usieciowany polimer, którego monomerami są związki organiczne będące pochodnymi alkoholi fenolowych. Jest substancją lepiszczową nadającą drewnu sztywność i wytrzymałość na ściskanie.
Uwaga: przemysłowe usuwanie ligniny (delignifikacją), poprzez dodatek silnie alkalicznych związków sodu (ługu warzelnego), prowadzi do zmiękczenia substancji drzewnej, co jest procesem niezbędnym podczas produkcji papieru.
Krótko: twarda substancja połączona z celulozą, usztywniająca ścianę niektórych komórek lądowych roślin naczyniowych.
Synonimy:
drzewnik
merystem
– tkanka roślinna, która pozostaje w stanie zarodkowym przez cały okres życia rośliny, zapewniając jej możliwość nieograniczonego wzrostu. Komórki merystematyczne mają relatywnie duże jądro komórkowe, cienką ścianę komórkową i ulegają szybkim podziałom.
miękisz
– zróżnicowany rodzaj tkanki budującej lub współtworzącej wszystkie organy roślinne. Jej komórki są żywe, cienkościenne o dużych wakuolach, między komórkami występują przestwory międzykomórkowe.
Synonimy:
parenchyma
merystem interkalarny
– tkanka twórcza pierwotna, powodująca przyrost łodygi na długość. Skupienia komórek merystemu interkalarnego są rozmieszczone wzdłuż łodygi u podstawy międzywęźli i chronione przez pochewki liściowe. Komórki merystemu interkalarnego pochodzą od stożka wzrostu pędu.
Merystemy interkalarne tworzą się zazwyczaj u roślin, które bardzo szybko na szczycie łodygi wytwarzają kwiaty lub kwiatostany (rośliny jednoliścienne, goździkowate).
miękisz wodonośny
miękisz wodonośny – tkanka wyspecjalizowana w gromadzeniu i przechowywaniu wody, zbudowana z cienkościennych komórek zawierających duże wakuole. W soku wakuoli zawarte są substancje śluzowe i pektyny, które pęcznieją i zatrzymują dużą ilość wody (jednocześnie zmniejszają szybkość jej oddawania). Ten rodzaj miękiszu występuje najczęściej u sukulentów w łodygach (np. kaktusy i niektóre wilczomlecze) lub w liściach (np. aloes, agawa, grubosz).
