Strafuitsluitingsgronden

Question 1

rechtvaardigingsgronden

Answer 1

Overmacht in de zin van noodtoestand
Noodweer
UItvoering wettelijk voorschrift
Uitvoering bevoegd gegeven ambtelijk bevel

Question 2

schulduitsluitingsgronden

Answer 2

Ontoerekeningsvatbaarheid
Psychische overmacht
Noodweerexces
Uitvoering onbevoegd gegeven ambtelijk bevel

Question 3

Ongeschreven rechtvaardigingsgronden

Answer 3

ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid

Question 4

ongeschreven schulduitsluitingsgronden

Answer 4

AVAS

Question 5

Welke uitspraak volgt?
Ideaaltypische delictsomschrijving:

Answer 5

Rechtvaardigingsgronden en schulduitsluiting bij de derde vraag aan orde.

Question 6

Niet-ideaaltypisch (wederrechtelijk/ culpa in de wet).
Welke uitspraak volgt

Answer 6

wederrechtelijkheid bestanddeel → rechtvaardigingsgronden komen aan de orde bij de eerste materiële hoofdvraag
wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid bestanddeel → rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden komen aan orde bij de 1e materiële hoofdvraag.

Question 7

Rechtvaardigheidsgrond: Overmacht in de zin van noodtoestand

Answer 7

onderliggende strijdende plichten en belangen → zwaarste belang voor

concrete min of meer acute nood door onderlinge strijdige plichten of belangen.
pleger kiest voor zwaarwegende plicht of belang.
objectieve keuze tussen de tegenstrijdige belangen.
vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit (garantenstellung ook van belang)

Question 8

Rechtvaardigheidsgrond: Noodweer

Answer 8

1. Sprake van aanranding van lijf, eerbaarheid of goed
2. aanranding moet wederrechtelijk zijn en niet voortvloeien uit een eigen recht of uit rechtmatige uitoefening van overheidsbevoegdheid
3. aanranding is ogenblikkelijk. feitelijk begonnen of minstens sprake van een onmiddellijk dreigend gevaar voor een wederrechtelijke aanranding. Alleen een dreigende houding is onvoldoende.
4. De verdediging moet noodzakelijk zijn (vereiste subsidiariteit → gekozen voor lichtste middel voor doel). onttrekking vereiste (vluchten niet meer mogelijk).
5. verdediging moet geboden zijn. (proportioneel in verhouding tot de aanranding)
   (ook bij noodweer geldt Garantenstellung)

Question 9

Rechtvaardigheidsgrond: Uitvoering wettelijk voorschrift:

Answer 9

uitdrukkelijke wettelijke machtiging of uit een bepaalde taak vloeit noodzakelijkerwijs een soort handeling (subsidiariteit en proportionaliteit)

Question 10

Rechtvaardigheidsgrond: Bevoegd gegeven ambtelijk bevel

Answer 10

Ongeschreven: Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid
Hiervan is sprake indien een bepaalde regel wordt overtreden en dus strijdigheid is met het recht. Maar met de gedraging wordt juist het doel van die regeling bereikt.
DOEL regeling staat centraal.

Question 11

Schulduitsluitingsgronden: Ontoerekenbaarheid

Answer 11

Gebrekkige ontwikkeling of psychische stoornis
1. Tijdens het gepleegde feit psychische stoornis of een gebrekkige ontwikkeling der geestvermogens
2. causaal verband tussen stoornis en gepleegd delicht
3. Moet het feit aan de verdachte niet of minder worden toegerekend? Heeft de verdachte de stoornis op een verwijtbare manier op zichzelf afgeroepen (culpa in causa?)

Question 12

psychische overmacht

Answer 12

extreme externe dwang
1. een druk of dwang die van buitenaf komt
2. de dwang moet zo sterk en acuut zijn dat van de dader redelijkerwijs niet kon worden verwacht dat hij weerstand bood
3. proportionaliteit en subsidiariteit

Question 13

Noodweerexces

Answer 13

noodweersituatie waarbij de grenzen van noodzakelijke verdediging overschreden worden door een hevige gemoedsbeweging. Extreem disproportionele gedragingen worden niet meer verontschuldigd (Hr ballenknijper) en ook niet als iemand bewust conflict opzoekt (HR niet-betaalde taxirit)
1. Sprake van noodweersituatie (HR noodweer/ noodweerexces)
2. De verdediging moet de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit overschrijden door een hevige gemoedsbeweging
3. Er moet sprake zijn van dubbele causaliteit: de hevige gemoedstant is veroorzaakt door de aanranding en de overschrijding van de proportionaliteit en subsidiraireit is veroorzaakt door de hevige gemoedsbeweging. Hierbij is het uitgangspunt ook de re reactie van de gemiddelde normale mense (let hier op Garantentstullung

Question 14

Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel

Answer 14

1. Bevel dat gegeven is door een (schijnbaar) gezachtspositie
2. De dader moet te goeder trouw zijn en redelijkerwijs mogen aannemen dat het bevel bevoegd is.
3. Er moet geen duidelijkheid zijn over de onbevoegdheid van de bevelgever

Question 15

3 soorten noodweerexces;

Answer 15

intensief noodweerexces: er is te extreem afweegeschut gebruikt
extensief noodweerexces: verdachte gaat na de noodsituatie nog te lang door met de aanval
tardief noodweerexces: reactie volgt pas na de noodweersituatie

Question 16

Ongeschreven schulduitsluitingsgronden AVAS

Answer 16

• verontschuldigbare feitelijke dwaling: misleiding door derden of van misleidende informatie van derde, op wiens gezag de betrokkene redelijkerwijze mocht afgaan. Onder feitelijke dwaling valt ook putatief noodweer. Hiervan is sprake wanneer iemand denkt dat hij zich in een noodweersituatie bevindt, terwijl dat niet het geval is.
• verontschuldigbare rechtsdwaling: er moet dan gehandeld zijn op advies van een deskundige te achten autoriteit, welke moet zijn verstrekt door een persoon of instantie.
• verontschuldigbare onmacht: er is sprake van een verontschuldigbare onmacht indien bijvoorbeeld een automobilist epileptische aanval krijgt
• maximaal te vergen zorg: betrokkene heeft in redelijkheid van hem te vergen zorg betracht

Question 17

HR De niet betaalde taxirit

Answer 17

Volgens de Hoge Raad hoeft de eigen schuld (culpa in causa) niet af te doen aan de aanvaarding van noodweer en noodweerexces. Provoceren is hierbij wel een uitzondering, dan zit je namelijk wel in de culpa in causa sfeer. Provocatie is een bijzondere omstandigheid en als hier sprake van is kan noodweer of noodweerexces niet worden aangenomen.

Question 18

HR Ballenknijper

Answer 18

Bij de beantwoording van deze rechtsvraag moet er gekeken worden of de grenzen van noodzakelijke verdediging zijn overschreden. Dit moet het onmiddellijke gevolg zijn geweest van een hevige gemoedstoestand, in casu veroorzaakt door de aanranding. Vervolgens moet gekeken worden hoe erg die grenzen zijn overschreden en moet de aard en intensiteit van de hevige gemoedstoestand in aanmerking worden genomen.

Question 19

Noodweer tegen derde

Question 20

HR Noodweer/Noodweerexces

Answer 20

Voor noodweer is vereist dat de verdediging is gericht tegen een “ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding”. Van een “ogenblikkelijke” aanranding is ook sprake bij een onmiddellijk dreigend gevaar voor een aanranding. De enkele vrees voor zo’n aanranding is daarvoor echter niet voldoende. De gestelde aanranding moet in redelijkheid beschouwd zodanig bedreigend zijn voor de verdachte dat deze kan worden aangemerkt als een ogenblikkelijke aanranding in de zin van artikel 41 Sr.
Voor noodweerexces geldt in alle gevallen dat van een verontschuldigbare overschrijding van de grenzen van noodzakelijke verdediging slechts sprake kan zijn indien:
1. de verdachte de verweten gedraging heeft verricht in een situatie waarin en op een tijdstip waarop voor hem de noodzaak bestond tot verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding, maar daarbij als onmiddellijk gevolg van een hevige door die aanranding veroorzaakte gemoedsbeweging verder gaat dan geboden was, dan wel indien;
2. op het tijdstip van de hem verweten gedraging de onder a bedoelde situatie weliswaar was beëindigd en de noodzaak tot verdediging er dus wel was geweest (maar niet meer bestond), doch zijn gedraging niettemin het onmiddellijk gevolg was van een hevige gemoedsbeweging die was veroorzaakt door de daaraan voorafgaande wederrechtelijke aanranding.

Question 21

HR Thijs H

Answer 21

De rechtbank oordeelt Thijs H., anders dan door de deskundigen van het Pieter Baan Centrum wordt geadviseerd, gedeeltelijk en niet volledig ontoerekeningsvatbaar. Dit rechtbank is tot dit oordeel gekomen, omdat Thijs H. – onder meer – voorafgaand aan de door hem gepleegde moorden, veel informatie over psychopathie en sociopathie en de combinatie met het gebruik van verdovende middelen op internet heeft opgezocht, hij verdovende middelen en niet-voorgeschreven medicijnen heeft gebruikt, zich niet aan behandeladviezen heeft gehouden, hij symptomen heeft aangedikt en daarbij de grote wens om volledig ontoerekeningsvatbaar te worden verklaard.
Dit doet de rechtbank twijfelen of de wanen wel bestonden in de mate waarin Thijs H. hierover heeft verklaard.