Schorzenia ślinianek Flashcards
Przyczyny niedrożności przewodu wyprowadzającego
75% kamień -> obstrukcja -> obrzęki gruczołu związane z posiłkiem
25% zwężenie przewodu -> zastój śliny -> zatory śluzowe -> obrzęki gruczołu np po nocy
Diagnostyka niedrożności
Wywiad - przy kamicy masaż nasila ból, przy zwężeniu dochodzi do wyrzutu słonej śliny i ulgi
USG - kamienie <2 mm mogą być niewidoczne
Sialografia umożliwia ocenienie wielkości, położenia i mobilności kamienia
Rtg wykrywa kamienie <2 mm ale nie wykrywa zwężeń
Kamica
80-95% ślinianka podżuchwowa
5-20% ślinianka przyuszna
Najczęściej w dystalnej części przewodu
79% kamieni ma mniej niż 1 cm
Kamienie przyusznej są zwykle mniejsze i częściej mnogie niż w podżuchwowej
Kamienie w przewodzie są zwykle podłużne a w miąższu owalne
Skład kamienia
Składniki nieorg 80-90% szczawiany, fosforany i węglany wapnia
Składniki org 10-20% glikoproteiny, mukopolisacharydy, złuszczone komórki, bakterie, grzyby
Kamienie przyusznej maja więcej składników organicznych - kamica niecieniująca
Patogeneza kamicy
Czynniki miejscowe: Zagięcia przewodu Grawitacja Gęstość śliny Mikrozłogi
Czynniki ogólne:
Nadczynność przytarczyc
Zaburzenia układu współczulnego
Nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego i nerek, cukrzyca
Etapy tworzenia konkrementu ślinowego
Faza 1 Zaburzenia w produkcji i przepływie śliny Metaplazja płaskonabłonkowa Faza 2 Tworzenie mikrozłogów Faza 3 Pełnoobjawowa kamica
Obraz kliniczny kamicy
Objawy narastają wraz z zamykaniem przewodu:
Kolka ślinowa - nagły ostry ból gruczołu
Obrzęk gruczołu
Brak wypływu śliny (może być ropa)
Gdy kamień jest położony powierzchownie może powstać owrzodzenie i przetoka
Przedłużająca się niedrożność prowadzi do zapalenia ślinianki i przewodu wyprowadzającego
Przewlekły proces zapalny powoduje marskość ślinianki (nieodwracalne, ślinianka elastyczno-twarda, niebolesna, może być rak)
Zwężenia przewodu ślinianki
Podejrzewa się autoimmunologiczne Częściej u pacjentów leczonych jodem 75% przewód stensena (węższy) 15-25% przyczyn niedrożności 3x częściej u kobiet 52 lata 67% przypadków w środkowej części Brak kolki ślinowej 70% Przemijające obrzęki bez związku z posiłkiem 60% Obrzęki najczęściej rano, może trwać pare godzin Zwężenia nie widać na usg
Leczenie kamicy
Zachowawczo Chirurgicznie (usunięcie kamienia) Sialoadenektomia (marskość ślinianki) Sialoendoskopia (kamienie < 4 mm) Litotrypsja (kamienie > 5 mm)
Sialoendoskopia
Kamienie mniejsze niż 4-5 mm
Pod kontrolą sialogramu
Znieczulenie miejscowe
Wprowadzenie koszyczka Dormia lub kleszczykow
Litotrypsja
Kamienie większe niż 5 mm
Ultradźwięki
Lepiej w stensenie
Zabiegi częste, niepewne, bolesne - rzadko stosowane
Leczenie zwężeń
Sialoendoskopia Endoskopowe płukanie sterydem Endoskopowe poszerzenie balonikiem 85-95% całkowite wyleczenie Chirurgia
Podział zapaleń gruczołów ślinowych
Ostre - wirusowe - ropne - młodzieńcze nawracające mumps Przewlekłe
Ostre pierwotne zapalenie przyusznicy MUMPS
Wirusowe (paramyxovirus, koksaki, echovirus)
Droga kropelkowa - epidemie przed szczepieniami
75% obustronnie
Inkubacja 2-3 tygodnie
Pacjent zakaża 5 dni przed objawami, 10 dni od rozpoczęcia schorzenia
Objawy: gorączka, obrzęk przyusznicy, szczękościsk, suchość w jamie ustnej
Leczenie objawowe: suche ciepłe okłady, leki przeciwgorączkowe
Powikłania: zapalenie jąder, zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, trzustki i mózgu
Świnka u ciężarnej 27% poronień
Młodzieńcze nawracające zapalenie przyusznicy JRP
drugie najczęstsze u dzieci
Pierwszy epizod 1-2 rok
Nie ropne
Nawrotowe kilka/kilkanaście razy w roku
Bolesny obrzęk przyusznicy, gorączka, suchość w j ustnej, czasami obustronnie
Nieleczone prowadzi do spadku wydolności gruczołu o 50-80%
Predysponowane dzieci z zaburzeniami odporności
Trębacze
Wsteczna infekcja gronkowcami
Charakterystyczne rtg - obrzęk zrębu ślinianki, wakuolizacja tkanki gruczołowej, zwiększone unaczynienie gruczołu, poszerzenie przewodu Stensena i brodawki przyusznej
Później samo się ogranicza
Można płukać przewody hydrokortyzonem z amox plus klawulan lub spiramycyna z metronidazolem w rzucie choroby, a później sialografia na bazie jodu (sznur kiełbasek, jod zostaje)
