Schorzenia ślinianek Flashcards
Przyczyny niedrożności przewodu wyprowadzającego
75% kamień -> obstrukcja -> obrzęki gruczołu związane z posiłkiem
25% zwężenie przewodu -> zastój śliny -> zatory śluzowe -> obrzęki gruczołu np po nocy
Diagnostyka niedrożności
Wywiad - przy kamicy masaż nasila ból, przy zwężeniu dochodzi do wyrzutu słonej śliny i ulgi
USG - kamienie <2 mm mogą być niewidoczne
Sialografia umożliwia ocenienie wielkości, położenia i mobilności kamienia
Rtg wykrywa kamienie <2 mm ale nie wykrywa zwężeń
Kamica
80-95% ślinianka podżuchwowa
5-20% ślinianka przyuszna
Najczęściej w dystalnej części przewodu
79% kamieni ma mniej niż 1 cm
Kamienie przyusznej są zwykle mniejsze i częściej mnogie niż w podżuchwowej
Kamienie w przewodzie są zwykle podłużne a w miąższu owalne
Skład kamienia
Składniki nieorg 80-90% szczawiany, fosforany i węglany wapnia
Składniki org 10-20% glikoproteiny, mukopolisacharydy, złuszczone komórki, bakterie, grzyby
Kamienie przyusznej maja więcej składników organicznych - kamica niecieniująca
Patogeneza kamicy
Czynniki miejscowe: Zagięcia przewodu Grawitacja Gęstość śliny Mikrozłogi
Czynniki ogólne:
Nadczynność przytarczyc
Zaburzenia układu współczulnego
Nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego i nerek, cukrzyca
Etapy tworzenia konkrementu ślinowego
Faza 1 Zaburzenia w produkcji i przepływie śliny Metaplazja płaskonabłonkowa Faza 2 Tworzenie mikrozłogów Faza 3 Pełnoobjawowa kamica
Obraz kliniczny kamicy
Objawy narastają wraz z zamykaniem przewodu:
Kolka ślinowa - nagły ostry ból gruczołu
Obrzęk gruczołu
Brak wypływu śliny (może być ropa)
Gdy kamień jest położony powierzchownie może powstać owrzodzenie i przetoka
Przedłużająca się niedrożność prowadzi do zapalenia ślinianki i przewodu wyprowadzającego
Przewlekły proces zapalny powoduje marskość ślinianki (nieodwracalne, ślinianka elastyczno-twarda, niebolesna, może być rak)
Zwężenia przewodu ślinianki
Podejrzewa się autoimmunologiczne Częściej u pacjentów leczonych jodem 75% przewód stensena (węższy) 15-25% przyczyn niedrożności 3x częściej u kobiet 52 lata 67% przypadków w środkowej części Brak kolki ślinowej 70% Przemijające obrzęki bez związku z posiłkiem 60% Obrzęki najczęściej rano, może trwać pare godzin Zwężenia nie widać na usg
Leczenie kamicy
Zachowawczo Chirurgicznie (usunięcie kamienia) Sialoadenektomia (marskość ślinianki) Sialoendoskopia (kamienie < 4 mm) Litotrypsja (kamienie > 5 mm)
Sialoendoskopia
Kamienie mniejsze niż 4-5 mm
Pod kontrolą sialogramu
Znieczulenie miejscowe
Wprowadzenie koszyczka Dormia lub kleszczykow
Litotrypsja
Kamienie większe niż 5 mm
Ultradźwięki
Lepiej w stensenie
Zabiegi częste, niepewne, bolesne - rzadko stosowane
Leczenie zwężeń
Sialoendoskopia Endoskopowe płukanie sterydem Endoskopowe poszerzenie balonikiem 85-95% całkowite wyleczenie Chirurgia
Podział zapaleń gruczołów ślinowych
Ostre - wirusowe - ropne - młodzieńcze nawracające mumps Przewlekłe
Ostre pierwotne zapalenie przyusznicy MUMPS
Wirusowe (paramyxovirus, koksaki, echovirus)
Droga kropelkowa - epidemie przed szczepieniami
75% obustronnie
Inkubacja 2-3 tygodnie
Pacjent zakaża 5 dni przed objawami, 10 dni od rozpoczęcia schorzenia
Objawy: gorączka, obrzęk przyusznicy, szczękościsk, suchość w jamie ustnej
Leczenie objawowe: suche ciepłe okłady, leki przeciwgorączkowe
Powikłania: zapalenie jąder, zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, trzustki i mózgu
Świnka u ciężarnej 27% poronień
Młodzieńcze nawracające zapalenie przyusznicy JRP
drugie najczęstsze u dzieci
Pierwszy epizod 1-2 rok
Nie ropne
Nawrotowe kilka/kilkanaście razy w roku
Bolesny obrzęk przyusznicy, gorączka, suchość w j ustnej, czasami obustronnie
Nieleczone prowadzi do spadku wydolności gruczołu o 50-80%
Predysponowane dzieci z zaburzeniami odporności
Trębacze
Wsteczna infekcja gronkowcami
Charakterystyczne rtg - obrzęk zrębu ślinianki, wakuolizacja tkanki gruczołowej, zwiększone unaczynienie gruczołu, poszerzenie przewodu Stensena i brodawki przyusznej
Później samo się ogranicza
Można płukać przewody hydrokortyzonem z amox plus klawulan lub spiramycyna z metronidazolem w rzucie choroby, a później sialografia na bazie jodu (sznur kiełbasek, jod zostaje)
Ostre ropne zapalenie gruczołu ślinowego
Rzadkie Zwykle związane z kamicą Bolesny obrzęk gruczołu, wyciek ropy Antybiotyk celowany Ew nacięcie ropnia
Przewlekłe zapalenie gruczołu ślinowego
Zwykle przy kamicy
Zwykle jednostronnie
Mierny, niebolesny lub tkliwy obrzęk gruczołu
Sączy się skąpa, mętna, słonawa ślina
Usunięcie kamienia, antybiotyk przy zaostrzeniu
Zespół Sjogrena
Pierwotny (tylko gruczoły wydzielania zewnetrznego) Wtórny 1% dorosłych Kobiety 19 razy częściej Najczęściej Europa 50-60 lat, potem 20-40
