rococo, classicisme, preromantiek Flashcards
datering rococo
1715-1775
datering classicisme
1740-1800
datering preromantiek
1750-1800
sfeer rococo
ontspannen en licht verstrooiingskarakter
vormgeving rococo
- verbrokkelde, niet organische opbouw binnen talrijke onderdeeltjes van een compositie.
melodie rococo
- veel herhalingen en opgeplakte versieringen.
- alles is cliché matig en louter decoratief
harmonisatie rococo
- er is harmonische en tonale eenvoud en doorzichtigheid
genres rococo
- opera buffa en opera comique
- suite met programmatische nummers, vooral voor klavecimbel
componisten rococo
- coupering en Rameau (Frankrijk)
- Pergolesi en Dominico Scarlatti (Italie)
- Quantz (Duitsland)
sfeer classicisme
- in oorsprong ook verstrooiingsmuziek, maar geleidelijk zal componist een persoonlijke stempel op zijn muziek drukken. Hierbij probeert hij het volmaakte evenwicht tussen reden en gevoel te vinden.
vormgeving classicisme
- nieuwe vormen groeien uit tot algemeen aanvaardbare compositieschema’s: sonate en symfonie.
- duidelijkheid, symmetrie, evenwicht en degelijke constructie staan centraal
melodie classicisme
- contrasterende bithematiek; begin van motivische arbeid
- het splitsen van een thema in verschillende motieven die voor verwerking in aanmerking komen.
- symmetrische periodes, onder te verdelen inzingen, halfzinnen en motieven van gelijke duur.
harmonie classicisme
- bevestigde harmonisatie door het beklemtonen van de hoofdgraden
genres classicisme
- opera seria en muziekdrama
- instrumentale muziek van solo-instrument tot orkest
componisten classicisme
- Gluck (Fr.)
- Johann Christian Bach (Dui.)
- Haydn en Mozart (Oostenrijk)
sfeer preromantiek
- schuchtere en voorzichtige gevoelsuitdrukking
benamingen schuchtere en voorzichtige gevoelsuitdrukking
Emfindsamkeit, Empfindsame Stil, Sturm und Drang
vormgeving preromantiek
- sonate en synfonie
- soms vrije vorm= fantasia
Mannheimse school benamingen voor steeds terugkerende motieven (preromantiek)
rakete
Seufzer/ appogiatuur
walzen
betekenis rakete
stijgend gebroken akkoord
betekenis Seufzer/ appogiatuur
- akkoordvreemde noot die op de tijd lost door een stijgende of dalende secundebeweging
betekenis Walzen
- cirkelfiguurtje in korte noten
harmonisatie preromantiek
- gevoelsgelaten en expressief, modulaties worden spanningsrijk
- overgangsdynamiek is versterkt door expressieve aspecten
genres preromantiek
- lied
- instrumentale muziek (solo en orkest)
- Singspiel
componisten preromantiek
- Duitsland: C.P.E. Bach, Johan Schobert, school van Mannheim met Johan en Karl Stamitz
- andere componisten zoals Mozart kennen ook preromantische fase
vernieuwingen bij instrumenten preromantiek
- vooral houtblazers worden ontdekt
gemeenschappelijk kenmerk van de drie periodes
homofone in de stemvoering
orkest in classicisme
- er treedt een rolverdeling op
° strijkers: steeds hoofdmelodie bij violen
° hout: kleurende rol, soms overname hoofdmelodie
° koper: plastische rol, accentueren sterke passages
Orkest en instrumenten
- bij feestelijke gelegenheden worden trompetten toegevoegd.
- trombones worden niet in een orkest gebruikt, wel in opera’s en grote vocaal-orkestrale werken.
- Mozart is eerste die klarinetten gebruikt
- pianoforte = nieuwkomer, gezocht om expressieve mogelijkheid, niet in het orkest
- blokfluit, klavecimbel en bassocontinuogebruik zijn verdwenen.
nieuwe genres
- sonate
- symfonie
- concerto
- concertate symfonie
- kamermuziek
sonate
= compositie voor solo instrument
delen sonate
- sonatevorm
- liedvorm/ variatievorm
- rondo
verschillende sonates
p. 134
symfonie
= compositie voor orkest waar barokke concertatostijl plaats gemaakt heeft voor het symfonisch versmelten van alle instrumenten
bouw symfonie
- sonatevorm
- liedvorm
- menuet
- rondo/sonatevorm
concerto
- 3 delen
- tempi en vormgeving zoals sonate
- enkel soloconcerto komt nog voor
- houtblazers zijn populair als coloristen
- groot aantal piano- en vioolconcerto’s
concertate symfonie
- midden tussen symfonie en concerto
- verschillende solisten maar orkest komt meer aan bod dan in een concerto
- structuur en inhoudelijke uitbouw sluiten volledig aan bij vernieuwingen 2e helft 18e E.
- vooral beoefend in school van Mannheim
composities volgens het suitebeginnen
- divertimento
- serenade en cassatione
- verstrooiingsmuziek
- vaak huldigingsmuziek
kamermuziek
- strijkkwartet geliefde genre
- bouw identiek aan symfonie
Italië componist
giovanni battista pergolesi
giovanni battista pergolesi stijl
- komt voor 18e E tot rococo buffo stijl: la serva padrona(1733)
- eerst opgevat als intermezzo tussen bedrijven van ernstige opera, maar uiteindelijk haalde la serva padrona meeste succes
instrumentale muziek Italië componisten
Domenico Scarlatti
Luigi Boccherini
Domenico Scarlatti
- zoon allessandro Scarlatti
- essercizi per gravicembalo: bestaan uit 560 sonaten in rococo stijl
- experimentele speeltechnieken
experimentele speeltechnieken Domenico Scarlatti
- octaafverdubbelingen in L-hand
- terts en sext parallellen
- grote sprongen
- gebroken akkoorden
- virtuoze versieringen
luigi Boccherini
- componist en cellist
- technische vernieuwing= spelen in hoge posities, waarbij duimpositie wordt gebruikt
- vormgeving: classicistich met zin voor motivische inhoud
- expressieve melodie met Italiaanse cantibiliteit neigt naar preromantische
Duitsland-Oostenrijk componisten en scholen
- Christoph Willibald von Gluck
- Mannheimse school
- Johann Schobert
- Carl Philipp Emanuel Bach
- Johann Christian Bach
- Eerste Weense school
- Wolfgang Amadeus Mozart
- Haydn
Christoph Willibald von Gluck muziekdrama
- wil zoals Montiverdi alle onderdelen van het muziekdrama geheel afstemmen op het zo intens mogelijk uitrukken van dramatische inhoud uitgaande van de tekst.
- tekst is belangrijker dan muziek
- schrijft dit uit in classicistische stijl
- geheel is doelgericht en tegelijk beladen met beheerste uitdrukking
- preromantisch zijn liedkarakter van sommige aria’s
Christoph Willibald von Gluck Euridice
- 1762
- onder invloed Franse stijl komt veel ballet voor
- koor geeft prachtige homoritmische passages met expressieve harmonisatie en spanningsrijk chromatische akkoordverschuivingen
Mannheimse school preromantiek
- grote aandacht aan overgangsdynamiek en aan kleurinstrumenten
- preromantische stijl berust verder op harmonische figuren zoals Seufzer, Rakete, Walzer,..
- Nieuw = grote bezetting van het orkest, met toevoeging klarinetten.
Mannheimse school orkest
- voor het eerst sprake van orkestdiscipline: groep wordt als 1 homogeen geheel beschouwd.
- -> uniformiteit boogstreken
- -> perfectie in frasering
- -> …
Mannheimse school componisten
- Johan stamitz wordt in 1745 leider van de hofkapen en zijn zoon Karl volgt hem op.
- Christian Cannabich volgende leider hofkapel: bekend als dirigent.
- ze componeerden symfonieën, concerto’s en concertante symfonieën.
Johann Schobert stijl
- preromanticus
- geen basso continuo meer, klavier krijgt leiding en wort zwaar behandeld.
- buit harmonie uit, vooral in de modulatiepassages waar hij sterke akkoordische spanning bekomt.
Johann Schobert Sinfonies pour le clavecin
- klavecimbelsonates met ad libitum begeleiding
- zware orkestbehandeling en het suggereren van orkest door begeleidingsinstrumenten die enkel kleurende rol hebben, rechtvaardigen de titel symfonie.
Carl Philipp Emanuel Bach stijl
- preromantiek
- bijdrage tot uitbouw van de klassieke sonate
- fantasia’s zijn experimenteel
- wil expressiviteit verhogen
- in concerto’s enkele merkwaardige composities, met confrontatie tussen oud en nieuw belicht worden.
Carl Philipp Emanuel Bach experimentele fantasia’s door…
- geen enkele vormgebondenheid aanwezig
- schrijft zelfs zonder maat en wisselt zeer snel klaviertechnieken met elkaar af.
- ook in harmonie experimenteel
Johann Christian Bach stijl
- classicisme met een verstrooiend, decoratief karakter
- Italiaanse invloed overduidelijk
- levendige en vinnige muziek
- totaal indruk: probleemloosheid, van uiterste vlotheid
