eerste Weense school: Haydn, Mozart en Beethoven Flashcards
Haydn biografie
- 1732-1809
- geboren in Rohrau
- vader was wagenmaker en speelde volksinstrumenten
Haydn stijl
- vroege werken rococo, daarna preromantiek dan classicisme
- verstrooiingskarakter verdwijnt geleidelijk, muziek wordt persoonlijker.
- in laatste werken voorbereider op vroeg-romantiek
- verwantschap met volksmuziek op melodisch gebied voortdurend aanwezig.
- schrijft letterlijk klassiek: weinig onverwachte gebeurtenissen of plotse verrassende wendingen.
Haydn symfonie
- veel dragen programmatische titel
- vaak door uitgever gegeven door 1 opvallend detail in 1 van de delen in de symfonie
italiaanse periode symfonie (H)
- 1757-1560
- 3 ledigheid van de Napolitaanse ouverture (soms 4 del.)
- 1e deel basisvorm sonate
- 2e thema enkel vaag geschetst
- nog steeds klavecimbel aanwezig in orkest met basso-continuo functie
barokke periode symfonie (H)
- 1761-1765
- gebruik concerterend principe ook in langzame delen
- meestal 3-delig
- geheel is een levendige zeer contrastrijke compositie
barokke periode symfonie (H) delen
- 1e deel monothematisch
- in finale kan fugato voorkomen
- thema’s zijn folklorisch
preromantische periode symfonie (H)
- 1766-1772
- klassieke vierdeligheid
- kwaliteit verhoogt, inhoud verdiept
- veel gebruik mineur toonaarden
- rijke orkestratie met aandacht voor blaasinstrumenten
- klavecimbel verdwijnt
- inhoud wordt dramatisch
- veel chromatiek en modulaties
stürm und drang hoogtepunt jaar
1771-1772
classicistische periode symfonie (H)
- 1773-1784
- evenwicht in georganiseerde stevige stijl
- timbre duidelijkheid en eenheid
- mineursfeer blijft dikwijls bewaard
vernieuwingen classicistische periode symfonie (H)
- langzame inleiding op het eerste deel schetst 1e thema
- langzamen bewegingen zijn meditatief met brede melodieën
- variatiereeksen voor de humor
- stevig gebouwde menuetten en levendige, vaak humoristische finales meestal in rondovorm
Franse periode symfonie (H)
- 1785-1789
- wordt uitgebreid
- energische allegro’s met adagio inleiding op 1e deel
- melodisch verwantschap tussen menuet en trio met folklorisme
- finale kan een monothematische sonatevorm zijn, nr franse smaak
- grote karakterverschillen tussen diverse symfonieën
Engelse periode symfonie (H)
- 1791-1795
- verdere uitbreiding orkest door toevoeging klarinetten
- karakterisering van de instrumenten in lange solopassages
- melodieën zijn klaar en eenvoudig
- thema’s krijgen eigen identiteit
- in doorwerking komen verre modulaties voor
strijkkwartet (H)
- evolutie loopt parallel met die van symfonie
- streeft naar orkestdensiteit en volle sonoriteit, onder andere door veelvuldige tremoli.
strijkkwartet (H) tot 1765
in divertimento stijl opgevat: vaak 5 delen met 2 menuetten, die origineel uitgewerkt zijn.
strijkkwartet (H) 1766-1772
virtuoos gebruik 1e viool in concerterende solo-kwartetten.
strijkkwartet (H) 1773-1784
menuet wordt door scherzo vervangen, op nieuwe manier geschreven, klassieke structuur wordt toegepast, instrumenten smelten tot 1 strijktimbre
strijkkwartet (H) 1785-1791
- stijl vorige periode wordt voortgezet
- solistische 1e viool overheerst
strijkkwartet (H) 1791-1799
- in de Apponyi quartette begint elk kwartet met een inleiding op het 1e deel.
Wolfgang Amadeus Mozart biografie
- 1756-1791
- geboren in Salzburg
- reisde samen met zijn zus als wonderkinderen door Europa (belangrijk voor stijlvorming)
- neemt ontslag en wil onafhankelijk kunstenaar worden
stijl Mozart
- evolueert van decoratief naar expressief, van uiterlijke muziek naar innerlijke muziek, van feestelijkheid naar belijdenis.
- evolutie van rococo naar preromantiek naar classicisme, met laatste werken voorbereiding op vroeg-romantiek
opera Mozart
- schrijft zowel Italiaanse opera’s, opera seria, opera buffa, als Duitse opera’s, Singspiel
- muziek is belangrijk, niet dramatiek (zoals Gluck)
- evenwichtige bouw gebaseerd op nummerstructuur
- evolutie van eenvoudig naar ingewikkeld verhaal
- eerste opera’s voorspelbaar, latere opera’s onvoorspelbaar.
singspiel
=typische uitdrukking van de preromantiek
- volksverhalen
- liedachtige stijl vaak strofische liederen
- gesproken recieten
- koren in typisch Duitse akkoordstijl
- orkest is schilderend
la clemenza di tito Mozart
- 1791
- opera seria
- sobere, direct aanprekende melodische lijn
- op enkele werken gecomponeerd, voor kroning koning.
Don Giovanni
- 1787
- opera buffa (eigenlijk drama giocoso = tragikomedie)
- thema’s uit oudheid, mythologie en allegorie
- tragisch slot ( verhoogt dramatiek)
- koperblazers beelden onderwereld uit
- ouverture geeft wisselend karakter weer van opera
Die Zauberflöte
- 1791, singspiel
- sprookje vol symbolen, idealen en rituelen van vrije metselarij
- muzikale karakterisering is hier zeer duidelijk
- muzikaliteit op eerste plaats
- typische sprookjeselementen
muzikale karakterisering die Zauberflöte
- volkse liedjes en humor
- edele ariastijl
- wraaklust in de virtuositeit
- waardige gedragenheid
typische sprookejselementen die Zauberflöte
- goede en kwade worden niet direct herkend
- sacrale en profane zijn verweven met elkaar
- symboliek en voorwaarden
- goede afloop
symbolen sprookje die Zauberflöte
- getal 3
- proeven
- zwijgplicht
Symfonie Mozart
- inhoud nooit beschrijvend buitenmuzikaal (wel bij H)
- weinig stiltes zorgen voor bestseller
vorming persoonlijke stijl symfonie (M)
- 1764-1772
-
tot 1765 vorming persoonlijke stijl symfonie (M)
- invloed van Bach: piano-forte contrast binnen een thema
1767-1768 vorming persoonlijke stijl symfonie (M)
- symfonie krijgt meer diepgang door verblijf in Wenen
- instrumenten worden vrijer behandeld
- ## cantabele vervangt louter figuratieve melodie-opvatting
1772-… vorming persoonlijke stijl symfonie (M)
- invloed Haydn op persoonlijkheid Mozart
- gebruik klassieke structuur
- legt meer nadruk op finale
- adagio’s bezitten preromantische expressiviteit
Classicistische periode (M)
- 1773-1781
- klassieke 4deligheid
- melodieën zijn duidelijk
- schrijft persoonlijker en vernieuwender dan Haydn
- klarinetten voor het eerst gebruikt in symfonie nr. 31 inD
voorbereiding van de vroegromantiek (M)
- 1781-1788
- uitgegroeid tot stuk expressieve belijdenismuziek
- organische opbouw
- het zijn finale-symfonieen: 4e deel is ontknoping
- elk deel is belangrijk
- deel 1,2,4 in sonatevorm , deel 3 lichter menuet
- melodie is direct en uitdrukkingsvol
- motivische verwerking in doorwerking
symfonie nr. 41 in C, Jupiter, KV551
- laatste symfonie en hoogtepunt symfonie
- finale opgevat als overkoepelende eenheid
- binnen thema’s deel 1 motivische verscheidenheid in melodie en ritme
finale Jupiter
- verschillende motieven uit vorige delen worden in herinnering gebracht
- opgebouwd met 4 thema’s
- 1e thema beginmotief, enkel 4 noten
- spanning door polyfone passages
- op bepaald ogenblik 4 thema’s contrapuntisch gelijktijdig verschijnen
- vorm= mengvorm: versmelting sonatevorm en fuga
strijkkwartet en kwintet Mozart nr. 1-16
- opgevat als divertimento of serenade met ontspannend rococo karakter.
- drieledig
- geleidelijk preromantieke kenmerken vanaf 1772
strijkkwartet en kwintet Mozart nr. 14-19
-drukt erkentelijkheid uit aan Haydn door deze aan hem op te dragen.
strijkkwartet en kwintet Mozart vanaf 1782
experimenteert met polyfonie
strijkkwartet en kwintet Mozart 1790-91
- schrijft nog 4 kwintetten
- leiden romantiek in
- kwintet in Es, KV614 is zn laatste kamermuziek werk
vergelijking Haydn en Mozart niveau’s
- wederzijde beïnvloeding
- genres
- stijl
- milieu
wederzijde beïnvloeding (H&M)
- doordat Haydn 24 jaar ouder is, is er uiteraard eerst invloed van Haydn op Mozart (klassieke vormgeving)
- vanaf 1775 keert beinvloedingsrichting om: H leert van M meer expressiviteit en diepgang in de compositie te leggen. Meer kleur in de orkestratie, door bv toevoeging klarinet.
- Mozart evolueert sneller dan Haydn.
- Mozart verwijst naar 19e E.
Genres (H&M)
- componeren zelfde genres, maar waar Haydn’s opera’s vergeten zijn, behoren die van Mozart tot meest levendige muziek vandaag.
- ook op gebied van strijkkwartet is Mozart blijvend door Haydn’s voorbeeld geleid.
stijl (H&M) 1
- Haydn schrijft: bevestigende muziek planmatig gebonden weinig onvoorziene gebeurtenissen - Mozart is nerveus en componeert gevoelsgeladen, vol onverwachte wendingen.
stijl (H&M) 2
- voor Haydn is muziek decoratief en aantrekkelijk spel, enkel verdieping in latere werken
- voor Mozart wordt muziek steeds meer zelfexpressie en aangrijpende belijdenis.
stijl (H&M) 3
- Haydn gebruikt volkse melodieën en beschrijvende elementen in de muziek
- Mozart blijven deze zaken afwezig, hij kiest voor exotisme bv Turkse muziek
milieu (H&M)
- H. blijft componist van en voor aristocratie, zelfs in Engeland.
- Mozart is onafhankelijk componist, die burgerij aanspreekt.
