Razvoj logičkih operacija Flashcards
kad se javljaju logičke operacije?
nakon odojaštva - na konkretno operacionalnom stadijumu
- prakseme postaju logičke operacije
od čega zavisi način na koji shvatamo svijet oko sebe?
od naših kognitivnih šema
šta podrazumijeva homogenost kognitivnih šema razvojnih stadijuma?
- da postoji zajednički izvor karakteristika kognitivnih šema koji određuje osobenosti funkcionisanja na datom stadijumu
- homogenost uslovljava istovjetnost kognitivnih šema (način mišljenja, mogućnosti i ograničenja) i socio-emocionalnog aspekta
- razne karakteristike mišljenja koje s ispoljavaju u svim domenima zavise od kognitivne strukture
šta je dječija logika?
- odnosi se na prirodu akcionih šema
- to je infrastruktura mišljenja, podrazumijeva karakteristike kognitivnih šema
- određuje način razumijevanja pojava, a time i socijalne odnose, emocionalnost, moralnost…
dječija filozofija?
- “mišljenje na djelu”
- razumijevanje i tumačenje pojava
- način na koji se kognitivne šeme manifestuju kad dijete misli o različitim pojavama koje ga okružuju
- zavisi od dječije logike
kognitivne šeme na senzomotornom stadijumu?
prakseme su alatke mišljenja - dijete se vodi percepcijom i motorikom i može da rješava samo one probleme koji su ispred njega
onda razvojem simboličke funkcije ono postaje sposobno da na unutrašnjem planu stvori mentalne predstave problema koje je do tada rješavalo spolja
(pored mentalnih predstava ima i riječi)
koje su dobiti od razvoja mentalnih akcionih šema?
(na preoperacionalnom stadijumu)
- rješavanje problema koji trenutno nisu ispred nas
- proširivanje mentalnog svijeta
- mišljenje o prošlosti i budućnosti
- maštanje, ekonomičnije i brže mišljenje
- moguće rješavanje složenijih problema
- povećana mogućnost komunikacije koja omogućava dijeljenje
- socijalna razmjena i upotreba kulturnih oruđa
- mentalno reprezentovanje (a ne pokušaji i pogreške)
koje su centracije preoperacionalnih šema?
aka ograničenja:
- fiksiranost na opaženo
- fiksiranost na jednu dimenziju
- odsustvo reverzibilnosti
fiksiranost na opaženo?
(ograničenje preoperacionalnog stadijuma)
dijete se u rasuđivanju rukovodi percepcijom, izgledom stvari, a ne logičkim operacijama
- nema decentracije od perceptivnog utiska da bi se logikom nadvladala pojavna očiglednost
fiksiranost na jednu dimenziju?
(ograničenje preoperacionalnog stadijuma)
prilikom rasuđivanja se u obzir uzima samo jedna dimenzija (aspekt) problema, jedna vrst informacija
- nema koordinacije dvijema dimenzijama
- fokusiranje na pojedinačno, ignorisanje relacija
odsustvo reverzibilnosti?
(ograničenje preoperacionalnog stadijuma)
nemogućnost izvođenja mentalne akcije u oba smjera
- nemogućnost vraćanja unazad slijedom koraka
- fokusiranje na stanje, ignorisanje transformacije
dva značenja reverzibilnosti:
- inverzija
- reciprocitet
reverzibilnost pomoću inverzije?
shvatanje da sprovođenje akcije koracima unazad dovodi do vraćanja u početno stanje
reverzibilnost pomoću reciprociteta?
uzimanje u obzir dvije dimezije tako što se uviđa da jedna dimenzija i njene karakteristike nadomješćuju drugu dimenziju
operacija konzervacije?
3 faze:
- utvrđivanje početne jednakosti
- konzervacijska promjena
- pitanje “gdje je više i zašto?”
3 ograničejna:
- fiksiranost na opaženo - dijete se povodi visinom tečnosti u čaši (dimenzija koja je perceptivno najistaknutija se nameće)
- usmjeravanje na jednu dimenziju - orijentiše se samo visinom čaše, ne shvata da je ova razlika kompenzovana razlikom u širini (dijete može da se usmjeri i na perceptivno neistaknutu dimenziju
- odsustvo inverzije - ne uočava da bi vraćanje u prethodnu čašu vodilo u početno stanje
dijete u prelaznoj fazi se koleba prilikom odgovaranja
kako djeca koja imaju operacije odgovaraju na zadatak konzervacije tečnosti?
- pozivanje na princip identiteta - “to je ista voda, ništa nije dodato ili oduzeto”
- pozivanje na princip kompenzacije (reciprociteta) - “ova čaša je viša, ali uža, a ova niža, ali šira”
- pozivanje na princip inverzije (nulta promjena) - “ako vratimo unazad biće isto, što znači da je i sad isto”
na kojim uzrastima djeca ovladavaju različitim vrstama konzervacije?
konzervacija:
- broja (diskontinuiranih količina) - 5-6 god
- mase - 7 god
- tečnosti (kontinuiranih količina) - 7-8 god
- dužine - 8 god
- težine - 9-10 god
- zapremine - 9-12 god
konzervacija broja?
(aka diskontinuiranih količina)
zadatak sa novčićima
- preoperacionalno dijete će reći da ima više, a konkretno operacionalno da ima isto novčića
- preoperacionalno dijete ne povezuje dužinu i razmak
zadatak može da se riješi i na osnovu vizuelne korespondencije (bez brojanja) - 1:1
ovdje može da se javi pseudobroj - dijete broji, a opet kaže da ima više
operacija serijacije?
- razvija se oko 7-8 god
- ređanje elemenata na osnovu neke dimenzije - grupisanje na osnovu razlika
- pravljenje niza na osnovu neke karakteristike elemenata (dužina, širina, šta god)
koji je klasičan Pijažeov zadatak serijacije?
ređanje štapova po dužini - svaki štap ima dvij dimenzije istovremeno (duži od nekih i kraći od nekih)
+ doda se novi element u niz
ređanje štapova po dužini kod preoperacionalnog djeteta?
preoperacionalno dijete pravi niz pokušaja i pogrešaka, nema sistema (početka i kraja), ono barata samo jednom dimezijom
tipične greške preoperacionalne djece:
- pravi niz sa greškama
- pravi više parcijalnih nizova umjesto jednog
- zanemaruje jedan kraj u ređanju (najčešće donji)
- ne uspijeva da stavi dodatni element na odgovarajuće mjesto
šta je tranzitivnost?
sposobnost serijacije mentalnim putem
- pored serijacije zahtijeva i logičku nužnost
- djeca na konkretno operacionalnom stadijumu ne moraju da uporede i vide 1. i 3. štapić da bi tačno uradila zadatak
šta podrazumijevaju serijacija i tranzitivnost?
sistem, koordinaciju
- broj dobija smisao tek u brojnom nizu, u relacijama veće i manje
operacija klasifikacije?
klasifikacija je grupisanje na osnovu jednakosti
- razvija se oko 9. god (znači kasnije od serijacije, jer je kognitivno zahtjevnija)
klasifikacija je važna jer su pojmovi, koji su građa mišljenja, klase
šta zahtijeva zadatak klasifikacije?
da dijete grupiše elemente iz nekog skupa (npr. trogulovi, krugovi, kvadrati…različitih veličina)
- preoperacionalno dijete bi grupisalo po veličini ili po blizini elemenata ili po sviđanju ili nekom drugom irelevantnom kriterijumu
- konkretno operacionalno dijete bi grupisalo po obliku
kako procjenjujemo da li dijete ima razvijenu operaciju klasifikacije?
preko 2 aspekta (kriterijuma):
1. procjenjujemo vrstu/prirodu kriterijuma koji dijete koristi:
- da li je kriterijum subjektivan ili objektivan
- da li je kriterijum relevantan sa stanovišta logike
1.1. procjenjujemo da li dosljedno koristi jedan kriterijum ili mijenja kriterijume tokom grupisanja
- inkluzija klasa - da li razumije odnos opštosti
- odnos između klase i potklase
- shvatanje da je klasa veća od potklase
- kad počne da broji znamo da ne razumije inkluziju klasa
koje su faze klasifikacije?
- figuralne kolekcije - pravljenje figura od ponuđenih elemenata (npr. cvijet, kućica…)
- nefiguralne kolekcije - dijete pravi figure po nekom subjektivnom kriterijumu ili objektivnoj sličnosti, ali nebitnom svojstvu ili po nedosljednom kriterijumu (još nisu prave klase)
- klase
šta su klase (tačna klasifikacija)?
- podrazumijevaju izdvajanje bitnih svojstava i unutra razdvajanje elemenata u odnosu na nadređenu i podređenu klasu
- klase su istovremeno i cijela klasa i potklasa - tačna klasifikacija izdvaja objekte prema objektivnom i bitnom svojstvu
(preoperacionalno dijete ne može istovremeno da razumije oba značenja klase: i klasu i potklasu, i povodi se perceptivno uočljivijom (brojnijom) klasom) - značenje klase/pojma postoji tek u sistemu pojmova (relacijama opštosti)
progresivna decentracija?
razvoj je progresivna decentracija - postepeno napredovanje
progresivna decentracija i centracija na preoperacionalnom stadijumu?
decentracija: akcione šeme su postale ineriorizovane (mentalne)
ali još uvijek imaju centraciju:
- centracija na percepciju - intuicija kao interiorizovani opažaj
- šeme nisu fleksibilne
- šeme ne mogu da se koordinišu
- šeme nisu reverzibilne - ne mogu da se odvijaju u oba smjera
(slično kao kad nisu bile odvojene od objekata)
kad šeme postaju operacije?
kad mentalne akcije postanu reverzibilne i koordinisane u sisteme
- još uvijek imaju ograničenja, kojih će se osloboditi na sledećem stadijumu
- na formano-operacionalnom stadijumu se ostvaruje puna decentracija
šta su operacije?
mentalne šeme koje imaju svojstvo reverzibilnosti, koordinisane su u sisteme operacija
postoje razne vrste operacija:
- konzervacija
- serijacija
- klasifikacija
koje su karakteristike formalnih operacija?
- apstraktnost - operisanje iskazima bez oslanjanja na konkretno iskustvo
- odvajanje forme od sadržaja - slijedi formalna pravila zaključivanja
- hipotetičko-deduktivno zaključivanje - rasuđivanje moguće vs stvarno
- eksperimentisanje - sistematsko variranje faktora
apstraktnost na konkretno-operacionalnom stadijumu?
nema je
- oslanjanje na opipljivu realnost
- djetetu je potrebna podrška u vidu konkretnih objekata i situacija
- posljednji ostatak centracije na ono što je “sada i ovdje”
- razumiju tranzitivnost, ali ne mogu da je apstrahuju (da rade sa hipotetičkim verzijama)
zato u nižim razredima imaju kocke, štapiće, slike…
odvajanje forme i sadržaja na konkretno-operacionalnom stadijumu?
konkretne operacije:
- ne mogu da se odvoje od realnog
- centrirane su na istinito, onakvo kakvo stvarno jeste
odvajanje forme i sadržaja na formalno-operacionalnom stadijumu?
- rasuđuju po formalnim pravilima
- mogu da zanemare, apstrahuju sadržaj (sadržinsku tačnost)
- mogu da procjenjuju tvrdnje ne pozivajući se na stvarne okolnosti
hipotetičko-deduktivno rasuđivanje?
kognitivni obrt na formalno-operacionalnom stadijumu - od mogućeg ka realnom - ono što je stvarno, realno je samo jedan od mogućih slučajeva
razmišljanje o hipotetičkim situacijama
- rasuđivanje: ako…onda
- produkovanje hipoteza: šta su mogući uzroci ili činioci od kojih zavisi data pojava i koji su njeni efekti ili ishodi
- može da dedukcijom sistematski izvede posljedice ili implikacije hipoteza preko kojih se mogu provjeriti
- pokazuje sistematičnost (po redu) i kombinatoriku (sve moguće kombinacije)
eksperimentisanje?
misaoni eksperimenti - u kontekstu eksperimantalnog, naučnog mišljenja, i u svakodnevnom kontekstu
provjera hipoteza:
- sistematsko variranje faktora
- izvođenje zaključaka na osnovu eksperimentalne provjere
- sistematski pravi sve moguće kombinacije i sistematski ih provjerava
eksperimentisanje na konkretno-operacionalnom stadijumu?
- parcijalno je - ne uključuje sve faktore
- nesistematski - varira 2 faktora istovremeno
- kvazieksperiment iz kog se ne može valjano zaključiti
eksperimentisanje na formalno-operacionalnom stadijumu?
- uključuje sve relevantne faktore
- sistematski varira jedan po jedan faktor
reflektujuća apstrakcija?
svojstvo formalnih operacija
operacije su i same predmet mišljenja (akcija)
- metakognicija
- operacije nad operacijama
- tek tad može da se (u potpunom smislu) bavi složenim probemima - jer ima svijest o samim akcijama (tok, koraci, greške…)
