Preispitivanje Pijažea Flashcards
koji su Pijažeovi glavni doprinosi?
- originalno i koherentno tumačenje razvoja
- konstruktivizam - formativna uloga aktivnosti
- kvalitativna osobenost djeteta - nije čovjek u malom
- teorija stadijuma - promjena prirode kognitivne strukture - empirijska zasnovanost
- inovativna metodologija - polustrukturisani intervju, ispitivanje načina mišljenja
- odlična interpretacija dječijih odgovora
- teorija je generalno potvrđena - razvojni slijed je neosporan - heuristička vrijednost
- podsticaj za razrade, dopune i razvoj novih modela
- anticipacija mnogih savremenih problema
koje su glavne kritike Pijažeove teorije?
- metodologija
- radikalni individualizam
- homogenost stadijuma
kritike Pijažeove metodologije?
kritikovana je priroda zadataka
- sadržaji i instrukcije nisu bliski dječijem iskustvu
potcjenjivanje postignuća mlađe djece
- treba da razlikuje kompetencije i postignuća djece
- kad se promijene sadržaj i metodologija (kontekst) zadatka dobijaju se drugačiji rezultati
- postignuće na zadatku je samo jedna manifestacija neke kompetencije
kritika Pijažeovog radikalnog individualizma?
Pijažeovo dijete kao usamljeni naučnik
- minimizirana uloga asimetrične socijalne interakcije
- zanemario je ulogu kulturno specifičnih činilaca u oblikovanju razvojnih ishoda
kritika Pijažeove homogenosti stadijuma?
postignuća isu uvijek konzistentna datom stadijumu
- problematična homogenost, pogotovo na KO i FO stadijumuma
- sporan koncept stadijuma - promjene su više postepene i kontinuirane
- nedovoljno jasni mehanizmi kognitivne promjene (kognitivna struktura)
istraživanja koja ilustruju ograničenja Pijažeove teorije?
istraživanja sa:
- efektima indukovanja konzervacije
- modifikacijama zadataka
- razvojem pravila
- mladalački egocentrizam
šta je indukovanje?
uvježbavanje, vježbanje
- podrška, pomoć, intervencija odraslog može da dovede do indukovanja konzervacije kod djece
- djeca koja na pretestu nisu imala konzervaciju, uz pomoć odraslog mogu da je pokažu
- ali indukovanje zavisi od više faktora
od kojih faktora je zavisi učinkovitost djece prilikom indukovanja konzervacije?
uzrast
- da li je dijete u prelaznom periodu između dva stadijuma - da li se stvara ZNR
- ako je operacija konzervacije u ZNR onda će dijete moći da uradi zadatak pomoću indukovanja, a ako je u zoni budućeg razvoja neće moći
metoda indukovanja
- vrsta pomoći, intervencije koju koristi eksperimentator utiče na to da li će indukovanje konzervacije biti uspješno
metoda direktnog indukovanja?
potkrijepljenje, modeliranje, objašnjavanje
- ove metode nisu nešto uspješne
- dijete ne može da nauči nešto za šta nema dovoljno razvijenu kognitivnu šemu, a kroz samo učenje ne može da se dođe do kognitivne šeme, već mora da dođe do kognitivnog konflikta
- nema direktnog puta razvoja kognitivnog funkcionisanja
koje metode indukovanja su najefikasnije?
metode indirektnog indukovanja - u njima se koristi kognitivni konflikt
metoda indukovanja principa identiteta?
djeca koja imaju konzervaciju se pozivaju na princip identiteta tako što kažu da ništa nije ni oduzeto ni dodato
- kod djece bez konzervacije se ovo indukovanje radi promjenom količine tečnosti, čime se napravi kognitivni konflikt
- dijete vidi promjenu količine i uspije da osvoji konzervaciju
metoda indukovanja pomoću reverzibilnosti putem inverzije?
stvara se kognitivni konflikt
- voda se vraća u prvu posudu, pa u drugu i tako u krug
- ova metoda je još efikasnija ako dijete samo presipa vodu (a ne eksperimentator)
metoda indukovanja reverzibilnosti putem reciprociteta?
metoda indukovanja putem jezika
- djeca uvježbavaju simboličko označavanje dimenzija i komparative
uvježbavaju jezik kroz zadatke:
- razumijevanja jezika - dodaj mi kraću, a deblju olovku, ili užu, a dužu
- korišćenja jezika - opiši razlike između ovih olovaka
intervancija je u jezičkim izrazima kojima se označavaju dimenzije i komparativi po dimenzijama
- ova metoda je vrlo uspješna u indukovanju konzervacije
- samo kod djece kojoj je konzervacija u ZNR
da li je indukovanje isto što i modifikovanje Pijažeovog zadatka?
ne, ono je samo metod pomaganja djeci da osvoje konzervaciju
zašto autori modifikuju i kritikuju Pijažeovu metodologiju? koji je Pijažeov odgovor na to? šta kažu vigotskijanci?
jer njegovi nalazi odražavaju njegovu specifičnu metodologiju
- proizilaze iz toga što je pitao djecu o sadržajima o kojima imaju malo znanja i iskustva, i iz toga što ih je ispitivao u kontekstu koji za njih nije prirodan
- zato je dobijao da djeca kasnije ovladavaju nekim dostignućima
Pijažeov odgovor:
- namjerno se pitaju o stvarima koje ne znaju, jer nije bitno znanje, već priroda kognitivnih šema = način na koji djeca razmišljaju
- uključivanje znanja može da dovede do lažnih odgovora - da tačno odgovore zato što znaju nešto iz iskustva, a ne zato što imaju odgovarajuću kognitivnu šemu
- važni su autentični odgovori - oni koji odražavaju prirodu kognitivnih šema
Vigotskijanci:
- ono što je za Pijažea “upraljano znanjem” (uticajem interakcije) je isto prirodno i autentično - jer se dijete ne razvija kao mali usamljeni naučnik
- u interakciji načina mišljenja koji je zasnovan na prirodi djetetovih kognitivnih šema i onoga što dijete sazna od drugih ili u interakciji sa kulturnim produktima, mogu da nastanu vještačke i neobične tvorevine = pseudopojmovi aka kvazipojmovi
- ove kognitivne tvorevine često po principu ZNR predstavljaju most ka ispravnim pojmovima
kako su Pijažeovi zadaci modifikovani?
tako što su:
- pojednostavljeni
- davani su sadržaji koji su djeci poznatiji i bliskiji
- davani u prirodnijem kontekstu i načinom postavljanja pitanja (uveden je igrovni kontekst)
Pijažeov zadatak tri planine?
zadatak za ispitivanje egocentrizma
- djeca imaju teškoću da uvide vidnu perspektivu druge osobe
- dijete vidi šta se nalazi na maketi sa tri planine, onda sjedne na drugu stranu stola, a preko puta je ili eksperimentator ili lutka
- postavlja se pitanje “šta vidi/m lutka/ja?”
- ako je dijete egocentrično onda će opisati samo ono što ono vidi sa svoje pozicije i neće biti zbunjeno, neće biti u kognitivnom konfliktu
olakšica Pijažeovog zadatka sa tri planine?
djetetu može da bude teško da zapamti šta je sa druge strane ili da se snađe u prostoru, pa je napravljena olakšica
olakšica:
- dijete samo treba da odabere među ponuđenim slikama
- dijete ovdje pokazuje decentraciju time što se zbuni (kognitivni konflikt) ili time što pokaže na neku od slika koje ono ne vidi sa svoje pozicije
djeca tek sa oko 6 godina pokazuju decentraciju
modifikacija Pijažeovog zadatka sa tri planine?
- kad se model pojednostavi ni mlađa djeca ne daju egocentrične odgovore
mijenja se kontekst ispitivanja
- daje mu se ljudski smisao - djetetu je jasna motivacija lika (Elma)
- Elmo se vozi po kraju (koji ima slične elemente kao originalna maketa) - iz ovog konteksta je djetetu motivacija lika jasna
- djeca od 3-4 godine ovako mogu da riješe zadatak
znači, djeca i na preoperacionalnom stadijumu pokazuju kapacitet za decentraciju
+ ovo vidimo i kad djeca koriste majčinski govor kad pričaju sa mlađom djecom
+ i bebe od 18 mjeseci dodaju objekat koji druga osoba preferira - imaju začetke razumijevanja razlike između svojih i tuđih želja
Flavelov zadatak za ispitivanje egocentrizma?
- djetetu od 3 godine pokaže kartu koja sa jedne strane ima psa, a sa druge mačku
- kad se karta stavi uspravno između djeteta i eksperimentatora dijete tačno odgovara na pitanje “šta vidim ja?”
+ djeca od 3 godine su sposobna za kontekstualno osjetljivu upotrebu termina “veliko” i “malo”
- npr. “cipela je velika za lutku, a mala za mene” - ovo je isto kapacitet za decentraciju
Pijažeov odgovor na nalaze istraživanja koja su modifikovala njegov zadatak za ispitivanje egocentrizma?
- kad govori o egocentrizmu, govori o prirodnoj, spontanoj, autentičnoj tendenciji djeteta da tako rasuđuje, a ne o potpunom odsustvu sposobnosti za decentraciju
- kad zadatak provocira autentičan odgovor dijete će pokazati egocentrizam
- kapacitet za decentraciju se postepeno povećava tokom preoperacionalnog stadijuma
prekauzalno zaključivanje na uzrastu od 3-4 godine?
i tad djeca mogu da nadvladaju fiksiranost na perceptivno i da razmišljaju kauzalno/logički o uzrocima i posljedicama, ali samo kad se radi o nečemu što im je poznato, blisko iskustvu
zadatak pričanja priče?
ispituje prekauzalno zaključivanje
- od djece se traži da ispričaju priču na osnovu niza slika
- sa 3-4 godine ispravno pričaju priču, ispravno zaključuju i koriste termine “ako…onda…” i “zato”
- npr. slika kako neko pada sa bicikla - dijete neće reći “pao je jer se udario”, nego “jer je naletio na kamen” - zbog iskustvene bliskosti i podrške slika
*slično je i sa drugim zadacima
kad djeca pokazuju začetke hipotetičkog mišljenja i zaključivanja?
sa 6 godina
- ali samo u specifičnom igrovnom kontekstu koji naglašava hipotetičku prirodu zadatka
- ovaj kontekst pomaže djetetu da se decentrira od onoga kakve stvari zaista jesu (od realnog) i ono može da izvede ispravan silogistički zaključak
- npr. “ja sam sa druge planete na kojoj je sve neobično”
modifikacija ispitivanja konzervacije broja?
Gelmanova uvodi igrovni kontekst i predstavlja zadatak kroz igru “ko je pobjednik”
- eksperimentator i dijete igraju igru sa dva tanjira, na čijoj poleđini su zalijepljeni ili 2 ili 3 miša, a pobjednik je onaj ko okrene tanjir sa više miševa
eksperimentalna varijacija:
- ili smanjivanje razmaka između miševa
- ili uklanjanje jednog miša
rezultati:
- trogodišnjaci pokazuju neku vrstu znanja o konzervaciji broja
- jer kad je smanjen razmak između miševa oni nemaju problem da zaključe ko je pobjednik samo na osnovu broja, a kad je jedan miš sklonjen oni budu iznenađeni
biološka osnova numeričke kompetencije?
bebe sa 5 mjeseci imaju neku intuiciju broja - zadatak sa medvedićima
kad po Pijažeu dijete zaista razumije brojeve?
- u početku (2-3 godine) dijete samo napamet zna nazive za brojeve, pa tako i broji
onda dolazi duži period u kom nema operacionalni koncept broja, već ima samo intuiciju broja
- može da iskaže brojevni niz
- razumije postojanost reda (brojevi moraju da idu tačnim redom)
- ima kardinalnost broja (poslednji broj u nizu je i broj elemenata u nizu
- još nema konzervacije
operacija broja zahtijeva:
- konzervaciju broja - broj elemenata ne zavisi od rasporeda
- serijaciju - broj dobija smisao samo u brojevnom nizu: postojanost reda + relacije (4 je manje od 5, 5 je manje od 6) + tranzitivnost (ako je 5 veće od 4, a 6 veće od pet, onda je 6 veće od 4)
- inkluziju klasa - shvatanje da je svaki broj jedinica sabrana više puta, da se svaki sastoji od određenog broja jedinica
da bi dijete savladalo operacionalni kontekst broja njegove kognitivne šeme moraju biti reverzibilne
- mora da razumije da su sabiranje i oduzimanje inverzne operacije
modifikacija klasičnog Pijažeovog zadatka sa novčićima?
na djetetovo rasuđivanje dosta utiče pragmatski kontekst - svrha aktivnosti
u klasičnom Pijažeovom zadatku se stvara pogrešna direkcija
- kad eksperimentator kaže “pažljivo pogledaj šta ću sada da uradim”, onda razmakne niz i to objasni riječima, tada kontekst usmjerava dijete na dužinu niza
- ovo se dešava zbog zajedničke intencionalnosti
u modifikaciji zadatka se kreira drugačiji pragmatski kontekst koji neće stvarati pogrešnu direkciju djeteta
- nakon što se uspostavi početna jednakost eksperimentator uvodi zločestog medu koji razmiče niz da bi pokvario igru
uvođenjem mede se javljaju velike razlike u nalazima
- vrlo malo djece od 4-6 godina je riješilo klasičnu verziju zadatka, a većina djece istog uzrasta je riješilo modifikovanu verziju
šta je zajednička intencionalnost?
usmjeravanje zajedničke pažnje
- npr. kad odrasli daje jezički izraz to doprinosi jezičkom razvoju ili kad daje emocionalnu reakciju na nešto to pomaže djetetu da nauči emocionalnu regulciju
- socijalno upućivanje
objašnjenje uspjeha na modifikovanim zadacima?
u modifikacijama se više usmjeravamo na relaciju između kompetencija i postignuća, koja se mijenja u zavisnosti od konteksta, gdje se neka sposobnost ili manifestuje ili ne manifestuje
- tako upoznajemo vrlo značajne karakteristike kognitivnog razvoja
preispitivanje Pijažea za formalno-operacionalni stadijum?
Pijaže je potcijenio djecu na prva 3 stadijuma, a precijenio djecu na formalno-operacionalnom
- veliki broj adolescenata i odraslih (40-60%) ne može da riješi FO zadatke
ali, Pijažeu nije važno što se FO razvijaju i u 20im godinama, jer je njemu bitan samo redosljed
od čega zavisi uzrast na kom se javlja neko kognitivno postignuće?
od podsticajnosti iskustva
- zato postoje individualne i grupne razlike
- ali, redosljed je uvijek isti
formalne operacije?
- plafon, vrhunac kognitivnog funkcionisanja
- najsavršenije kognitivne šeme
- da li će se, kada i koliko brzo razviti zavisi od iskustva i podsticajnosti sredine
kad se viđa veća uspješnost u rjeavanju FO zadataka?
na uzrastu od 11-12 godina
- tada se javljaju začeci formalno-operacionalnog mišljenja i mogu da se riješe samo jednostavni FO zadaci
- sa oko 15 godina formalne operacije počinju da se stabilizuju
- FO se razvijaju i posle 20. godine
znači, njihov razvoj je vrlo postepen
šta kod formalnih operacija pravi problem Pijažeu?
homogenost
- kroz različite zadatke se ispituju različiti aspekti formalnih operacija
- ako su zadaci različiti i ako formalno-operacionalno mišljenje zavisi od sadržaja/oblasti, onda je to napad na koncept homogenosti
Pijaže je kasnije prihvatio da učenje (obrazovanje), tj. domen rasuđivanja utiče na uspješnost u rješavanju određenih FO zadataka
- obrazovanje preko različitih školskih predmeta djeluje formativno na način mišljenja koji je specifičan za datu oblast, epistemologiju znanja
- više iskustva sa određenom vrstom problema i veća motivacija dovode do više prilika za kognitivni konflikt, a time i za uravnotežavanje
- slično se mogu interpretirati i kros-kulturalne razlike
šta su informacionisti kritikovali kod Pijažea?
problematičnu homogenost (ili čak njeno odsustvo), pogotovo na FO stadijumu
- neki su pokušali da bolje operacionalizuju kognitivnu strukturu
- drugi su smatrali da treba odbaciti koncept kognitivne strukture i ponuditi nove (npr. Siglerov koncept pravila)
Siglerov koncept pravila?
Sigler je ispitivao Pijažeov zadatak sa vagom
pravila:
- postupci u rješavanju problema
- ako-onda
- 90% djece (5-17 godina) ih dosljedno koristi, slijedi bez obzira na to koliko različitih/specifičnih zadataka rade - drže se svog pravila
pravila u zadatku sa vagom su:
1. vode se samo težinom (zanemaruju udaljenost)
2. vode se udaljenošću od centra vage (samo ako je težina ista)
3. uzimaju u obzir oba, ali samo ako nisu u sukobu
4. uzimaju u obzir obako, iako su u sukobu
preko čega određujemo kognitivni stadijum?
preko zadataka koji se odnose na dječiju logiku
- a ne preko zadataka koji se odnose na dječiju sliku svijeta (dječiju filozofiju)
egocentrizam i socijalizacija?
- kolektivni monolozi
- mladalački idealizam
- mladalačka kritičnost
kolektivni monolozi?
egocentrična konverzacija
- pseudodijalozi
- bez koordinacije
- adekvatna socijalizacija se razvija do 8. godine, a može i duže
- egocentrično govor
egocentrični govor?
pravi monolozi
- prati igru ili neku drugu aktivnost, ali se obraća sebi, a ne nekom drugom
- Pijaže kaže da ovaj govor nema funkciju i da nestaje postepenom socijalizacijom, koja mijenja autentično asocijalnu prirodu djeteta
- Vigotski kaže da je ovaj govor sredstvo mišljenja, da ima pomoćnu funkciju, da se kasnije internalizuje u unutrašnji (privatni) govor, što je dokaz socijalnosti dječije prirode
- u eksperimentima se nalazi da se ovaj govor pojačava kod težih djelova zadatka, a da se u tim situacijama kasnije internalizuje
mladalački idealizam?
kad dijete osvoji formalne operacije javlja se teoretisanje
- kognitivni obrt: od mogućeg ka realnom - sve može i mora biti idealno (roditelji, ljubav, društvo…)
- reformatorski polet: svijet treba da se mijenja - prati teoretisanje
- ideje i rješnja karakterišu ambicioznost i naivnost - ne vide potrebu za verifikacijom
mladalačka kritičnost?
- idealizacija i detronizacija - razočarenje u roditelje, ljubav, društvo…
- agresija spolja - svadljivost, neprilagođenost oblačenja i ponašanja
- agresija unutra - depresija, povlačenje, izolacija
mladalački egocentrizam?
razvoj FO dovodi do:
- introspektivnosti (samorefleksija)
- razmišljanja o mišljenju drugih
tipovi iskrivljenih odnosa ja-drugi su:
- zamišljena publika
- lična bajka
zamišljena publika?
ne razlikuje svoje od tuđih preokupacija, pa ima uvjerenje da je uvijek u centru pažnje i zanimanja drugih (fokusira se na svoj izgled i ponašanje)
ima utisak da je predmet tuđeg vrjednovanja
- potreba za privatnošću
- zatvorenost
- preosjetljivost na kritiku, procjenu
- osjećaji suda i srama
lična bajka?
- preuveličavanje vlastite posebbnost, jedinstvenosti
- omnipotentnost i viđenje budućnosti
- “samo ne običnost” - vrhunci slave i dubine očaja
