Pulmonaal Flashcards
Pneumonie ziektebeeld
- koorts, hoesten, kortademig
- CAP: community acquired pneumonie: buiten het ziekenhuis opgelopen; veelvoorkomende ernstige aandoening
- Nosocomiale pneumonie: pneumonie ontstaan na een verblijf van 72 uur of meer in het ziekenhuis
diagnose
- witte consolidaties op thorax foto (na lichamlijk onderzoek)
aanvullend onderzoek:
- sputumkweek, lab, urine antigeentest, PCR (bij atypisch: serologie)
behandeling:
- amoxicilline (milde CAP)
- overgevoeligheid amoxicilline> doxycycline,
- streptokokken > amoxiciline po of benzylpenicilline iv
Pneumonie feitjes
- 90% bacteriële oorzaak, 10% viraal
- belangrijkste verwekker: S.pneumonia (acuut, thoracale pijn, sputum)
- atypisch vs typische verwekkers: typisch wel zichtbaar op gramkleuring (atypisch: mycoplasma pneumoniae, legionella in oude hotels, zwembaden etc)
- bij ernstige CAP (3-5); cefalosporine binnen 4 uur intraveneus indienen
ademgruis normaal en afwijkend
normaal:
- vesiculair ademgeruis
- hypersonore percussie
afwijkend:
- crepitaties (vocht in longen)
- gedempte percussie
- verscherpt ademgeruis
kwaliteit sputum
goed sputum heeft deze verhouding
plaveisel > leukocyten is 1:2
CURB-65 score
of patient thuis behandeld of in het ziekenhuis
- Confusion
- Ureum >7mmol/L
- respiratory rate > 28/min
- Blood pressure (systolic <90mmHg of diastolisch < 60mmHg)
- leeftijd 65+
0-1: patient thuis
2: ziekenhuis opname overwogen
3 of hoger: opname patient (misschien ICU)
COPD ziektebeeld
(obstructie airflow door partiële/ totale obstructie longwegen)
verzamelnaam 2 ziektes; chronische bronchitis en emfyseem
- niet (volledig) reversibele obstructie
- vaker bij mannen dan bij vrouwen (oudere mensen)
- chronisch inflammatoir proces (zowel perifeer als centraal)
symptomen;
- progressief; hoest die s’ochtends na opstaan ergst, kortademig, piepende ademhaling, afvallen, krachtverlies
risicofactoren;
- roken, man, hoge leeftijd, werken stoffige omgeving
pink puffer
= magere pt, in gelaat rood en sterk voorover gebogen, met hulpademhalingsspieren en getuite lippen ademen
= emfyseem
- dilatatie luchtruimte distaal van terminale bronchiolitis door destructie van alveolaire sepia
blue bloater
= dikkere cyanotische patient, uitgezette longen
= chronische bronchiolitis
- hypersecretie van slijm in bronchiën en hyperplasje van klierweefsel, toename slijmbekercellen, squameuze metaplasie, ontsteking en fibrose
diagnose criteria COPD en behandeling
- progressieve hoest, sputum, piepende ademhaling, cyanose
- positieve rookgeschiedenis
- luchtwegobstructie (spirometrie)
- exclusie andere oorzaak
behandeling;
- stoppen roken
- goede voeding
- bronchodilatoren
- inhalatiecorticosteroiden
- beta-2 receptor agonist en M3-receptor antagonist zorgen voor bronchodilatatie
trap:
1 SABA
2 M3-receptor blokker
3 LABA
4 inhalatie corticosteroid
longcarcinoom
- oudere mannen
- 80-90% roken (genetische factor speelt mee)
risicofactoren; - asbestblootstelling, chemische stoffen, longziekte voorgeschiedenis, bestraling, genetisch
symptomen:
- hoesten, afvallen, dyspneu, algemene malaise
- hypercalciemie en verhoogde leverenzymwaarden kunnen wijzen op metastase
diagnose:
- CT scan (geen X-thorax!!)
aanvullend onderzoek;
- weefsel; biopt nemen of BAL, bepalen soort mutatie van kanker
- 5-jaars overleving: 15% (vaak uitzaaiingen)
behandeling;
- chirurgische resectie, bestraling, chemotherapie
acute rhinosinusitis
- rhinoroe (loopneus) of verstopte neus
- ten minste 1 ander symptoom van neus of bijholte (hoesten, niezen, verminderde reuk, aangezichtspijn, tand/kiespijn, frontale pijn bukken)
-vaker bij vrouwen - 2/3e virale ontsteking
behandeling: - self-limiting disease
RSV
respiratoir synctieel virus
- zuigelingen jonger dan 2 jaar
- herfst/wintermaanden
symptomen
- droge hoest (later met slijm), verstopte neus, snelle ademhaling, intrekking borstkas, neusvleugelen, kortademig
aanvullend onderzoek
- eigenlijk niet, soms PCR verwekker
behandeling;
- ondersteunend (verlichten symptomen, handhaven vochtbalans/ voeding)
allergische rhinitis
- tussen 5-45 jaar (piek tussen 19-24)
- IgE gemedieerd (histamine komt vrij; oedeemvorming en neusverstopping)
kan incidenteel, seizoensgebonden, chronisch (huisstofmijt allergie)
behandeling
- incidentele klachten: antihistamine neusspray
(bij ernstiger chronisch)
- intermitterend/ chronisch: corticosteroïden neusspray
zwanger? > neusspray met fluticasone, beclometasvn of budesonide of oraal cetirizine of loratadine
niet- allergische rhinitis
= aandoening neusslijmvlies zonder overgevoeligheid voor allergenen
- idiopatisch: azelastine neusspray
- medicamenteus: stoppen lokale decongestiva medicatie zoals acetylsalicylzuur, nsaid, ace-remmer, bètablokker
preventieve vaccinatie influenza
- personen boven 65
- Patienten met DM of ernstig astma
alarmsymptomen bij hoesten
- intrekken thorax
- tachypneu
- hemoptoe
- pijn vastzittend ademhlaing
- cyanose en tachycardie
- traag herstel exacerbatie COPD
bovenste luchtweginfectie
ontstaat acuut snel, maar meestal ook weer snel over
- meestal viraal
- soms inspiratoire stridor
acute bronchitis
lagere luchtweginfectie
symptomen
- vaker dan normaal hoesten <3 weken, slijmopgeven, kortademig, koorts, thoracale pijn
- meestal viraal
- seizoensafhankelijk; zomer coxsackie en ECHO virussen, winter influenza
verschil met pneumonie
- pneumonie is ernstiger
- bij pneumonie afwijkingen op x-thorax, bij acute bronchitis niet
lichamelijk onderzoek
- ronchi over ongein hoorbaar
astma
kinderen met name allergisch astma, volwassenen niet-allergisch astma
= chronische ontsteking van mucosa met slijmvlieszwelling, slijmvorming, contractie van bronchiën (periodes van luchtwegvernauwing die reversibel zijn)
medicatie:
1 kortwerkende beta2 receptor agonist (salbutamol, terbualine)
2 inhalatie corticosteroid (beclometason/budesonide) erbij
3 langwerkende beta2 agnost of M3-receptor antagonist (of theofylline, deze niet bij kinderen)
!! belangrijk is juiste inhalatietechniek en therapie trouw !!
allergisch astma
kinderleeftijd, familiaire predispositie, eczeem/ hooikoorts
> na blootstelling aan allergie of beroepsgebonden allergie
> IgE in serum aantoonbaar
niet-allergische astma
vaak op volwassen leeftijd (niet familiair)
uitgelokt door:
- rhinosinusitis
- beroepsgerelateerde factoren
- infectie
- inspanning
- farmaca
reversibiliteit test
medicatie voor test stoppen
- spirometrie uitgevoerd voor en na het geven van brochodilatator
- als FEV1 12% verbeterd dan is astma positief
FEV1
De FEV1 waarde laat zien hoeveel lucht van de totale longinhoud er in de eerste seconde uitgeademd kan worden. Deze waarde is een maat voor de elasticiteit en functie van de longen
longembolie
occluderende trombus in een of meerdere pulmonale arteriën (vaak uit DVT van been)
slechts 25% van verdenkingen is echt een longembolie
Symptomen:
- kortademigheid
- pijn op borst (door prikkeling pleura)
- pijn bij diepe ademhaling
- hemoptoe
trias van virchow (risicofactoren)
- stase van bloed (vliegreizen)
- hypercoagulabiliteit = verhoogde stollingsneiging (maligniteit, pil, stollingsstoornis, zwangerschap)
- vaatwandbeschadiging
lichamelijk onderzoek
- tachypneu
- tachycardie
- verlaagde saturatie
- koorts
gouden standaard:
- Wells score > 4
of
- years beslisregel
behandeling
- iv trombolytica
- LMWH
Wells criteria
klinische tekenen DVT (3)
alternatieve diagnose onwaarschijnlijk (3)
HF > 100 (1,5 punt)
immobilisatie (1,5 punt)
eerder longembolie of DVT (1,5 punt)
hemoptoe (1,5)
maligniteit (1,5)
> 4: directe spiraal-CT
<4: eerst d-dimeer test (als die >0,5 mg/L dan alsnog spiraal CT)
YEARS beslisregel
bij aanwezigheid 1 van volgende meten spiraal-CT gemaakt bij d-dimeer van 0,5mg/L (als geen symptomen maar wel d-dimeer van 1 alsnog spiraal-CT)
- hemoptoe
- DVT
- longembolie meest waarschijnlijke diagnose
obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
belemmeringen van bovenste luchtweg tijdens slaap
- komt vaker voor bij kinderen met downsyndroom
symptomen
- snurken, ademstops, concentratieproblemen, slaapproblemen, vermoeidheid
diagnose
- slaaponderzoek (polysomnogram)
behandeling
- CRAP (luchtwegen worden met overdruk opengehouden)
- chirurgie (tonsillen/adenoiden verwijderen)
> vaker chirurgie bij kinderen met down omdat ze grotere tong, smallere luchtwegen en zwakkere spieren)
otitis media acuta
OMA = ontsteking middenoor met ophoping vocht
klachten
- acuut ontstaan, koorts, prikkelbaarheid, nachtelijke onrust
diagnose
- trommelvlies is rood, soms spanning te groot en dan scheurt het
verwekkers
- meestal viraal (soms bacterieel)
behandeling
- antibiotica
otitis media met effusie
ophoping vocht zonder teken van acute infectie (bij oma wel)
klachten:
- slechthorend, gedragsproblemen, drukkend gevoel, spraak- en taalontwikkelingsproblemen
- kinderen met down grotere kans want buis van Eustachius is korter en spier gehemelte werkt minder goed dus daardoor kan makkelijk vocht ophopen
behandeling
- buisjes
beroepsallergie
klachten: neus, huid, longen
- klachten worden minder buiten werk
voorbeelden:
- eiwitten van plantaardige/dierlijke oorsprong (bakker)
- planten in kassen
- haren/urine laboratorium dieren
- chemische stoffen zoals metalen
- stoffen in kapperszaak
acute keelpijn
laryngitis: viraal
tonsillitis: bacterieel
kinderen 5-14 jaar: 70-80% veroorzaakt door virus (bijv. rhino- adenovirussen, EBV)
15-30%: b-hemolytische streptokokken (60% van kinderen is drager)
- groep A (meestal boosdoener; roodvonk
5% door ander bacterien: h. influenza, s. aureus
vaak recidief? denk dan aan streptokokken!!!!
behandeling
- hinderlijke maar onschuldige klacht gaat vanzelf over binnen 7 tot 10 dagen
- heel ernstig: mond niet kunnen openen, toenemende slikpijn = penicilline geven
scarlatina
= roodvonk
symptomen
- rode gegeneraliseerde huiduitslag, niet-aangedane neus-monddriehoek (narcose kapje), tong aardbeienrood , voetzolen/handpalmen vervellen
laryngitis subglottica
verwekker:
- para-influenza virus
- leeftijd: 1-4 jaar (herfst/winter)
ontstaat
- na verkoudheid
symptomen
- heesheid, zeehondenblafhoest, progressieve inspiratoire stridor, subfebriele temperatuur
behandeling
- meestal self-limiting (bij ernstig intubatie)
- adviezen: stemrust, voldoende vochtinname, luchtbevochtiging, paracetamol
epiglottitis
= acute zwelling epiglottis
- kinderen 2-6 (meestal gevaccineerd)
- vaccinatie in week 6-9 dus daarvoor kan kind krijgen
symptomen
- hoge koorts, ziek kind, snel progressieve inspiratoire stridor, slikpijn, kwijlen
(geen heesheid/hoesten)
verwekker
- Haemophilus influenzae type B (bacterie)
behandeling:
- zonder behandeling stikt patient
- NOOIT met spatel in keel kijken
- intuberen onder narcose, tracheotomie, AB tegen h.influenza
longfibrose
restrictieve longziekte = kleiner TLC
oorzaken:
- bijwerking medicatie, granulomateus, idiomatisch, bindweefselaandoening
wondgenezing normaal
- homeostase (plaatjesaggregatie, vasoconctrictie, fibrinevorming)
- ontsteking/inflammatie (vasodilatatie)
- proliferatie (epitheelcellen naar wondrand, endotheelcellen nieuwe bloedvaatjes, fibroblsen maken ECM, myofibroblasen zorgen dat wondranden naar elkaar groeien)
- herstel/remoddeling (einde ophoping fibroblasen en depositie collageen)
= bij fibrose stoppen fibroblasen en niet waardoor restrictie longfuncite en disfunctie type 2 alveolaire cellen
behandeling
- niet curatieve fibroseremmers; pirfenidon en nintedanib
- zonder transplantatie mediane overleving 3 jaar
idiopathische pulmonale fibrose
- mannen boven de 60 jaar (geassocieerd met roken)
risicofactoren
- medicatie, genetische predispositie, beroepsexpositie
- 10% genetisch met genetische behandeling
pathologie
- normaal: bij schade aan longen treedt er reactie op van type II alveolaire epitheelcellen en myofibroblasen
> bij IPF werken deze niet;type II alveolaire cellen
- telomeropathie: enzym telomerase, die telmoeren van cellen langer maakt werkt niet goed > cellen stoppen met delen
symptomen
- elastische arbeid verhoogd want compilantie longweefsel neemt af
- kleiner terugvolume, hogere ademfrequentie
- benauwd: toegenomen dikte longweefsel> verlaagde difussiecapaciteit
- gewichtsverlies, moeheid, CLUBBING
type II alveolaire cel
soort stamcel in de longen
- maakt surfactant om alveoli open te houden
pneumothorax
= lucht ing pleuraholte tussen partietale en viscerale pleura
- lange slanke mannen 20-40 jaar
meestal na trauma
risicofactoren
- pos familieanamnese, roken, COPD, astma, tuberculose, CF
symptomen
- acute dyspnea, scherpe pijn op borstkas (bij inademen verergert), niet-productieve hoest (nooit met bloed)
Lichamelijk onderzoek
- percussie hypersonoor
- auscultatie; ademgeruis verzwakt/ afwezig
diagnostiek
- X-thorax (atalectase aan rand van viscerale pleura)
COVID-19
incubatietijd 2-14 dagen
transmissie
-lichamelijk contact, aerosol, druppels, contact met oppervlak, spierpijn, hoofdpijn, koude rillingen, vermoeidheid, diarree, braken anosmie
beloop
- asymptomatisch
- milde ziekte (81%) leeftijd <50, koorts, vermoeidheid, droge hoest, matglas afwijkingen ronde
- ernstige ziekte: (14%) >60, dyspneu, comorbiditeiten
- kritiek en overlijden: >68 jaar, ARDS, acute cardiac injury
acute BLW infectie
bovenste luchtwo
acute BLW infectie
bovenste luchtwo
